Συμβάσεις εργασίας χωρίς δικαιώματα, δίχως άδειες, δώρα Χριστουγέννων ή Πάσχα και λοιπά επιδόματα, όπως τα βαρέα και ανθυγιεινά, και με μισθούς ακόμα και 361 ευρώ τον μήνα, που κανένας ιδιώτης εργοδότης δεν θα τολμούσε να απαιτήσει ακόμα και στο χειρότερο σημείο της κρίσης, προωθούνται με τη βούλα της κυβέρνησης.
Με πρόσχημα την πάταξη της ανεργίας, οι εργασιακές σχέσεις δοκιμάζονται καθώς στον πρόσφατο νόμο για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου που επεξεργάστηκε, μεταξύ άλλων, το υπουργείο Εργασίας και προσωπικά ο κ. Γιώργος Κατρούγκαλος, αλλά και συναρμόδια υπουργεία, και ο οποίος ψηφίστηκε στις 21 Φεβρουαρίου, ορίζεται με αναδρομική ισχύ ότι στον τομέα του καθαρισμού κτιρίων του Δημοσίου αρχικά, και στη συνέχεια και σε αυτούς της σίτισης και της φύλαξης κρατικών κτιρίων, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2017 ανατρέπονται οι εργασιακές συνθήκες έτσι όπως τις γνωρίζαμε μέχρι στιγμής. Τα ίδια προκύπτουν και από απόφαση του υπουργού Υγείας Ανδρέα Ξανθού την προηγούμενη Τρίτη 22/3/2016, με την οποία ξεκαθαρίζεται ένα νέο, διαφορετικό και καθόλου ελκυστικό πλαίσιο εργασιακών σχέσεων, που όμως αυτή τη στιγμή προέρχεται από μια αριστερή κυβέρνηση.
Ειδικότερα, αίσθηση έχουν προκαλέσει στην εργατοϋπαλληλική κοινότητα της χώρας οι «ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου» που καλούνται εδώ και λίγες ημέρες να υπογράψουν μεμονωμένοι εργαζόμενοι. Σύμφωνα με σχετική σύμβαση που παρουσιάζει σήμερα το «ΘΕΜΑ» και αφορά στο υπουργείο Υγείας, και πιο συγκεκριμένα στο ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο, εδώ και λίγο καιρό συνάπτονται ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου του ν. 4325/2015. Αφορούν, βάσει του εγγράφου, υπηρεσίες καθαριότητας του νοσοκομείου και των εξωνοσοκομειακών δομών του με αμοιβή που οι παλιοί συνδικαλιστές της Αριστεράς θα την έλεγαν «αμοιβή ντροπής». Ειδικότερα, ορίζεται ότι η εν λόγω σύμβαση έχει δίμηνη διάρκεια (από 1/11/2015 έως 31/12/2015), με πενθήμερη 5ωρη απασχόληση και αμοιβή που ανέρχεται στα 722,44 ευρώ το δίμηνο, ήτοι 361,22 ευρώ τον μήνα. Η πληρωμή αυτών των ανθρώπων θα καταβάλλεται σε δύο δόσεις. Ανάλογες συμβάσεις υπάρχουν και με 8ωρη απασχόληση, αν και, όπως μαθαίνουμε, στόχος της κυβέρνησης είναι μόλις το 20% των συμβάσεων αυτών να έχουν τέτοια μορφή.
Το ενδιαφέρον στοιχείο αυτών των συμβάσεων όμως, οι οποίες καταστρατηγούν τις συλλογικές συμβάσεις, άρα και τις διαπραγματεύσεις ως μεγαλύτερη υπαλληλική οντότητα, είναι οι επιμέρους όροι. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται ξεκάθαρα ότι ο εργαζόμενος με αυτή τη μορφή εργασιακής σχέσης δεν έχει δικαίωμα άλλης εργασίας παρά την εξωφρενικά χαμηλή αμοιβή του, δεν μπορεί να συνάπτει άλλου τέτοιου είδους συμβάσεις, ενώ ορίζεται ξεκάθαρα ότι «δεν δικαιούται δώρο Χριστουγέννων ή Πάσχα και επίδομα αδείας ή οποιοδήποτε άλλο επίδομα που τυχόν χορηγείται στους/στις εργαζόμενους/νες, δεδομένου ότι η παρούσα είναι σύμβαση έργου και όχι εργασίας».
