Κική Τριανταφύλλη
Κατάγομαι από την Ευρυτανία, έτσι όταν ήρθε η πρόσκληση να παρευρεθώ στη Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου της Στερεάς Ελλάδας στα Αγραφα τη δέχτηκα με συγκίνηση αλλά και με πολλές απορίες. Τι είναι πάλι αυτό; Κάτι σαν λαϊκή συνέλευση σε πλατεία χωριού; Γίνονται σήμερα τέτοια πράγματα; Και γιατί εκεί πάνω; Εφυγα από το Καρπενήσι μαζί με την Ευαγγελία Σοφρώνη, τον Βαγγέλη Βλάχο και τον Βασίλη Φακίτσα, στενούς συνεργάτες του Κώστα Μπακογιάννη από τότε που ήταν Δήμαρχος στο Καρπενήσι. Και οι τρεις, πατριώτες μου, νεαροί επιστήμονες και δραστήριοι περιφερειακοί σύμβουλοι με απίστευτο χιούμορ (το οποίο χαρακτηρίζει άλλωστε και τον προϊστάμενό τους). Στη διαδρομή δεν μιλήσαμε καθόλου για το πρόγραμμα της επόμενης ημέρας. Ηταν Κυριακή και αυτό που μας απασχολούσε ήταν ο δρόμος και το ταξίδι. Αναρωτηθήκαμε αν υπάρχουν Pokemon στην ποταμιά, βγάλαμε σέλφις, κάναμε πλάκα όταν το σήμα των κινητών μας χάθηκε εντελώς, εκείνοι ήθελαν να μάθουν που θα φάνε καλά όταν έρθουν στην Αθήνα και εγώ πλούτισα το λεξιλόγιό μου με καινούργιες λέξεις όπως τα σαρζανέτ (τοιχία αντιστήριξης με πέτρες μέσα σε συρματοκιβώτια), ο λεπτοπλακώδης ασβεστόλιθος και ο αργιλικός σχιστόλιθος, μαλακά πετρώματα, στα οποία οφείλονται οι συχνές κατολισθήσεις και οι καθιζήσεις που γίνονται συχνά στην περιοχή.
Ο ποταμός Αγραφιώτης διασχίζει την Ευρυτανία από τα βουνά των Αγράφων μεχρί τη Λίμνη των Κρεμαστών και έχει μήκος 50 χιλιομέτρων
Δεν ήταν ένα εύκολο ταξίδι. Μπορεί οι καινούργιοι φίλοι μου να το κάνουν τακτικά για μένα όμως ήταν μια τρομερή εμπειρία που με γέμισε δέος. Η ομορφιά του αγραφιώτικου τοπίου είναι συγκλονιστική και η ιστορία της περιοχής βαριά, συνδεδεμένη εδώ και πολλούς αιώνες με την ελευθερία. Είναι μια περιοχή απάτητη, δύσκολη και κακοτράχαλη και ο δρόμος που τη συνδέει με την πρωτεύουσα του νομού Ευρυτανίας ακόμα και σήμερα δεν είναι καθόλου εύκολος. Τουλάχιστον όμως έχει βελτιωθεί αρκετά από την προηγούμενη φορά που είχα πάει στο Τροβάτο -ένα από τα επτά χωριά του δήμου Αγράφων- αφού εντωμεταξύ έχει διαπλατυνθεί (κάποτε προσευχόσουν να μην διασταυρωθείς με άλλο αυτοκίνητο γιατί στην ουσία δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα πολύ στενό φιδογυριστό μονοπάτι) και ένα μέρος του, μέχρι τη Βαρβαριάδα, έχει ήδη ασφαλτοστρωθεί. Από το Καρπενήσι μέχρι τα ‘Αγραφα υπολογίστε 2-3 ώρες ταξίδι κι ας είναι μόλις 69 χιλιόμετρα. Γιατί η μία στροφή-φουρκέτα-καγκέλι διαδέχεται την άλλη και γιατί κάθε 10 λεπτά σταματάς για να φωτογραφίσεις χαράδρες, γεφύρια, φαράγγια, πλατάνια και νερά. Και μετά κάνεις την πρώτη στάση για φαγητό σε ένα μέρος μαγικό .
