Λίστα ερωταπαντήσεων παρουσιάζει η Wall Street Journal, αφού διερωτάται: “Όταν ξανανοίξουν οι τράπεζες, θα είναι εκεί όλα τα λεφτά;”
Oι Ελληνικές τράπεζες παραμένουν κλειστές αυτή την εβδομάδα, πιέζοντας ασφυκτικά την οικονομία της χώρας. Θα παραμείνουν κλειστές τουλάχιστον μέχρι τη Δευτέρα, την επομένη, δηλαδή του δημοψηφίσματος, αλλά θα υπάρχει τρομερή πίεση να επαναλειτουργήσουν όσο το γρηγορότερο. Η Wall Street Journal παρουσιάζει τί μπορεί να συμβεί και εάν θα έχουν οι Έλληνες καταθέτες ακόμη όλα τα χρήματά τους.
Ε. Γιατί είναι οι τράπεζες κλειστές;
Α. Δεν έχουν σχεδόν καθόλου ρευστό. Το τέλος του Μαΐου οι τράπεζες είχαν περίπου 2 δισ. ευρώ. Πολλοί γνώστες υπολογίζουν πως το ποσό αυτό τώρα πια είναι κάτω του ενός δισ. Επίσης, δεν υπάρχει η γραμμή σωτηρίας με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πια. Οι τράπεζες απλά δεν μπορούν να δώσουν στους καταθέτες όλα τα χρήματα που ζητούν. Οπότε και οι αναλήψεις περιορίζονται στα 60 ευρώ/μέρα και δεν επιτρέπονται ηλεκτρονικές συναλλαγές εκτός Ελλάδος.
Ε. Πόσο σύντομα θα μπορούσαν να ανοίξουν οι τράπεζες;
Α. Οι ηγέτες του κυβερνώντος κόμματος ΣΥΡΙΖΑ έχουν βεβαιώσει τους Έλληνες πως οι τράπεζες θα ανοίξουν σύντομα μετά από ένα “Όχι” στο δημοψήφισμα. Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν πως αυτό είναι σχεδόν απίθανο. Χωρίς την επιστροφή της βοηθητικής χείρας της ΕΚΤ, οι τράπεζες θα υπερκεραστούν από αναλήψεις. Και η ΕΚΤ δεν είναι πιθανό πως θα αρχίσει να βοηθά χωρίς πρόοδο προς μία συμφωνία.
Το καλύτερο σενάριο για την επαναλειτουργία των τραπεζών είναι μάλλον ένα ηχηρό “Ναι” και η γοργή αλλαγή κυβέρνησης με λαϊκή εντολή υπογραφής της συμφωνίας. Αυτό θα δώσει στην ΕΚΤ έναν λόγο να βοηθήσει.
Άλλα σενάρια βλέπουν ένα “Ναι” που θα οδηγήσει σε πολιτική αστάθεια και νέες εθνικές εκλογές. Είναι δύσκολο να πει κανείς τι ακριβώς θα κάνει τότε η ΕΚΤ, αλλά μπορεί να καθυστερήσει τη γραμμή βοηθείας μέχρι να σταθεροποιηθεί η νέα κυβέρνηση.
Ε. Όταν επαναλειτουργήσουν οι τράπεζες, θα είναι έχουν πληγεί οι καταθέτες;
Α. Αναλόγως. Σε περίπτωση πολιτικής αστάθειας και ισχυρής υποστήριξης από την ΕΚΤ, η πίεση αναλήψεων μπορεί να χαλαρώσει. Αυτό μπορεί να βοηθήσει και το σύστημα να συνεχίσει να λειτουργήσει όπως πριν την ανακοίνωση δημοψηφίσματος. Αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο. Τα “βιβλία” των τραπεζών δεν τα πήγαιναν και τόσο καλά πριν από την παρούσα κατάσταση, και είναι πιθανόν να είναι χειρότερα αυτή τη στιγμή. Αν πρέπει να διαγραφούν περισσότερα δάνεια, τότε οι τράπεζες μπορεί να χρειαστούν αναδιάρθρωση.