Μάλιστα ακόμα κι αν υπάρξει για κάποιον λόγο ασθένεια ή κώλυμα, ο εργαζόμενος δεν έχει δικαίωμα ορισμού αντικαταστάτη του, ωστόσο όποιος τελικά τον αντικαταστήσει θα εκτελεί το έργο «για λογαριασμό και ευθύνη του συμβαλλομένου». Ακόμα δε και σε ένα θέμα που ως αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ είχε θίξει μετ' επιτάσεως, αυτό των καταγγελιών συμβάσεων, βλέπουμε ότι στο Δρομοκαΐτειο ξεκαθαρίζεται ρητά και κατηγορηματικά ότι «καταγγελία της σύμβασης από την Αναθέτουσα Αρχή χωρίς άλλη ειδοποίηση γίνεται σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν τηρεί έστω και έναν από τους όρους της σύμβασης, ενώ και το νοσοκομείο διατηρεί το δικαίωμα ορισμού ειδικής επιτροπής παρακολούθησης του προσφερόμενου έργου και πιστοποίησης της καλής του εκτέλεσης».
Σύμφωνα με καταγγελίες που έχουμε στη διάθεσή μας, τέτοιου είδους συμβάσεις, με τις οποίες ουσιαστικά οι εργαζόμενοι υποαπασχολούνται χωρίς να έχουν δικαιώματα, έρχονται να «χτυπήσουν» την αγορά των ιδιωτικών εταιρειών σίτισης, φύλαξης και καθαριότητας, που παρά τις δυσχέρειες και τις συχνές παρανομίες των εργοδοτών απασχολούν εργαζομένους με 14 μισθούς, πλήρη ασφάλιση και δικαιώματα, καθώς και με επιδόματα και δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, αλλά και καλοκαιρινές άδειες. Αντί επίσης η κυβέρνηση να οριοθετήσει αυτή την ανεξέλεγκτη όντως αγορά και να θέσει όρους, επιχειρεί να τη διαλύσει, προτείνοντας ανάλογες ή ακόμα χειρότερες εργασιακές συνθήκες και αμοιβές, με απώλειες δικαιωμάτων και επιδομάτων.
Θα επεκταθούν σε όλο το κράτος
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι τέτοιου είδους ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου έχουν ξεκινήσει να συνάπτονται με ένταση στις υγειονομικές μονάδες και στα νοσοκομεία της χώρας, ενώ πληροφορίες μιλάνε για επέκταση και στο υπόλοιπο κράτος. Με την επιχειρηματολογία ότι τέτοιου είδους σχέσεις εργασίας εξασφαλίζουν μικρότερο κόστος για το Δημόσιο, δεν αποσαφηνίζονται πλήρως τα κριτήρια πρόσληψης τόσων ανθρώπων, με αποτέλεσμα παράγοντες της αγοράς να μιλούν ακόμα και για δημιουργία στρατού προσληφθέντων με σχέσεις εξάρτησης με το Δημόσιο. Μάλιστα η εγκύκλιος της προηγούμενης Τρίτης που απέστειλε στα νοσοκομεία της χώρας ο υπουργός Υγείας αφήνει χαραμάδες ως προς τις διαδικασίες επιλογής αυτών των ανθρώπων, προκαλώντας ερωτήματα αντί να δίνει απαντήσεις στο υπάρχον εργασιακό καθεστώς. Επιπλέον, η νέα διάταξη δημιουργεί τον κίνδυνο ανάδειξης μιας νέας γενιάς συμβασιούχων ορισμένου χρόνου, με ανανεώσεις διαρκείας και ελπίδα μονιμοποίησης σε καθεστώς ομηρίας. Κύκλοι της ΓΣΕΕ κάνουν λόγο για «διατάραξη της εργασιακής πραγματικότητας» και «δούρειο ίππο» που θα οδηγήσει σε κατάρρευση την εργασιακή πραγματικότητα της χώρας, αν και ακόμα δεν έχει υπάρξει επίσημη τοποθέτηση.
