Οι έγκυες γυναίκες που εκτίθενται σε φθαλικές χημικές ενώσεις, οι οποίες υπάρχουν σε διάφορα προϊόντα ενός κοινού νοικοκυριού, κινδυνεύουν να γεννήσουν παιδιά με μειωμένο δείκτη νοημοσύνης, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Είναι η πρώτη φορά που μια μελέτη κάνει αυτή τη συσχέτιση.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια επιδημιολογίας Παμ Φάκτορ-Λίτβακ της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «ΡLoS One», παρακολούθησαν 328 γυναίκες και τα παιδιά τους.
Οι επιστήμονες εκτίμησαν τον βαθμό έκθεσης των γυναικών σε τέσσερις φθαλικές ενώσεις κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης, που είναι η πιο ευαίσθητη περίοδος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου. Η μέτρηση της συγκέντρωσης των ουσιών αυτών έγινε μέσω ανάλυσης δειγμάτων ούρων από τις εγκύους. Στη συνέχεια, όταν τα παιδιά ήσαν πλέον επτά ετών, μετρήθηκε ο δείκτης νοημοσύνης (IQ) τους.
Η ανάλυση έδειξε πως τα παιδιά που είχαν γεννηθεί από μητέρες που είχαν εκτεθεί περισσότερο σε δύο κυρίως χημικές ουσίες (DnBP και DiBP), είχαν χαμηλότερο IQ κατά 6,6 και 7,6 μονάδες αντίστοιχα, σε σχέση με τα παιδιά των μητέρων που είχαν την μικρότερη επιβάρυνση από τις ίδιες ουσίες. Εκτός από τον μικρότερο γενικό δείκτη νοημοσύνης, τα ίδια παιδιά εμφάνιζαν χειρότερες επιδόσεις σε επιμέρους δείκτες, όπως η μνήμη, η αντίληψη και η ταχύτητα της σκέψης.
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι «οι έγκυες γυναίκες εκτίθενται στις φθαλικές ενώσεις σχεδόν καθημερινά, συχνά σε επίπεδα παρόμοια με αυτά που σχετίζονται με μια σημαντικά μειωμένη νοημοσύνη των παιδιών» και έκαναν λόγο για «αποκλίσεις μεταξύ των δεικτών νοημοσύνης που προβληματίζουν». Όπως είπαν, «μια υστέρηση της τάξης των έξι έως επτά μονάδων στο δείκτη νοημοσύνης μπορεί να έχει σημαντική επίπτωση στις σχολικές επιδόσεις και στις επαγγελματικές προοπτικές ενός παιδιού».
Τα φθαλικά DnBP και DiBP υπάρχουν σε μια μεγάλη γκάμα καταναλωτικών προϊόντων, από πλαστικά έως καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής φροντίδας (σαπούνια, σπρέι μαλλιών, κραγιόν, βαφές νυχιών κ.α.), χωρίς να αναφέρονται πάντα στις συσκευασίες των προϊόντων. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν και στα πλαστικά παιγνίδια, αλλά έχουν απαγορευτεί. Συνεχίζουν όμως να χρησιμοποιούνται σε υλικά πατωμάτων, χρώματα, υφάσματα κ.α.
Αν και η πλήρης αποφυγή των φθαλικών θεωρείται αδύνατη, τουλάχιστον προς το παρόν, οι ερευνητές συμβουλεύουν τις εγκύους, καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, να αποθηκεύουν τα τρόφιμα σε γυάλινα και όχι σε πλαστικά σκεύη, να αποφεύγουν να ζεσταίνουν σε φούρνους μικροκυμάτων φαγητά μέσα σε πλαστικές συσκευασίες, να αποφεύγουν όσο γίνεται τα προϊόντα καθαρισμού και αρωματισμού (π.χ. του χώρου) και να αποφεύγουν επίσης τα ανακυκλωμένα πλαστικά.
Οι επιστήμονες παραδέχονται ότι δεν μπορούν να αποδείξουν πως αυτές οι ενώσεις όντως μειώνουν άμεσα τον δείκτη νοημοσύνης. Προς το παρόν, κάνουν λόγο για μια σαφή συσχέτιση, που οδηγεί όμως στο συμπέρασμα ότι οι έγκυες, για προληπτικούς λόγους, καλά θα έκαναν να αποφεύγουν αυτά τα χημικά.
Οι επιστήμονες επίσης δεν είναι ακόμη βέβαιοι με ποιό βιολογικό μηχανισμό τα φθαλικά μπορεί να επιδρούν αρνητικά στον εγκέφαλο και στη νοημοσύνη Η πρόκληση ορμονικής διαταραχής, χρόνιας φγλεγμονής και οξειδωτικού στρες μπορεί να παίζουν ρόλο.