Για να πραγματοποιηθεί σήμερα ένα πείραμα που άπτεται του πεδίου της Ψυχολογίας ή της Κοινωνιολογίας, πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις του Κώδικα Δεοντολογίας της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας (ΑΡΑ).
Ωστόσο, παλαιότερα δεν υπήρχαν αυστηροί περιορισμοί που να εμποδίζουν τους επιστήμονες να δοκιμάσουν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής.
10. Η Μελέτη των Τεράτων (1939): Ο ψυχολόγος Wendell Johnson από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα πραγματοποίησε πείραμα που περιελάμβανε 22 ορφανά ώστε να μελετήσει τις επιδράσεις της θετικής και της αρνητικής κριτικής. Τα παιδιά της μίας ομάδας απολάμβαναν συνεχώς επαίνους για τα κατορθώματά τους, ενώ τα παιδιά της δεύτερης ομάδας γίνονταν αντικείμενο αρνητικών σχολίων για κάθε λάθος που έκαναν. Οι επιπτώσεις για τα παιδιά της δεύτερης ομάδας ήταν τρομερές: οι σχολικές τους επιδόσεις συνεχώς χειροτέρευαν, τα παιδιά έγιναν πιο εσωστρεφή και εκδήλωσαν διαταραχές ομιλίας. Το 2007, έξι από τα παιδιά που συμμετείχαν στο πείραμα έλαβαν χρηματική αποζημίωση για ψυχική οδύνη.
9. Το Πείραμα της Φυλάκισης (1971): Το πείραμα διεξήχθη από τον ψυχολόγο Φίλιπ Ζιμπάρντο του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. Ο Ζιμπάρντο επέλεξε 24 υγιείς άνδρες, χωρίς ιστορικό ψυχικών διαταραχών, και τους χώρισε σε δύο ομάδες: κρατούμενους και φύλακες. Οι φύλακες είχαν στη διάθεσή τους κλομπ, ενώ οι κρατούμενοι είχαν περασμένη στο ένα τους πόδι αλυσίδα και τους προσφωνούσαν με έναν αριθμό και όχι με το όνομά τους. Σταδιακά, οι φύλακες άρχισαν να γίνονται βίαιοι με τους κρατούμενους, πιστεύοντας ότι είναι επικίνδυνοι. Δύο εθελοντές-κρατούμενοι εγκατέλειψαν πρόωρα το πείραμα, ενώ μετά από 6 ημέρες το πείραμα διακόπηκε, αφού η κατάσταση μεταξύ «κρατουμένων» και «φυλάκων» είχε αρχίσει να βγαίνει εκτός ελέγχου.
8. Πρόγραμμα Αποστροφή (δεκαετία ’70-’80): Κατά την εποχή του απάρτχαϊντ, ο στρατός της Νότιας Αφρικής ανάγκαζε στρατιώτες που ήταν «ύποπτοι» για ομοφυλοφιλική συμπεριφορά να υποβάλλονται σε επεμβάσεις αλλαγής φύλου, χημικό ευνουχισμό, ηλεκτροσόκ και άλλες απάνθρωπες διαδικασίες, σε μια προσπάθεια να «θεραπευτούν». Κατά το διάστημα εφαρμογής του προγράμματος, πραγματοποιήθηκαν 900 υποχρεωτικές επεμβάσεις αλλαγής φύλου στα στρατιωτικά νοσοκομεία της Νότιας Αφρικής.
7. Οι Γκριμάτσες του Λάντις (1924): Ο Κάρνι Λάντις από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα θέλησε να εξετάσει εάν όλοι οι άνθρωποι κάνουν τις ίδιες εκφράσεις προσώπου όταν βιώνουν το ίδιο συναίσθημα. Ο Λάντις ζωγράφιζε γραμμές επάνω στο πρόσωπο των συμμετεχόντων και κατέγραφε τις αντιδράσεις τους υπό διαφορετικές συνθήκες. Μεταξύ άλλων, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αποκεφαλίσουν έναν αρουραίο. Παραδόξως, αρκετοί ήταν αυτοί που προχώρησαν στον αποκεφαλισμό του άτυχου ζώου. Πέρα από τη διαπίστωση ότι οι εκφράσεις του προσώπου διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο κάτω από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες, το πείραμα κατέληξε σε ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα: ότι πολλοί είναι πρόθυμοι να προχωρήσουν σε πράξεις που κατά γενική ομολογία είναι ανήθικες όταν λαμβάνουν εντολές από ανωτέρους.
6. Το Τρίτο Κύμα (1967): Ο καθηγητής Ιστορίας Ρον Τζόουνς «μετέτρεψε» μια ομάδα μαθητών σε «Τρίτο Ράιχ». Το πείραμα ξεκίνησε σαν μια απλή άσκηση πειθαρχίας, όμως σύντομα βγήκε εκτός ελέγχου.
