Η ισχυρότερη έκλαμψη Ακτίνων Γάμμα (Gamma-Ray Burst, GRB), που έχει καταγραφεί ποτέ, έπληξε τη Γη δημιουργώντας ερωτήματα για τις συνέπειες που μπορεί να έχει μια μεγάλη έκρηξη αστέρα στο διάστημα κοντά στον πλανήτη μας.
Στις 9 Οκτωβρίου 2022, στις 3:21 μ.μ. ώρα Ελλάδας, μια εξαιρετικά φωτεινή και μακράς διάρκειας έκλαμψη Ακτίνων Γάμμα – GRB εντοπίστηκε από πολλούς από τους δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας, τη Γη, συμπεριλαμβανομένου του διαστημικού τηλεσκοπίου Integral του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που ανιχνεύει τέτοιες εκρήξεις.
Αυτή η διαστημική έκρηξη, που ονομάστηκε GRB 221009A, κάθε άλλο παρά συνηθισμένη ήταν. «Ήταν ίσως η πιο φωτεινή έκλαμψη ακτίνων γάμμα που έχουμε εντοπίσει ποτέ», σημειώνει ο Μίρκο Πιερσάντι από το Πανεπιστήμιο της Λ’ Άκουιλα στην Ιταλία, και επικεφαλής συγγραφέας της ομάδας που δημοσιεύει αυτά τα αποτελέσματα σήμερα στο περιοδικό «Nature Communications».
Ένας από τους συγγραφείς, ο Πιέτρο Ουμπερτίνι από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστροφυσικής στη Ρώμη και κύριος ερευνητής για το όργανο IBIS του Integral τη χαρακτηρίζει ως «την ισχυρότερη» GRB που έχει μετρηθεί ποτέ. Στατιστικά μία έκλαμψη GRB τέτοιου μεγέθους φτάνει στη Γη από το διάστημα μόνο μία φορά κάθε 10.000 χρόνια.
Αυτή η έκλαμψη ήταν το αποτέλεσμα έκρηξης ενός αστέρα που απέχει σχεδόν δύο δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Η έκρηξη ενεργοποίησε τους ανιχνευτές κεραυνών στην Ινδία, πάνω από την οποία καταγράφηκε το απόγειο της GRB. Η ροή φωτονίων τής έκλαμψης φώτιζε την Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία και μέρος της Αυστραλίας, ενώ όργανα στη Γερμανία εντόπισαν σημάδια ότι η ιονόσφαιρα της Γης διαταράχθηκε για αρκετές ώρες από την έκρηξη.
Η ιονόσφαιρα είναι το στρώμα της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης, σε υψόμετρο από 50 χιλιόμετρα έως 950 χιλιόμετρα, που περιέχει ηλεκτρικά φορτισμένα αέρια (πλάσμα). Η σταθερότητα του ιονισμού της γήινης ατμόσφαιρας διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο για την εξέλιξη και διατήρηση της ζωής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπήρξε ισχυρή μεταβολή του ηλεκτρικού πεδίου στην επάνω πλευρά της ιονόσφαιρας και αύξηση του ιονισμού στην κάτω πλευρά της ιονόσφαιρας.
Η ESA υπογραμμίζει ότι η ανάλυση των επιπτώσεων της έκρηξης θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες για τις μαζικές εξαφανίσεις στην ιστορία της Γης. Επίσης, το συγκεκριμένο συμβάν ενισχύει την ιδέα ότι μια έκρηξη αστέρα σουπερνόβα στον δικό μας Γαλαξία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, βλάπτοντας το στρώμα του όζοντος και επιτρέποντας στην επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου να φτάσει στην επιφάνεια της Γης.