Άρθρο του Γιώργου Αμανατίδη, Γενικού Δ/ντή Αναπτυξιακής Δυτικής Μακεδονίας Α.Ε.
Διανύουμε περίοδο σημαντικών εξελίξεων σε ότι αφορά στη δημοσιονομική κρίση και στην προσπάθεια της χώρας μας να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάκαμψης μετά τη σταθεροποίηση και ανάπτυξης, μέσα από μία δημιουργική ψυχολογία ενώ παράλληλα οριστικοποιούνται οι πολιτικές για την ανάπτυξη στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020.
Ταυτόχρονα αφομοιώνουμε το νέο αυτοδιοικητικό τοπίο, μας απασχολούν νέες προκλήσεις σχετικά με το ρόλο των Περιφερειακών και Τοπικών Αρχών στην αναπτυξιακή διαδικασία καθώς και των αστικών κέντρων στην ανάπτυξη της αγροτικής ενδοχώρας.
Με την Ευρωπαϊκή και κύρια την Ελληνική δημοσιονομική κρίση σε εξέλιξη απαιτείται, όσο ποτέ άλλοτε, η λήψη αποφάσεων για μία άλλου είδους ανάπτυξη που να χαρακτηρίζεται από :
– ορθολογικό και ρεαλιστικό σχεδιασμό και προγραμματισμό
– στοχοθέτηση
– συγκέντρωση των δυνάμεων «με το βλέμμα στο στόχο»
– μόχλευση της ιδιωτικής αποταμίευσης
– απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών
– βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες, με δράση που θα έχει στο επίκεντρο το «αποτέλεσμα»
– υποστήριξη από τοπικούς μηχανισμούς – δομές που με διεπιστημονικό, συνεχή και τελικά επαγγελματικό τρόπο θα συνδράμουν στην επίλυση των προβλημάτων, θα προωθούν και θα στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία ενεργοποιώντας το σύνολο των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων
– στήριξη της επιχειρηματικότητας, της υπαίθρου και τελικά ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, με «περιβάλλουσα» την περιβαλλοντική διάσταση.
Η πρόκληση της 5ης Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 με στόχους, πολιτικές και πόρους αποτελεί ίσως την τελευταία μεγάλη ευκαιρία που έχουμε για μια συνολική – ολοκληρωμένη ανάπτυξη.
Οραματιζόμαστε να δημιουργήσουμε, με τη συμβολή της, μια ισχυρή κοινωνία με εργασία, συνοχή και ευημερία, που θα στηρίζεται και θα τροφοδοτείται από τη γνώση, την εξειδίκευση και τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας και καινοτομιών.
Μια ανταγωνιστική Περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη που θα εδράζεται στις αναγκαίες υποδομές, θα κινητοποιεί το παραγωγικό δυναμικό, θα δίνει ίσες και πολλές ευκαιρίες στους πολίτες, θα είναι «ανθρωποκεντρική» και ταυτόχρονα «περιβαλλοντοκεντρική» και τελικά «αυτοτροφοδοτούμενη και βιώσιμη».
Το όραμά μας αυτό προϋποθέτει αναβαθμισμένη, ικανή και ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού αλλά και Δημόσια Διοίκηση (Κεντρική και Αποκεντρωμένη) ικανή να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις και ρόλους.
Πάνω απ’ όλα όμως προϋποθέτει ισχυρή και ενεργή εταιρική σχέση.
Η νέα Αυτοδιοίκηση μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη «μόχλευσης» της αναπτυξιακής δυναμικής στη χώρα μας, με έμφαση στις πολιτικές ενδογενούς και πράσινης ανάπτυξης, στην καινοτομία, στην επικουρικότητα, στην εξοικονόμηση πόρων και στην ένταξη της χωρικής διάστασης στη διαδικασία της περιφερειακής ανάπτυξης.
Η πραγματικότητα όμως και η δημοσιονομική κρίση δυσχεραίνουν την παραπάνω προοπτική καθόσον οι πόροι της αυτοδιοίκησης είναι, πλέον, οι απαραίτητοι για την καθημερινή μόνο λειτουργία της.