Η ψαροταβέρνα Νερόμυλος του Δημήτρη Κίτσιου και το μικρό εκτροφείο πέστροφας που έχει φτιάξει βρίσκεται μέσα σε ένα στενό φαράγγι πλάι στην κοίτη του ποταμού Αγραφιώτη. Εδώ λοιπόν κάτω από πλατάνια που έχουν τις ρίζες τους μέσα στο ποτάμι θα απολαύσεις τις λιχουδιές που μαγειρεύει με φροντίδα η κυρία Βάσω: πέστροφες τηγανισμένες στο βούτυρο, λαχταριστό μπιφτέκι με ψημένη και τη ροδέλα της ντομάτας που το σκεπάζει, κεφτεδάκια, πατάτες τηγανητές, σαγανάκι, ντοματοσαλάτα, ζυμαρόπιτα με καλαμποκάλευρο. Όλα δικά τους και οι πέστροφες και τα ζαρζαβατικά από το μποστάνι τους. 180 ρίζες με ντομάτες έβαλαν φέτος περιμένοντας τους παραθεριστές που όμως λιγοστεύουν χρόνο με το χρόνο εξ αιτίας της κρίσης. Η ζωή τους δεν είναι εύκολη εδώ πάνω. Μαθαίνεις για παράδειγμα ότι στη μεγάλη θεομηνία που έπληξε τα Αγραφα τον Φεβρουάριο του 2015, τότε που κόπηκαν όλοι οι δρόμοι (λίγο πριν είχαμε δει και τα σημεία που είχαν γίνει οι τρομερές κατολισθήσεις), τα γεφύρια, οι επικοινωνίες, η ύδρευση και το ηλεκτρικό, το νερό πέρασε μέσα από το εστιατόριο, σκότωσε και όλες τις πέστροφες. Οι άνθρωποι κατάφεραν όμως να αποκαταστήσουν τις ζημιές. Μόνοι τους, χωρίς καμιά βοήθεια από το κράτος.
Λίγο έξω από το χωριό Αγραφα μπορεί κανείς να απολαύσει φρέσκιες πέστροφες δίπλα στο ποτάμι
Μετά τον Νερόμυλο και μερικές ανηφορικές, αυτή τη φορά, στροφές, φτάνουμε στο υπέροχο χωριό των Αγράφων με την πλούσια βλάστηση, τους λαχανόκηπους, τα πλατάνια, τις καρυδιές και τις καστανιές, τα πέτρινα σπίτια, τα παραδοσιακά καφενεία, τον ανακαινισμένο ναό του Αγίου Δημητρίου και το άγαλμα του επαναστάτη Κατσαντώνη που επιβλέπει το χωριό από ψηλά. Μέχρι το βράδυ έχουν μαζευτεί αρκετά από τα μέλη του Περιφερειακού Συμβουλίου που έρχονται από όλα τα μέρη της Στερεάς Ελλάδας. Κάποιοι θα διανυκτερεύσουν στα χωριά Κρέντη και Επινιανά. Αν και οι περισσότεροι ξενώνες της περιοχής βρίσκονται στο χωριό Αγραφα, τα δωμάτιά τους δεν επαρκούν για όλους. Ένα μεγάλο τραπέζι είναι στρωμένο στην ταβέρνα του Γατή. Το κλίμα είναι βαρύ. Το σκιάζει η μεγάλη πυρκαγιά στη Λίμνη Ευβοίας, όλοι ανησυχούν για την εξέλιξη. Απέναντί μου κάθεται η αντιπεριφερειάρχης Βοιωτίας Φανή Παπαθωμά. Μιλάει συνεχώς στο κινητό με τους συνεργάτες της. Με την παραίνεση του Κώστα Μπακογιάννη που φτάνει αργά το βράδυ (και αμέσως μετά τη Συνέλευση θα ξαναφύγει για την Βόρεια Εύβοια) τους δίνει την εντολή να στείλουν ακόμη και το τελευταίο Unimog της περιοχής τους για να βοηθήσει στην κατάσβεση της φωτιάς.
