Του Νίκου Νικολακόπουλου*
Από την αρχή της πανδημίας, στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2020, οπότε εκδηλώθηκαν τα πρώτα κρούσματα της Covid-19, μέχρι σήμερα, έχουν μεσολαβήσει πολλά. Για τους περισσότερους από εμάς, συνήθειες και τρόποι συμπεριφοράς πολλών δεκαετιών επηρεάστηκαν δραματικά.
Όμως, όπως όλες οι κρίσεις έτσι και αυτή αποτέλεσε ένα νόμισμα με δύο όψεις, και αν η μία ήταν καθηλωτική, η άλλη απελευθέρωσε δημιουργικά δυνάμεις που αργούσαν.
Επιτακτική ανάγκη κατέστη η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας. Η μεταφορά δομών, διαδικασιών και υπηρεσιών στο διαδίκτυο, η ψηφιοποίηση του κράτους, και οι τεχνολογικές υπηρεσίες web διαμέσου των οποίων τα συστήματα του Δημοσίου επικοινωνούν μεταξύ τους, επιταχύνθηκαν εξαιτίας της πανδημίας. Διαδικασίες, χρονοβόρες για τους πολίτες, και κοστοβόρες για το κράτος απλοποιήθηκαν, είτε και καταργήθηκαν ακόμη, αλλά το πιο σημαντικό μια νέα κουλτούρα δημιουργήθηκε.
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και η υιοθέτησή της στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, σε συνδυασμό με την ευκολία , επικοινωνίας και της ροής της πληροφορίας στην καθημερινή ζωή έχουν αλλάξει οριστικά με τη χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συνακόλουθα, αλλά όχι τόσο «φυσιολογικά» έως πρόσφατα, η Δημόσια Διοίκηση ανέπτυξε μία ευνοϊκή κουλτούρα σε σχέση με το νέο ψηφιακό μοντέλο λειτουργίας και προσπάθησε να εντάξει στις δομές της, περισσότερα ψηφιακά εργαλεία και εφαρμογές.
Στην κατεύθυνση αυτή, η ανάγκη για τεχνολογική-ψηφιακή εξέλιξη δεν βελτίωσε απλά την καθημερινότητα των συναλλασσόμενων με το Δημόσιο, αλλά εμπέδωσε την ανάγκη για σημαντικές μεταρρυθμίσεις με την υλοποίηση ψηφιακών έργων μικρής και μεγάλης εμβέλειας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Είναι άλλωστε κάτι παραπάνω από προφανές ότι τόσο το δημόσιο, όσο οι πολίτες και οι επιχειρήσεις βρίσκονται ενώπιον μιας ψηφιακής επανάστασης που διαρκώς εξελίσσεται. Ενδεικτικά αναφέρονται οι , συναλλαγές μέσω διαδικτύου, η επαυξημένη πραγματικότητα, μεγάλα δεδομένα (big data), δίκτυα πέμπτης γενιάς (5G), το διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT), η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη.
Ταυτόχρονα, η νέα οικονομία που βασίζεται σε τεράστιο όγκο δεδομένων και την επεξεργασία αυτών, είναι εδώ.
Όλα τα ανωτέρω καταλήγουν στο ότι η ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών θα πρέπει να έχει στόχο την βελτίωση του επιπέδου ζωής του πολίτη μέσω της και της καθημερινότητας και τη βιωμένης εμπειρίας από την επαφή με τις Δημόσιες Υπηρεσίες,. Η οικονομική αποτελεσματικότητα των παρεχομένων δημόσιων υπηρεσιών, πρέπει να συναντά τις ανάγκες όλων των ομάδων πληθυσμού με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αυτές έχουν.
Στο πλαίσιο αυτό οι Δήμοι καλούνται να υιοθετήσουν και να ενσωματώσουν στην λειτουργία τους, τις νέες τεχνολογίες και κυρίως να μάθουν να «σκέφτονται» έτσι ώστε να επιτυγχάνουν τους παρακάτω οργανικούς στόχους τους:
- Σύγχρονο και λειτουργικό περιβάλλον διαβίωσης για τους δημότες
- Παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών & επίτευξη διαδραστικής επικοινωνίας μεταξύ υπηρεσιών και δημότη
- Οικονομική αποτελεσματικότητα
- Προστασία του περιβάλλοντος, με μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και δράσεων εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων και βιώσιμης κινητικότητας.
Η υλοποίηση των ανωτέρω στόχων θα επιτευχθεί με την υιοθέτηση των παρακάτω Στρατηγικών Αξόνων:
- Συνεκτικός στρατηγικός σχεδιασμός, με συνέχεια και συνέργεια μεταξύ των δράσεων, μέσω του προγραμματισμού σε βάθος επταετίας, έτσι ώστε αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των εκτελούμενων δράσεων και να αναδειχθούν τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του Δήμου
- Χρήση της καινοτομίας
- Ενεργή συμμετοχή του πολίτη
- Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης
- Δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων και βιώσιμης κινητικότητας
- Την Διαλειτουργικότητα μεταξύ ετερογενών και κατανεμημένων συστημάτων
- Ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο
- Ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων του Δήμου
Οι προκλήσεις και οι δυσκολίες είναι πολλές στο δρόμο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο σχεδιασμός νέων υπηρεσιών προϋποθέτει αλλαγή στην προσέγγιση. Στις αλλαγές και προσαρμογές αυτές θα πρέπει να συνυπολογιστούν δύο παράγοντες. Αφενός μεν η ταχύτητα, δεδομένου ότι η τεχνολογική εξέλιξη τρέχει με ιλιγγιώδη ρυθμό και προφανώς κάτι που σήμερα είναι σύγχρονο, απαξιώνεται σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, και αφετέρου δε η ενίσχυση του ανθρωπίνου δυναμικού, ως βασικού συντελεστή της επιτυχίας του εγχειρήματος.
Άλλωστε, όπως απέδειξε και η πρόσφατη εμπειρία από τη διαχείριση των συνεπειών της πανδημίας του Covid-19, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα καθώς και οι κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την αδιάλειπτη λειτουργία κράτους και οικονομίας, ακόμα και σε ακραίες συνθήκες κρίσεων.
Συνεπώς καταδεικνύεται ως αδήριτη αναγκαία συνθήκη η ενίσχυση του ανθρωπίνου δυναμικού. Χωρίς επαρκή αριθμό από εξειδικευμένα στελέχη της πληροφορικής καθώς και χωρίς την επένδυση της ψηφιακής κατάρτισης του συνόλου του προσωπικού, τα επόμενα βήματα στην ψηφιακή οικονομία κινδυνεύουν να μην ολοκληρωθούν ή να καταστούν μη λειτουργικά, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει να χαθεί η ευκαιρία του ταμείου ανάκαμψης για την τοπική αυτοδιοίκησή.
*O Νίκος Νικολακόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας του Δήμου Καλλιθέας και Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας ένωσης Γενικών Γραμματέων Ο.Τ.Α «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ».
Είναι πτυχιούχος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών Τεχνοοικονομικών συστημάτων (ΕΜΠ) με ειδίκευση στην Διοίκηση συστημάτων παραγωγής.