Κάθε προσπάθεια όμως θα πρέπει να στηρίζεται από αυτούς που αποτελούν το υποκείμενο της ανάπτυξης δηλ. τις τοπικές κοινωνίες και τους μηχανισμούς που αυτές δημιούργησαν δηλ. τις πολυμετοχικές Αναπτυξιακές Ανώνυμες Εταιρείες καθώς και στο αναγκαίο «θεσμικό και διοικητικό ισοζύγιο», με στόχο την αυτοδύναμη και βιώσιμη προοπτική.
Οι πολυμετοχικές Αναπτυξιακές Ανώνυμες Εταιρείες λειτουργούν «δίπλα και μαζί με τους θεσμικούς φορείς», παίζουν το ρόλο «επιταχυντή» της αναπτυξιακής διαδικασίας και συμμετέχουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση και υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού, καθόσον στα στελέχη τους υπάρχει εγκατεστημένη γνώση στα ζητήματα της Ελληνικής Περιφέρειας και της ανάπτυξης.
Για το λόγο αυτό άλλωστε η θετική ενεργοποίηση και η επιτυχία της δράσης τους είναι συνδεδεμένη με την επιτυχία ή όχι των τοπικών κοινωνιών, στην προσπάθειά τους για συνολική ανάπτυξη.
Αποτελούν το σημείο σύγκλισης – συμφωνίας της τοπικής εταιρικής σχέσης στην περιοχή δραστηριοποίησής τους η οποία, μέσω αυτών, «βελτιώνει την ικανότητά της».
Είναι η συνισταμένη της βούλησης των τοπικών Φορέων και των κοινωνιών για το είδος, τον τρόπο και τη διαδικασία προώθησης της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης.
Ανοίγουν νέους δρόμους, πρωτοστατούν, τολμούν στο διαφορετικό, καινοτομούν και αναδεικνύουν τις τάσεις και προοπτικές τοπικής ανάπτυξης με στόχο την επιχειρηματικότητα και τη δημιουργία νέων και βιώσιμων θέσεων εργασίας, παρ’ όλη την κρίση που διανύει η χώρα μας, λειτουργώντας πάντα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και χωρίς κρατική επιχορήγηση.
Οι ίδιες, άλλωστε, αποτελούν ένα καινοτόμο παράδειγμα τοπικής επιχειρηματικότητας.
Είναι τα «εργαλεία» της Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού την οποία στηρίζουν με συστηματικό τρόπο, πολλές φορές μάλιστα με ίδιους πόρους, προκειμένου να συμμετέχει ενισχυμένα στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η συμβολή τους κρίνεται σημαντική καθόσον, αξιοποιώντας τα θετικά του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας λειτουργούν στο ενδιάμεσο επίπεδο με θετικό ισοζύγιο και στόχο την ανάπτυξη της Ελληνικής Περιφέρειας και της υπαίθρου ειδικότερα.
Εκτός από το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και την προώθηση υλοποίησης έργων υποδομής δημόσιου χαρακτήρα, που συμβάλλουν την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, στηρίζουν επίσης το παραγωγικό περιβάλλον:
ü με το σχεδιασμό ή/ και υλοποίηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης, μέσω ενίσχυσης δράσεων και ενεργειών που προωθούν την επιχειρηματικότητα,
ü με την υλοποίηση προγραμμάτων προς όφελος της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης, λειτουργώντας είτε ως Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης (π.χ. LEADER), είτε ως Μηχανισμοί Υποστήριξης Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ) με περιφερειακή διάσταση, είτε συμμετέχοντας σε λοιπούς Ενδιάμεσους Φορείς.
Ενδεικτικά, μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (Π.Α.Α.) της Ελλάδας 2007-2013 διαχειρίζονται ως Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης (Ε.Φ.Δ.) ή υποστηρίζουν την υλοποίηση Έργων/Επενδύσεων προϋπολογισμού 1,0 δισ. € περίπου.