Και ενώ αυτή τη στιγμή υπάρχουν σαφώς κρίσιμα προβλήματα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες καθαριότητας, φύλαξης ή σίτισης στο Δημόσιο, το ότι προωθούνται ακόμα χειρότερες λύσεις για εργαζομένους που αυτή τη στιγμή έστω και με παραβιάσεις έχουν έναν καλύτερο μισθό (για την ακρίβεια 14 μισθούς τον χρόνο και όχι 12 όπως προωθείται), ασφαλιστική κάλυψη και επιδόματα ή δώρα δημιουργεί προβληματισμό. Αν δηλαδή το Δημόσιο πρότεινε καλύτερες αμοιβές, εργασίας, έστω με πλήρεις συμβάσεις, επιδόματα και δώρα, κανένας δεν θα ασκούσε κριτική. Σύμφωνα όμως με πληροφορίες μας, αυτό που η κυβέρνηση προώθησε είναι η δημιουργία ενός μητρώου εργαζομένων σε αυτούς τους τρεις κλάδους, και ιδιαίτερα στην καθαριότητα των νοσοκομείων, όπου από αυτή την πηγή θα αντλούνται εργαζόμενοι για να υπογράφουν τις συμβάσεις αυτές με το Δημόσιο κατά μόνας και δίχως συλλογικότητα.
Εκθέτουν το Δημόσιο
O κ. Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, απερχόμενος γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ και μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΙΥΕ) που έχει παρακολουθήσει στενά το θέμα, σχολιάζοντας λέει ότι «πρόκειται για ερμαφρόδιτες συμβάσεις που προβλέπονται με εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας για τα δημόσια νοσοκομεία. Σκοπός τους είναι να απαλλαγεί το Δημόσιο από τους μεσάζοντες εργολάβους που εκμεταλλεύονται τις καθαρίστριες, αφήνοντάς τες απλήρωτες, χωρίς ασφάλιση και με αμοιβή μερικής απασχόλησης ενώ υποχρεώνονται να δουλεύουν περισσότερες ώρες. Ωστόσο πρόκειται για μια παράδοξη σχέση εργασίας που εκθέτει το Δημόσιο. Συγκεκριμένα, πρόκειται για σύμβαση έργου, αλλά ο απασχολούμενος ασφαλίζεται στο ΙΚΑ αντί στον ΟΑΕΕ. Από την άλλη πλευρά, ξεκαθαρίζεται ότι δεν υποκρύπτεται εξαρτημένη εργασία ώστε να διεκδικήσει ο απασχολούμενος επιπλέον δικαιώματα.
Προβλέπεται ότι θα αμείβεται βάσει του ενιαίου μισθολογίου του Δημοσίου και όχι βάσει κλαδικής σύμβασης ή της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας όπως θα έπρεπε. Ωστόσο ο απασχολούμενος δεν θα μπορεί να εισπράττει περισσότερα από όσα έπαιρνε στον εργολάβο. Το ύψος του μισθού αντιστοιχεί στις ώρες μερικής απασχόλησης των υπαλλήλων καθαριότητας, π.χ. 4 ώρες την ημέρα». Στο σημείο αυτό που θίγει ο κ. Καραγεωργόπουλος εντοπίζεται και το πρόβλημα. Εργαζόμενοι που έστω και με πολλά προβλήματα ως προς την εργοδοσία είχαν 8ωρη εργασία και δικαιώματα, τώρα με νόμο του ΣΥΡΙΖΑ θα συνάπτουν συμβάσεις που προβλέπουν χαμηλότερες αμοιβές και κανένα δικαίωμα μόνο και μόνο για να εξυπηρετηθεί ο δήθεν αγώνας της κυβέρνησης κατά των ιδιωτικών εταιρειών καθαρισμών και αργότερα σίτισης και φύλαξης.