Ε. Αυτό σημαίνει πως οι καταθέτες θα χάσουν λεφτά;
Α. Αναλόγως. Το κεφάλαιο της τράπεζας είναι η διαφορά μεταξύ του ενεργητικού και των υποχρεώσεών της – δηλαδή μεταξύ του τί ακριβώς έχει και τί χρωστά. Τον Μάιο, τα συγκεκριμένα συνδυασμένα στοιχεία ήταν τα εξής:
Yπάρχουν ένας ή δύο τρόποι να ανορθωθεί το κεφάλαιο μιας τράπεζας. Η αύξηση του ενεργητικού της μέσω ιδιωτών μετόχων αλλά σε αυτή την περίπτωση το πιο πιθανό, μέσω του κράτους. Βεβαίως, το Ελληνικό κράτος δεν έχει μετρητά. Θα πρέπει να δανειστεί από τους Ευρωπαίους εταίρους. Με άλλα λόγια, συμφωνία.
Ο άλλος τρόπος είναι η μείωση των υποχρεώσεών της. Η ΕΕ αναγκάζει μείωση των υποχρεώσεων(αλλά όχι των καταθέσεων) εάν γίνει “ένεση” κρατικού χρήματος.
Μία αναδιάρθρωση συνήθως “καθαρίζει” τους μετόχους και μετατρέπει τους κατόχους χρέους σε μετόχους.
Το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχει πια χρέος για “εκκαθάριση” στις τράπεζες ή άλλα στοιχεία στις υποχρεώσεις για να διαγραφεί. Και η βοήθεια της κεντρικής τράπεζας θα ήταν σίγουρη: Οι τράπεζες θα έδιναν τα κεφάλαιά τους σαν εγγύηση για να λάβουν αυτή τη χρηματοδότηση και η κεντρική τράπεζα θα έπαιρνε τις εγγυήσεις εάν οι τράπεζες δεν ακολουθούσαν τη συμφωνία.
Εάν οι τράπεζες χρειαστούν αναδιάρθρωση, κάποιος θα πρέπει να δανείσει μετρητά στην Ελλάδα για να τα διοχετεύσει στις τράπεζες.
Εάν οι Ευρωπαίοι δανειστές της Ελλάδας πειστούν πως η χώρα βρίσκεται στο σωστό δρόμο, μπορεί και να το κάνουν. Η άλλη επιλογή, ενός “κουρέματος” είναι δραστική.
Ε. Τι θα συμβεί εάν υπάρξει τελειωτική ρήξη και η ΕΚΤ σταματήσει εντελώς την υποστήριξη;
Α. Αυτό θα ήταν πραγματικά άσχημο. Η ΕΚΤ έχει μέχρι στιγμής παγώσει τη γραμμή σωτηρίας αλλά δεν έχει ζητήσει ακόμη τα 116 δισ. ευρώ που έχουν δανειστεί. Εάν το έκανε αυτό η κεντρική τράπεζα οι ελληνικές τράπεζες δεν θα ήταν σε θέση να τα αποπληρώσουν. Η ΕΚΤ και η ΤτΕ θα
κατάσχουν το κεφάλαιο των τραπεζών, με την κατάρρευση των τελευταίων.
Τότε θα υπήρχαν και δύο εναλλακτικές: Στην πρώτη, οι Ευρωπαίοι δανειστές έρχονται προς σωτηρία με ευρώ και κάνουν επανεκκίνηση του τραπεζικού συστήματος.Οι δανειστές θα δάνειζαν ευρώ στην Ελληνική κυβέρνηση η οποία θα τα διοχέτευε στις τράπεζες.
Στην δεύτερη, το Ελληνικό δημόσιο μετατρέπει όλα τα στοιχεία στο τραπεζικό σύστημα σε ένα νέο νόμισμα και τυπώνει χρήματα, διοχετεύοντάς τα στις τράπεζες. Καλως ήλθατε στη δραχμή.
Ε. Πόσο μεγάλο θα ήταν ένα κούρεμα;
Α. Δεν είναι σίγουρο ακόμη. Στην Κύπρο, της οποίας οι τράπεζες κατέρρευσαν το 2013, η κυβέρνηση, ως μέρος ενός προγράμματος διάσωσης, προστάτευσε τους καταθέτες που είχαν καταθέσεις κάτω από 100.000 ευρώ και εφήρμοσε haircut (σχεδόν 50%) σε καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Αλλά οι Κυπριακές τράπεζες ήταν σε χειρότερη κατάσταση από τις Ελληνικές.
Το μέγεθος ενός haircut γίνεται βάση μαθηματικών: πόσο από την αξία του κεφαλαίου των τραπεζών πρέπει να μειωθεί, πόσοι μικροκαταθέτες προστατεύονται και πόσα χρήματα διοχετεύονται. Με πρόγραμμα βοήθειας, το haircut θα μπορούσε να αποφευχθεί πλήρως.