Παρομοίως, η συμμετοχή των πολυμετοχικών Αναπτυξιακών Ανωνύμων Εταιρειών σε άλλα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα συνέβαλε στην πληροφόρηση, στην ένταξη έργων και στη διαχείριση προγραμμάτων (ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, Interreg, δράσεις EKT κλπ.) προϋπολογισμού δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
ü με τη συμμετοχή ή λειτουργία Δομών Στήριξης της επιχειρηματικότητας,
ü με το σχεδιασμό, συντονισμό, υλοποίηση και ευρύτατη δικτύωση στο πλαίσιο Εθνικών και Ευρωπαϊκών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών, μεταφέροντας στους Δήμους, στις Περιφέρειες, στους κοινωνικούς εταίρους και τις τοπικές κοινωνίες καλές πρακτικές, καινοτόμες ιδέες και δράσεις, νέους θεσμούς.
Λειτουργούν σε Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο ως πυρήνες συγκέντρωσης τεχνογνωσίας και νέων ανθρώπων, με αγάπη και απόφαση να μείνουν και να προσφέρουν στον τόπο τους.
Το προσωπικό τους είναι το αναγκαίο και απαραίτητο, με βάση το τρέχον και το προγραμματιζόμενο έργο τους, στη συντριπτική πλειοψηφία επιστημονικό και υψηλού επιπέδου.
Χρησιμοποιούν σύγχρονα μοντέλα διοίκησης, για έξυπνη – καινοτόμα παραγωγή και χωρίς την επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Εκφράζουν, κατά την άποψή μας, μία νέα προσέγγιση για την «εναλλακτική διακυβέρνηση της χώρας» και δρουν ως «τοπικοί επιταχυντές και υπομόχλια για την ανάπτυξη».
Στο ανωτέρω συνηγορούν και :
– η δικτύωσή τους σε Εθνικό επίπεδο
– η άμεση ανταπόκριση σε κάθε ζήτηση
– η αποτελεσματικότητα της δράσης τους
– η λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια
– η πιστοποίηση της ικανότητάς τους για παραγωγή δημόσιου έργου (κατηγορίες Α’ Β’ και Γ’)
– η ευρύτατη Ευρωπαϊκή τους εμπειρία και το σημαντικότερο
– η λειτουργία τους χωρίς καμία επιβάρυνση, επιχορήγηση και κόστος για το Ελληνικό Δημόσιο και την Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού
Θα πρέπει επομένως να ενισχυθεί ο ρόλος τους, ως «συγκολητική ουσία» μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, με στόχο :
α. την επιτάχυνση της παραγωγής αναπτυξιακού έργου,
β. την ενίσχυση των συμμαχιών με την κοινωνία και τους θεσμούς της,
γ. την ενεργή συμμετοχή σ’ ένα «μέτωπο ανάπτυξης», μαζί με τους εταίρους της περιοχής όπου δραστηριοποιούνται.
δ. την ενεργή, αξιόπιστη, άμεση και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην εφαρμογή των νέων πολιτικών περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης για το διάστημα 2014-2020, σύμφωνα και με τα προβλεπόμενα στους Κοινοτικούς Κανονισμούς, ειδικά στα ζητήματα τοπικής ανάπτυξης.
Άλλωστε, οι πολυμετοχικές Αναπτυξιακές Ανώνυμες Εταιρείες αποτελούν ήδη μία δικτυωμένη «εγκατεστημένη δύναμη γνώσης» που διαχέεται στο σύνολο της χώρας και είναι διαθέσιμη για άμεση παραγωγή έργου και παροχή υπηρεσιών.
Ακολουθεί αποτύπωση του Δικτύου των Δομών στήριξης (Αναπτυξιακές Εταιρείες) που υλοποίησαν τα ΟΠΑΑΧ του ΕΠΑΑ-ΑΥ 2000-2008 και συνεχίζει να λειτουργεί με τον τρόπο αυτό και στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου του Μηχανισμού Υποστήριξης Ιδιωτικών Επενδύσεων του Αξονα 3 του ΠΑΑ της Ελλάδας 2007-2013.