Βέβαια, όπως αποδείξαμε την προηγούμενη εβδομάδα, υπουργοί και κυβερνητικοί παράγοντες αντί να περιχαρακώνουν τους τομείς τους με διάφανους διαγωνισμούς και αυστηρή τυποποίηση, εξακολουθούν και υπογράφουν απευθείας αναθέσεις με τις εταιρείες που καταγγέλλουν. Και τώρα, αντί να στεγανοποιήσουν τους διαγωνισμούς και να πιέσουν τις ιδιωτικές εταιρείες να γίνουν σύννομες ώστε να τηρούν όλα τα δικαιώματα των εργαζομένων, επιλέγουν τον δρόμο του λαϊκισμού και της ομηρίας χιλιάδων ανθρώπων με συμβάσεις που προκαλούν ερωτηματικά. Παράλληλα, με την απόφαση αυτή δημιουργείται άλλο ένα μείζον θέμα ως προς τη ροή των εισφορών στο ΙΚΑ και τους πόρους που χάνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Κι αυτό διότι οι εν λόγω συμβάσεις δεν θα αφορούν μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες εργαζομένους αλλά θα επεκταθούν και θα γίνουν θεσμός.
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι βάσει συμβάσεων που έχουν ήδη υπογραφεί και τις οποίες έχουμε στη διάθεσή μας, ένα πρόγραμμα το οποίο υποτίθεται έχει χαρακτήρα τόνωσης της απασχόλησης Ελλήνων πολιτών εξαιτίας της υψηλής ανεργίας έχει επεκταθεί και σε αλλοδαπούς. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε στα χέρια μας συμβάσεις Αλβανών υπηκόων, ενώ ρητά ορίζεται στην υπ. αριθμ. Γ.Π.Οικ. 22273 απόφαση του υπουργού Υγείας Ανδρέα Ξανθού, με ημερομηνία 22 Μαρτίου 2016, ότι «οι ενδιαφερόμενοι ιδιώτες εάν είναι αλλοδαποί θα υποβάλουν αίτηση με αντίγραφο της νόμιμης άδειας διαμονής που τους παρέχει δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά εργασίας».
Θα επιλέγονται μέσω Δ.Σ. νοσοκομείων
Στο ίδιο έγγραφο-ντιρεκτίβα του νέου πλαισίου εργασίας στο Δημόσιο περιγράφονται πλήρως οι όροι που κάποιος μπορεί να ακολουθήσει ώστε να υπογράψει τέτοιου είδους συμβάσεις. Αναφέρεται δηλαδή ότι «μετά τη δημοσίευση του ν. 4368/2016 (Α'21) και σύμφωνα με το άρθρο 97 αυτού, παρέχεται η δυνατότητα να συνάπτονται ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου μέχρι τις 31/12/2017 με ιδιώτες που απασχολούνται ή απασχολούνταν στον καθαρισμό».
Προστίθεται δε ότι «στη διαδικασία συμμετέχουν ιδιώτες με εμπειρία σε τέτοιες δράσεις», ενώ η επιλογή τους θα γίνεται με αποφάσεις των Δ.Σ. των νοσοκομειακών μονάδων και «σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια». Ποια είναι αυτά; Η προϋπηρεσία, ο τρόπος απόλυσης από την προηγούμενη εργασία και το διάστημα ανεργίας. Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι ότι για χιλιάδες εργαζομένους θα αποφασίζουν τα Δ.Σ. των νοσοκομείων και όχι ο ΑΣΕΠ, ο οποίος για μια κρίσιμη μερίδα εργασιακού πληθυσμού παρακάμπτεται. Λογικό λοιπόν είναι να υπάρχουν φωνές καταγγελίας που μιλάνε για χτίσιμο νέων πελατειακών σχέσεων επάνω στον εργασιακό πόνο και σε συνθήκες αμφισβητούμενες.