5. Η Μελέτη της Απελπισίας (1965): Οι ψυχολόγοι Μάρτιν Σέλιγκμαν και Στίβεν Μάγιερ διεξήγαγαν ένα πείραμα, αυτή τη φορά σε σκύλους. Οι σκύλοι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: η πρώτη ήταν η ομάδα ελέγχου και παρέμεινε σώα και αβλαβής, η δεύτερη ομάδα σκύλων χωρίστηκε σε ζεύγη δεμένα μεταξύ τους, όπου ο ένας σκύλος δεχόταν ηλεκτροσόκ τα οποία μπορούσε να σταματήσει πατώντας ένα μοχλό, ενώ η τρίτη ομάδα σκύλων δεχόταν ηλεκτροσόκ χωρίς όμως να μπορεί να σταματήσει τη ροή του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι σκύλοι της τρίτης ομάδας «εκπαιδεύτηκαν» να βιώνουν το αίσθημα της απελπισίας, αφού δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα για να σταματήσουν το μαρτύριό τους. Οι σκύλοι της τρίτης ομάδας εκδήλωσαν κλινική κατάθλιψη. Αργότερα χωρίστηκαν και τοποθετήθηκαν μέσα σε κουτιά, ενώ τα ηλεκτροσόκ συνεχίστηκαν. Ενώ το ηλεκτροσόκ θα σταματούσε εάν ο σκύλος έβγαινε από το κουτί, όλοι οι σκύλοι «εγκατέλειψαν» και συνέχισαν να υπομένουν το βασανιστήριο.
4. Πρόγραμμα ΜΚ Ultra (δεκαετία ’50-’70): Το παράνομο πρόγραμμα πειραμάτων ελέγχου του νου διεξήχθη από τη CIA από τη δεκαετία του ’50 έως και τη δεκαετία του ’70. Χωρίς να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, υπάλληλοι της CIA, στρατιωτικοί, ψυχασθενείς, ιερόδουλες και κοινοί πολίτες λάμβαναν το παραισθησιογόνο LSD ώστε να μελετηθούν οι επιπτώσεις του. Όλα τα αποδεικτικά στοιχεία για τα πειράματα καταστράφηκαν κατά τη δεκαετία του ’70, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο αντίκτυπος των δοκιμών.
3. Ο Λάκκος της Απελπισίας (δεκαετία ’70): Ο Δρ Χάρι Χάρλοου πειραματίστηκε με μικρής ηλικίας μακάκους ώστε να μελετήσει την κοινωνική αλληλεπίδραση και την απομόνωση. Ο Χάρλοου επέλεγε ζώα που είχαν ήδη συνάψει συναισθηματικούς δεσμούς με τη μητέρα τους και στη συνέχεια τα απομόνωνε πλήρως, τοποθετώντας τα σε μεταλλικά κλουβιά. Τα κρατούσε εκεί έως και για ένα χρόνο, με μερικά από τα πειραματόζωα να εκδηλώνουν ολοφάνερα σημάδια ψύχωσης. Αργότερα τα ζώα επέστρεψαν στην «κοινότητα», όμως κάποια έγιναν αντικείμενο εκφοβισμού και άλλα πέθαναν από την πείνα. Όταν κάποια από τα πειραματόζωα αργότερα γέννησαν, έτρωγαν τα δάχτυλα των μωρών τους ή χτυπούσαν βίαια τα κεφάλια τους.
2. Ο Μικρός Άλμπερτ (1920): Για διάστημα δύο μηνών, ο πρωτοπόρος ψυχολόγος Τζον Γουότσον «εκπαίδευσε» ένα μωρό, το Μικρό Άλμπερτ, να φοβάται οτιδήποτε λευκό και χνουδωτό. Όταν έδειξαν για πρώτη φορά στο Μικρό Άλμπερτ ένα λευκό ποντίκι, γέλασε και έπαιξε μαζί του. Τότε ο Γουότσον άρχισε να χτυπά μια μεταλλική ράβδο με ένα σφυρί πίσω από την πλάτη του μωρού, τρομάζοντας το Μικρό Άλμπερτ κάθε φορά που πήγαινε να ακουμπήσει το ποντίκι. Σύντομα, ο Μικρός Άλμπερτ εκδήλωσε φοβία απέναντι στο ποντίκι, ακόμη και χωρίς να ακούει τον έντονο ήχο. Σταδιακά, ο Μικρός Άλμπερτ εκδήλωσε φοβία απέναντι σε οτιδήποτε του θύμιζε το ποντίκι, δηλαδή οτιδήποτε λευκό και χνουδωτό. Ο μακροχρόνιος αντίκτυπος στο Μικρό Άλμπερτ παραμένει άγνωστος, καθώς το παιδί απομακρύνθηκε από το πείραμα πριν ο Γουότσον προλάβει να διορθώσει αυτό που προκάλεσε.
1. Ντέιβιντ Ράιμερ: Ο Ντέιβιντ γεννήθηκε αγόρι, όμως ανατράφηκε ως κορίτσι και τον φώναζαν Μπρέντα, αφού το πέος του κάηκε σε ηλικία μόλις 8 μηνών. Έπειτα από το ατύχημα, ο ψυχολόγος Τζον Μάνι έπεισε τους γονείς του Ντέιβιντ να τον υποβάλουν σε αλλαγή φύλου, και εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία αυτή ώστε να μελετήσει τις επιρροές της βιολογίας και του περιβάλλοντος στην ταυτότητα του φύλου. Στα παιδικά της χρόνια, η Μπρέντα φερόταν σαν αγόρι, χωρίς να γνωρίζει για το ατύχημα ούτε για την αλλαγή φύλου. Σε ηλικία 14 ετών, ενημερώθηκε για το παρελθόν της. Υποβλήθηκε σε νέα επέμβαση ώστε να ξαναγίνει αγόρι, όμως σε ηλικία 38 ετών ο Ντέιβιντ έδωσε τέλος στη ζωή του, έπειτα από μια πολυετή μάχη με την πραγματική του ταυτότητα.
Πηγή: onmed.gr