Η κατακόρυφη αύξηση στη χρήση αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών και ναρκωτικών από τους Έλληνες κατά τη διάρκεια της καραντίνας όπως προκύπτει από έρευνα του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας, φαίνεται να μην εκπλήσσει τους γιατρούς , με βάση τα περιστατικά που διαχειρίζονται μέχρι και σήμερα.
» Ο φόβος και το άγχος της νόσησης του ίδιου αλλά και των οικείων προσώπων, η ανία και η θλίψη από την κοινωνική απομόνωση, η ανασφάλεια από την οικονομική δυσπραγία και την ανεργία, ο θυμός από την ματαίωση επιθυμιών και σχεδίων άφησαν το στίγμα τους στην κοινωνία μας» λέει η Επιστημονικά Υπεύθυνη της Νευρολογικής Κλινικής «Clinic Calypso», νευρολόγος Στέλλα Ζησοπούλου και ο διοικητικός διευθυντής της κλινικής, ψυχίατρος Βασίλης Ντίνας που απαντούν στις ερωτήσεις του Usay.gr .
Ο κόσμος φαίνεται ότι πέρασε δύσκολα τις ημέρες της καραντίνας. Πως αντιμετώπισε την όλη κατάσταση , και τι βιώσατε εσείς με βάση την επιστημονική σας «ματιά¨;
Πράγματι, η περίοδος αυτή που κράτησε σχεδόν δυο μήνες επηρέασε σε πολύ μεγάλο βαθμό ασθενείς και υγιείς… Αυτό που είδαμε σε ότι αφορά τον πληθυσμό είναι ότι η πλειοψηφία του κόσμου ακολούθησε με ευλάβεια την οδηγία για κοινωνική αποστασιοποίηση ενώ το σύνθημα «Μένουμε Σπίτι» τηρήθηκε στο έπακρο. Ο φόβος της νόσου ήταν έκδηλος σε όλους τους ασθενείς. Οι περισσότεροι ανέβαλαν τους τακτικούς επανελέγχους, χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή της άυλης συνταγογράφησης, αλλά και την τεχνολογία (mail, viber, skype, zoom) και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (messenger, facebook) για συμβουλευτική ενώ όταν η φυσική εξέταση ήταν απαραίτητη, οι ασθενείς τηρούσαν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας. Αυτό βέβαια συνεχίζεται ακόμα και σήμερα για κάποιους ασθενείς που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες ή είναι υπερήλικες.
Δυστυχώς, η περίοδος της καραντίνας δεν ήταν άμοιρη συνεπειών σε όλες τις εκφάνσεις τις ζωής μας. Πέρα από τις πολυσυζητημένες συνέπειες στην οικονομία θα πρέπει να σταθούμε και στον αντίκτυπο που είχε όλη αυτή η κατάσταση στο συναισθηματικό κόσμο των ανθρώπων, στους φόβους και στις κρυφές τους ανησυχίες για όλα αυτά που άλλαξαν στη ζωή τους.
Δώστε μας κάποια παραδείγματα, με περιστατικά που χρειάστηκε να διαχειριστείτε.
Ο συναισθηματικός αντίκτυπος θεωρώ ότι ήταν πιο έκδηλος στους ανθρώπους της μεγάλης ηλικίας. Θα χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα μια ιδιαίτερη κατηγορία ασθενών, αυτούς με προβλήματα μνήμης και συμπτώματα άνοιας που λόγω των γνωσιακών ελλειμμάτων και της επηρεασμένης κρίσης δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και την αναγκαιότητα της καραντίνας. Σκεφτείτε, έναν ηλικιωμένο με ήπια γνωσιακή έκπτωση που διαμένει μόνος αλλά με την καθημερινή παρέα και φροντίδα των οικείων του, να βιώνει ξαφνικά την απομόνωση, να μην τον επισκέπτονται παιδιά και εγγόνια και όλο αυτό να μην μπορεί να καταλάβει γιατί συμβαίνει και να το εκλαμβάνει ως εγκατάλειψη, ως αδιαφορία. Το ψυχικό βάρος στους ανθρώπους αυτούς ήταν τεράστιο με επιπτώσεις και στην σωματική τους υγεία, πχ αυξημένη αρτηριακή πίεση, αγγειακά επεισόδια.
Στους νεότερους ανθρώπους η συναισθηματική αυτή πίεση του εγκλεισμού εκδηλώθηκε περισσότερο θα έλεγα με σωματοποιήσεις. Για παράδειγμα αυξήθηκε ο αριθμός των ατόμων με κεφαλαλγία, ζάλη, ταχυκαρδία, διαταραχές ύπνου και άλλα άτυπα συμπτώματα. Είναι συχνό περιστατικό επίσης τους τελευταίους μήνες να αντιμετωπίζουμε ασθενείς με κρίσεις πανικού και αγχώδεις εκδηλώσεις οι οποίοι στο παρελθόν δεν είχαν εμφανίσει παρόμοιες καταστάσεις.
Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας τους δύο μήνες που μπήκαμε σε καραντίνα, η χρήση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων αυξήθηκε κατά 176% σε σχέση με πέρυσι και των αγχολυτικών κατά 77%. Θα μπορούσατε να δώσετε κάποια ερμηνεία για αυτό;
Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν μας εκπλήσσουν. Ήταν αναμενόμενα και έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτό που εμείς οι κλινικοί ιατροί είχαμε διαπιστώσει να συμβαίνει όχι μόνο στο διάστημα της καραντίνας αλλά μέχρι και σήμερα. Ο φόβος και το άγχος της νόσησης του ίδιου αλλά και των οικείων προσώπων, η ανία και η θλίψη από την κοινωνική απομόνωση, η ανασφάλεια από την οικονομική δυσπραγία και την ανεργία, ο θυμός από την ματαίωση επιθυμιών και σχεδίων άφησαν το στίγμα τους στην κοινωνία μας. Η ψυχική επίπτωση όλων αυτών αποτυπώνεται λοιπόν στην παραπάνω έρευνα. Ναι, το διαπιστώσαμε και οι κλινικοί ιατροί ότι αυξήθηκε η ανάγκη για χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής τόσο στην κατηγορία των αγχολυτικών όπως βενζοδιαζεπινών που έχουν ένα πιο άμεσο αγχολυτικό αποτέλεσμα όσο και των αντικαταθλιπτικών όπως οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης με πιο μακροπρόθεσμη και κινητοποιητική δράση. Δεδομένου δε ότι δυστυχώς στην Ελλάδα, οι πολίτες μπορούν να προμηθεύονται αντικαταθλιπτικά και χωρίς ιατρική συνταγή, ξέρετε «αυτό το χάπι το παίρνει η γειτόνισσα και τη βοήθησε, θα το πάρω και εγώ», εξηγεί ακόμη περισσότερο αυτή την αύξηση.
Δυστυχώς, είναι και αυτό μια έμμεση επίπτωση του κορωνοϊού στην υγεία με σημαντικές προεκτάσεις στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Για το λόγο αυτό άλλωστε και το Υπουργείο Υγείας έδωσε τόσο μεγάλη σημασία στην ψυχική διαχείριση της επιδημίας covid 19 στον γενικό πληθυσμό με διαφημιστικά μηνύματα, με δημοσίευση οδηγιών σε συνεργασία με την Α΄ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ και με τηλεφωνική γραμμή στήριξης.
Έπεσαν στην αντίληψή σας κάποια φάρμακα όπου έπαιρναν ασθενείς πιστεύοντας ότι βοηθούν στην αντιμετώπιση του κορωνοιού ή αντίθετα που απέφευγαν θεωρώντας ότι βλάπτουν σε σχέση με τον ιό βασιζόμενοι κυρίως σε δημοσιεύματα που διάβαζαν η άκουγαν; Γιατί παρατηρείται αύξηση της παρακεταμόλης κατά 198%, αφού και αυτή η ουσία υπάρχει στην κατηγορία των παυσίπονων;
H αλήθεια είναι πως το διάστημα αυτό έχουμε κατακλυσθεί από πολλά δημοσιεύματα σχετικά με τι μπορεί να βοηθήσει και τι μπορεί να επιδεινώσει μια λοίμωξη με covid 19. Πολλά και αντικρουόμενα πολλές φορές τα επιστημονικά δεδομένα ακόμα και για εμάς τους γιατρούς. Πάρετε σαν παράδειγμα την ιβουπροφαίνη, το γνωστό σε όλους algofren ή brufen, που το λαμβάνουν ακόμα και μικρά παιδιά. Κάποιες μελέτες το δαιμονοποιούσαν σε σχέση με τη χρήση του σε ασθενείς με covid κάποιες άλλες όχι. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η χρήση της παρακεταμόλης που αυξήθηκε κατακόρυφα, καθώς θεωρήθηκε πιο ασφαλής επιλογή από ότι τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη. Μεγάλος λόγος έγινε επίσης και για μια συγκεκριμένη κατηγορία αντιϋπερτασικών με πολλούς ασθενείς να διακόπτουν από μόνοι τους τη θεραπεία με δυσμενείς συνέπειες στην υγεία τους. Ο νέος κορωνοϊός και η νόσος που προκαλεί αποτελεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση για όλους, επιστημονική κοινότητα και κοινωνία. Η ροή των πληροφοριών που έχουμε από τις μελέτες και τις κλινικές δοκιμές σχετικά με νέες θεραπείες θα είναι καταιγιστική τους επόμενους μήνες με πολλές φορές τα νεότερα δεδομένα να αναιρούν τα προηγηθέντα. Για το λόγο αυτό συνιστάται ψυχραιμία και προπαντός συνεργασία με το θεράποντα ιατρό.
Άλλωστε δεν πρέπει να θεωρούμε ότι επειδή υπάρχει ο covid 19 έχουν εξαφανισθεί όλες οι άλλες ασθένειες. Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, τα εμφράγματα του μυοκαρδίου, οι νεοπλασματικές νόσοι εξακολουθούν να υφίστανται και για αυτό η λήψη της φαρμακευτικής μας αγωγής και ο προληπτικός έλεγχος της υγείας μας είναι βασικής σημασίας
.