Μεγάλες μισθολογικές απώλειες
Το τελευταίο μάλιστα το λέμε καθώς πηγές από τη ΓΣΕΕ επισημαίνουν ότι οι εν λόγω συμβάσεις οδηγούν ούτε λίγο ούτε πολύ σε συνθήκες υποτέλειας, όπως υπογραμμίζεται, τους εργαζομένους οι οποίοι εκτός των άλλων έχουν απώλειες εισοδήματος από τα χρήματα που θα λάμβαναν ως εργαζόμενοι με 14 μισθούς. Το παράδειγμα που ακολουθεί δείχνει ότι με τις νέες αυτές συμβάσεις οι απώλειες κατ' έτος για έναν εργαζόμενο είναι περίπου της τάξης των 3,5 μισθών. Εάν λοιπόν ένας εργαζόμενος απασχολούνταν σε συνεργείο-εταιρεία καθαρισμού το οποίο εφαρμόζει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας με 5ωρη και πενθήμερη απασχόληση, δηλαδή 25 ώρες εβδομαδιαίως, και λάμβανε μεικτό ημερομίσθιο 27,49 ευρώ έχοντας και προϋπηρεσία 3-6 έτη, οι καθαρές αποδοχές του θα ήταν 20,617 ευρώ. Αν αφαιρέσουμε τις εισφορές, το καθαρό ποσό φτάνει τα 17,421 ευρώ καθαρό ημερομίσθιο. Το ετήσιο λοιπόν εισόδημα ενός εργάτη της καθαριότητας από μια τέτοια δραστηριότητα με 260 ημέρες εργασίας και δίχως νυχτερινή απασχόληση ή εργασία σε ημέρες αργίας αγγίζει τα 5.285,26 ευρώ ετησίως με συνυπολογισμό των επιδομάτων.
Βάσει του εγγράφου της ατομικής σύμβασης μίσθωσης έργου που παρουσιάζουμε σήμερα από το ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο, οι υπολογισμοί δείχνουν ότι τα έσοδα ενός εργαζομένου καθαριότητας λόγω απωλειών των επιδομάτων και των άλλων παροχών που ο νόμος προβλέπει θα είναι 4.334,64 ευρώ καθαρά. Αρα υπάρχει ετήσια απώλεια εισοδήματος 950,62 ευρώ κατ' έτος, ήτοι δύο μισθοί περίπου για την 5ωρη απασχόληση. Στο επίπεδο τώρα της 8ωρης εργασίας, η απώλεια προσδιορίζεται σε 1.759,83 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή 3,5 μισθοί. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι βάσει του υπ' αριθμ. Γ.Π. Οικ. 22273/23-3-2016 εγγράφου του υπουργού Υγείας οι εργαζόμενοι που θα υπογράφουν αυτές τις συμβάσεις θα ασφαλίζονται στο ΙΚΑ ΕΤΑΜ, ενώ βάσει διάταξης που θεσπίστηκε το 1985 (Α.Υ.Κ.Α. 21/21/Ν.306/17-10-1984 (ΦΕΚ 782/84 Τ.Β. ΕΓΚ. 6/85), σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων εγκυκλίων του ΙΚΑ, οι καθαρίστριες που απασχολούνται από 5 ώρες την ημέρα ή από 30 ώρες την εβδομάδα και πάνω θα ασφαλίζονται κατά τον κανονισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Το εν λόγω επίδομα ανέρχεται σήμερα σε συνολικό ποσοστό 45,66%, επιμεριζόμενο σε 18,95% για τον εργαζόμενο και 26,71% για τον εργοδότη.
Οπότε με τον νέο νόμο του ΣΥΡΙΖΑ και τον υπολογισμό των κρατήσεων στους συμβασιούχους μίσθωσης έργου που προωθήθηκε υπάρχει μείωση εσόδων και προς το ΙΚΑ, αλλά και απώλεια των βαρέων και ανθυγιεινών των εργαζομένων. Επίσης, δεν προβλέπεται τίποτα για τις προσαυξήσεις που υπάρχουν σε ό,τι αφορά την εργασία τις Κυριακές, τις αργίες ή τα νυχτερινά.
