Του Δημήτρη Γιατζόγλου
Ήταν 12 Οκτωβρίου 1944 όταν οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής αποχωρούσαν αφήνοντας την Αθήνα ελεύθερη. Η γερμανική φρουρά του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης υπέστειλε τη σημαία του Γ΄ Ράιχ και αποχωρούσε. Είχε παραμείνει εκεί κυματίζοντας επί 1264 μέρες, από την Κυριακή 27 Απριλίου 1941, ημέρα της εισβολής των γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα. Από εκείνη την πρώτη κιόλας εβδομάδα της Κατοχής, το μέγαρο της Εθνικής Ασφαλιστικής στην οδό Κοραή 4 γνώρισε μια απροσδόκητη χρήση.
Το 1938 η Εθνική Ασφαλιστική εγκαταστάθηκε στο νέο υπερσύγχρονο για την εποχή κτίριο, έργο των αρχιτεκτόνων Εμμανουήλ Κριεζή και Αναστάσιου Μεταξά, στο οποίο είχε προβλεφθεί αντιαεροπορικό καταφύγιο στα υπόγεια.
Λίγες μέρες μετά την ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας, μέρος του κτιρίου επιτάχθηκε από την κυβέρνηση για τη στέγαση κρατικών υπηρεσιών. Στις 6 Μαϊου 1941 το επέταξαν οι γερμανικές κατοχικές δυνάμεις και εγκατέστησαν διάφορες υπηρεσίες των γερμανικών στρατευμάτων και την Kommandatur. Μετά την απελευθέρωση, στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου έτους το μέγαρο επιτάχθηκε για τρίτη φορά από το ΕΑΜ. Στην συνέχεια, αρχές του 1945 εγκαταστάθηκαν προσωρινά τα αγγλικά στρατεύματα και μετά την αποχώρηση τους το μέγαρο επέταξε, για τελευταία φορά, η ελληνική κυβέρνηση.
Το κτίριο δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της Εθνικής Ασφαλιστικής, η οποία μετά τη περιπέτεια των επιτάξεων ανέλαβε σημαντικές εργασίες για την αποκατάστασή του και το 1991 συντήρησε και παρέδωσε στο κοινό τα υπόγεια κρατητήρια, τα οποία αποτελούν σήμερα ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο αφιερωμένο στην περίοδο της κατοχής.
«Χώρος ιστορικής μνήμης 1941-1944». Τα υπόγεια του κτιρίου προσφέρονταν ιδιαίτερα για τους κατακτητές για να γίνουν εκεί τα κρατητήρια της Kommandatur. Είναι έξι μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και η για την απομόνωση των κρατουμένων παρά το γεγονός ότι βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης. Και τα δύο υπόγεια έχουν σε όλες τις προσβάσεις βαριές συμπαγείς σιδερένιες πόρτες και τα παράθυρα που βλέπουν προς τους φωταγωγούς, διαθέτουν διπλά συμπαγή σιδερένια παραθυρόφυλλα, καθώς προορίζονταν για καταφύγιο. Μέσα στο αντιαεροπορικό καταφύγιο υπάρχουν μεταλλικά ντεπόζιτα για νερό, αποχωρητήρια και δύο μικρά λουτρά.
Στο πρώτο υπόγειο στο θάλαμο ΙΙ εκτίθεται η ναζιστική σημαία που κυμάτιζε στα χρόνια της κατοχής στον τελευταίο όροφο του κτιρίου. Στις μεταλλικές προθήκες φυλάσσονται συντηρημένα μικροαντικείμενα, προσωπικά ή χρηστικά της καθημερινής ζωής των κρατουμένων καθώς και έγγραφο υλικό (προσωπικές σημειώσεις, γράμματα, ακόμη και σελίδες από γερμανικά ημερολόγια) που αποκαλύφθηκαν κατά την διάρκεια συντήρησης στις δεξαμενές, στις εσοχές των μεταλλικών θυρών και στα στεγανά της αποχέτευσης.
Στο δεύτερο υπόγειο ξεχωριστή σημασία αποκτά η ύπαρξη μηνυμάτων από ανθρώπους νεαρής ηλικίας, επιγραφές όπως ονόματα, ημερομηνίες, μηνύματα, σημειώσεις με μολύβι, σε ποικιλία γλωσσών ( ελληνικά, ιταλικά, γερμανικά).
ΧΩΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ 1941-1944
ΚΟΡΑΗ 4 (στάση Μετρό Πανεπιστήμιο)
www.korai4.gr