Ζωή σκληρή
Τη νύχτα από το παράθυρό μου στον ξενώνα της «Κυρά-Νίκης» μου κάνουν εντύπωση κάποια φώτα στο απέναντι βουνό. Είναι διάσπαρτα μέσα στα έλατα και μακριά το ένα από το άλλο. «Παλιά ζούσαν 40 οικογένειες εκεί πέρα, διηγούνται οι παλιοί, τώρα κάποιοι βρήκαν τα χωράφια τους, έχτισαν σπίτια και έρχονται να ξεκαλοκαιριάσουν, κουρασμένοι άνθρωποι από τη ζωή και την πόλη» θα μου πει την άλλη μέρα η κυρία Νίκη Κομπογιάννη όταν εκδηλώνω την απορία μου για το πώς ζουν τόσο απομονωμένοι κάποιοι άνθρωποι. Οση ώρα μιλάμε ετοιμάζει ένα μπριάμ για τους ένοικους του ξενώνα της με ζαρζαβατικά που είχε κόψει προ ολίγου από τον κήπο της. Δεν έχει μάθει να χάνει χρόνο στη ζωή της, που ήταν σκληρή, ασύλληπτα σκληρή για τους περισσότερους από μας. «Τα παιδιά μου μεγάλωσαν με λάμπες πετρελαίου, το ηλεκτρικό ήρθε το 1982 στο χωριό» θα μου πει. (Για σκεφτείτε το λιγάκι, ήταν τότε που στην Αθήνα ξεκίναγε η εποχή της χλιδής.) Το χειρότερο; Το χειμώνα του 1981-82, η Νίκη πήγαινε κάθε τόσο με τα πόδια στο Κερασοχώρι για να φροντίσει την κόρη της. Περπατούσε εννιά ώρες φορτωμένη με είκοσι κιλά και στο δρόμο έκλαιγε για την τιμωρία που της είχε δώσει ο Θεός.
Το χωριό Αγραφα είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων
Δεν υπάρχει γυμνάσιο στο χωριό: «Ηταν μικρό το παιδί μου, πήγαινε στην πρώτη γυμνασίου, έπρεπε να το πλύνω και να το αλλάξω, να του πάω πράγματα. Αλλά τότε είμαστε πιο νέοι, είχαμε υπομονή, τώρα η υπομονή τελείωσε, θέλουμε ένα δρόμο για να έρχονται εύκολα τα παιδιά μας, προς Θεού όχι για να μας θάψουν, για να μας φροντίζουν όταν τα χρειαζόμαστε» μου λέει βάζοντας αμέσως στη συζήτηση το μεγαλύτερο πρόβλημα των κατοίκων του χωριού. Η διάνοιξη του δρόμου (από τον οποίο ήρθαμε κι εμείς γιατί υπάρχει άλλος ένας που συνδέει τα Αγραφα με την Καρδίτσα) άρχισε το 1985, τελείωσε δύο χρόνια αργότερα και το 1990 κατασκευάστηκαν οι δύο γέφυρες του Αγραφιώτη. «Πρόπερσι έγιναν τρομερές κατολισθήσεις. Κόπηκαν από τα νερά όλα τα γεφύρια του Αγραφιώτη. Ταλαιπωρηθήκαμε πολύ. Από το 1913 διηγούνταν ο πατέρας μου είχε να γίνει τέτοια θεομηνία. Δεν μας βοηθάει ο τόπος. Είναι κρίμα τα εφτά χωριά του Δήμου να μην έχουν ένα δρόμο με άσφαλτο. Και μην τον βλέπεις τώρα που είναι «δρομάρα». Στην αρχή ήταν ένα μονοπάτι που χώραγε μόνο ένα αυτοκίνητο.»
Πόσοι μένετε εδώ, τη ρωτάω. «Είμαστε 90 άνθρωποι, αλλά οι δέκα φαίνονται στην αγορά. Οι υπόλοιποι είναι γεροντάκια.» απαντάει και ανακατεύοντας το κρεμμυδάκι για να μην κολλήσει στην κατσαρόλα, περνάει στο δεύτερο καυτό θέμα που δεν είναι άλλο από την έλλειψη γιατρού: «Το Κέντρο Υγείας είναι στη Φραγκίστα, 36 χιλιόμετρα μακριά. Αλλά κι εκεί μπορεί να μη σε δεχτούν και να πρέπει να πας αλλού. Ενας γιατρός για τις πρώτες βοήθειες μάς είναι απαραίτητος, έστω για ψυχολογική υποστήριξη. Τα γεροντάκια δεν αρρωσταίνουν όταν ξέρουν ότι υπάρχει γιατρός στο χωριό».
protagon.gr