Το κοινοβούλιο της Ιταλίας ενέκρινε νόμο που επιβάλλει αυστηρούς νέους κανόνες στα πλοία μη κυβερνητικών οργανώσεων που εκτελούν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο, όπου πέρυσι αυξήθηκαν οι μεταναστευτικές ροές από χώρες της βόρειας Αφρικής προς τις ιταλικές ακτές.
Οι νέοι «κανόνες» εγγράφονται στην πολιτική της κυβέρνησης συμμαχίας άκρας δεξιάς-δεξιάς που ανέλαβε την εξουσία το 2022 με σκοπό να παρεμποδιστούν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης των ΜΚΟ, που η πρωθυπουργός Τζόρτζα Μελόνι και υπουργοί της ερίζουν ότι «ενθαρρύνουν» τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να αποπειρώνται τον επικίνδυνο διάπλου της κεντρικής Μεσογείου.
Οι οργανώσεις αρωγής απορρίπτουν τις επικρίσεις της κυβέρνησης στη Ρώμη, ιδίως τους ισχυρισμούς στελεχών της πως διευκολύνουν και πιθανόν συνεργάζονται με διακινητές: αντιτείνουν πως δεκάδες χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες προσπαθούν να φθάσουν στην Ιταλία ανεξαρτήτως του εάν τα πλοία τους πλέουν στην περιοχή ή όχι.
Δυνάμει του νέου νόμου, τα πλοία των ΜΚΟ οφείλουν να ζητούν να τους υποδειχθεί ασφαλές λιμάνι και να κατευθύνονται εκεί «χωρίς καθυστέρηση», όχι να παραμένουν στη θαλάσσια περιοχή αναζητώντας κι άλλα πλεούμενα σε κίνδυνο, κατά την πρακτική τους· ακόμη, υποχρεούνται να δίνουν λεπτομερή στοιχεία για τις επιχειρήσεις τους στις αρχές.
Τα πλοία των μη κυβερνητικών οργανώσεων συνήθως μένουν για ημέρες στη θάλασσα και συχνά επεμβαίνουν για να αποτρέψουν αρκετά ναυάγια, προτού χαράξουν πορεία προς βορρά, σχεδόν πάντα προς τις ακτές της Ιταλίας.
Οι καπετάνιοι που θα αψηφούν τους νέους κανόνες θα διατρέχουν κίνδυνο να τους επιβληθούν πρόστιμα ως και 50.000 ευρώ. Σε περίπτωση επανειλημμένης υποτροπής, κατά την ορολογία του νομοσχεδίου, τα πλοία τους θα συλλαμβάνονται ή θα κατάσχονται.
Μερικές ώρες μετά την ψηφοφορία στο ιταλικό κοινοβούλιο, η μη κυβερνητική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) έκανε γνωστό πως στο πλοίο της, το Geo Barents, απαγορεύτηκε να αποπλεύσει για 20 ημέρες και ότι η ίδια καλείται να πληρώσει πρόστιμο 10.000 ευρώ.
Οι ιταλικές αρχές κατηγόρησαν τη ΜΚΟ ότι απέκρυψε πληροφορίες σχετικά με επιχείρηση διάσωσης την περασμένη εβδομάδα, όταν το Geo Barents μετέφερε 48 μετανάστες στην Αγκόνα, ιταλικό λιμάνι στην Αδριατική, εξήγησε εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
«Μελετάμε ποιες νομικές πρωτοβουλίες θα μπορούσαμε να αναλάβουμε για να αμφισβητήσουμε αυτό που έγινε. Δεν είναι αποδεκτό να τιμωρείσαι επειδή έσωσες ανθρώπινες ζωές», υπογράμμισε η MSF μέσω Twitter.
Ο Νικόλα Μολτένι, υφυπουργός Εσωτερικών, στέλεχος της ακροδεξιάς Λέγκας, τόνισε στη Γερουσία πριν από την τελική ψηφοφορία χθες Πέμπτη πως «αν μένει ανεξέλεγκτη η μετανάστευση δημιουργεί εκμετάλλευση, μαύρη εργασία, σκλαβιά».
Ανθρωπιστικές οργανώσεις προειδοποιούν πως η απαγόρευση στα πλοία τους να εκτελούν πολλαπλές επιχειρήσεις διάσωσης θα προκαλέσουν ακόμα περισσότερους θανάτους μεταναστών και προσφύγων.
ΟΗΕ έχει καλέσει την ιταλική κυβέρνηση να αποσύρει τα μέτρα.
Ο «τρόπος» με τον οποίο προσεγγίζει η Ρώμη «αυτή την ανθρωπιστική κρίση» είναι «λάθος», κρίνει ο Φόλκερ Τουρκ, ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Τον περασμένο μήνα, η ρωμαιοκαθολική εκκλησία τόνισε πως τα μέτρα που προωθεί η ιταλική κυβέρνηση παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και πρέπει να καταργηθούν.
Οι ΜΚΟ διαμαρτύρονται ότι οι ιταλικές αρχές αναγκάζουν τα πλοία τους να διανύουν μεγάλες αποστάσεις από τις περιοχές όπου εκτελούν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης προς λιμάνια της βόρειας Ιταλίας, για να τα εμποδίζουν όσο το δυνατόν περισσότερο.
Οι νέες υποχρεώσεις που τους επιβάλλονται αυξάνουν τα κόστη για τις ΜΚΟ. Ούτως ή άλλως, τα πλοία τους που βρίσκονταν στη θάλασσα ήταν λιγοστά τους τελευταίους μήνες. Αλλά η μειωμένη δραστηριότητά τους δεν επιβράδυνε το κύμα αφίξεων μεταναστών και προσφύγων.
Κατά τους αριθμούς της ίδιας της Ρώμης, μέχρι στιγμής φέτος έχουν φθάσει στην Ιταλία 12.667 πρόσφυγες και μετανάστες, αριθμός διπλάσιος από αυτόν που καταγραφόταν την αντίστοιχη περίοδο του 2022.