Ο άνθρωπος βασίζεται κατά κύριο λόγο στην όρασή του για να αλληλεπιδράσει με τον κόσμο γύρω του, καθώς από εκεί αποκτούμε την πλειονότητα των καθημερινών ερεθισμάτων μας.
Συχνά η όρασή μας συνδέεται και με τις πεποιθήσεις μας, αφού πρέπει να δεις κάτι για να το πιστέψεις.
Κι όμως, αυτή δεν είναι καθόλου ασφαλής μέθοδος εξαγωγής συμπερασμάτων, όπως αποδεικνύουν οι οπτικές πλάνες! Εκεί που τα μάτια μάς γελούν δηλαδή και η όραση δεν είναι παρά ένα επιφαινόμενο του νου.
'Αλλωστε, η αίσθηση που αποκαλούμε όραση δεν «συμβαίνει» στα μάτια, αλλά στον οπτικό εγκεφαλικό φλοιό.
Δείτε κάποιες από τις οπτικές πλάνες:
- Η Πλάνη Hering
Αν βλέπετε τις δύο οριζόντιες γραμμές να καμπυλώνουν στο σημείο τομής των άλλων γραμμών, τότε σας γελούν τα μάτια σας. Οι γραμμές είναι παράλληλες και ευθείες σε όλο τους το μήκος. Η Πλάνη Hering αποδεικνύει με αναπαραστατικό τρόπο το πώς προσλαμβάνει ο εγκέφαλος την όραση: όταν τα μάτια καρφώνονται στις γραμμές, υπάρχει μια καθυστέρηση της τάξης του 1/10 του δευτερολέπτου μέχρι να μεταφράσει ο εγκέφαλος το οπτικό ερέθισμα σε οπτική αντίληψη.
Ο εξελιγμένος ανθρώπινος εγκέφαλος δεν ανέχεται ωστόσο το αντιληπτικό αυτό κενό, κι έτσι αντισταθμίζει την οπτική καθυστέρηση δημιουργώντας μια εικόνα σύμφωνα με τις προσδοκίες του για το τι θα συμβεί στο επίμαχο 1/10 του δευτερολέπτου! Είναι μάλιστα η ίδια ικανότητα δημιουργίας σεναρίων, ο εγκέφαλος να προβλέπει το άμεσο οπτικό μέλλον δηλαδή, που μας επιτρέπει να πιάνουμε ένα κινούμενο μπαλάκι ή να κατευθυνόμαστε αγέρωχα μέσα στο πυκνό πλήθος…
- Η Πλάνη Ponzo
Θα πιστεύατε ότι τόσο οι πράσινες γραμμές όσο και οι δύο μπάλες έχουν το ίδιο ακριβώς μέγεθος; Εντάξει, θα το πιστεύατε καθώς ξέρετε ότι διαβάζετε για οπτικές πλάνες, εκτός του πλαισίου αυτού πάντως δύσκολα θα δεχόσασταν μια τέτοια εκτίμηση για το μέγεθός τους. Η πλάνη δημιουργείται ως επιφαινόμενο της λεγόμενης γραμμικής προοπτικής, η οποία και λαμβάνει χώρα ακριβώς επειδή βλέπουμε τον κόσμο τρισδιάστατο. Σαν να παρατηρείς τις ράγες του τρένου δηλαδή, που ξέρεις ότι είναι παράλληλες, αν και τις βλέπεις να συγκλίνουν στον ορίζοντα.
Ό,τι τεθεί ανάμεσα στις συγκλίνουσες γραμμές μεταφράζεται λοιπόν από τον εγκέφαλο μέσα στο πλαίσιο της οπτικής αυτής παραμόρφωσης. Και μιας και η πάνω γραμμή δεν είναι μικρότερη από την κάτω, όπως θα ήταν σε σωστή προοπτική, φαντάζει ξεκάθαρα μεγαλύτερη…
- Η περιστρεφόμενη χορεύτρια
Αν έχετε σερφάρει αρκετά στο ίντερνετ, την περιστρεφόμενη χορεύτρια θα την έχετε δει στα σίγουρα. Η συνήθης εξήγηση μάλιστα που κυκλοφορεί υποδεικνύει ότι αν τη βλέπετε να περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, τότε σημαίνει ότι λειτουργείτε με το δεξιό ημισφαίριο και είστε άνθρωποι δημιουργικοί. Αν πάλι τη βλέπετε να περιστρέφεται αντίστροφα, τότε χρησιμοποιείτε το αριστερό ημισφαίριο και είστε λάτρεις της λογικής. Αν και η δημοφιλής ερμηνεία δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα, καθώς η περιστρεφόμενη χορεύτρια δεν είναι κατά κανένα τρόπο νευρολογικό τεστ!