Η ιδέα πως το άτομο που αγαπάς προδίδει την εμπιστοσύνη σου και βγαίνει κρυφά, ρομαντικά ραντεβού με κάποιον άλλο, είναι ικανή να διαλύσει ψυχολογικά τον οποιονδήποτε. Γι' αυτό και είναι εντελώς φυσιολογικό το να έχεις το νου σου για ενδείξεις ή λεπτομέρειες που θα σε βοηθήσουν να αποφύγεις την απιστία. Είναι κι αυτό ένα από τα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης.
Τώρα, μια νέα έρευνα υποδεικνύει πως οι άνθρωποι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να απατήσουν τον σύντροφό τους όταν βρίσκονται στην «επικίνδυνη ηλικία» των 39 ετών. Επίσης είναι πολύ πιο πιθανό να δημιουργήσουν μια παράνομη σχέση κατά τα τελευταία χρόνια άλλων δεκαετιών -π.χ. στα 29 ή στα 49- σε σχέση με άλλες ηλικίες. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το αγγλικό site IllicitEncounters.com και δημοσιεύθηκε αρχικά από την εφημερίδα The Sun.
Υπάρχουν όμως άλλες έρευνες που να στηρίζουν αυτά τα ευρήματα;
Κάποιες μελέτες υποστηρίζουν πως, γενικά, οι άνθρωποι τείνουν να συμπεριφέρονται διαφορετικά όταν πλησιάζουν μια νέα δεκαετία στη ζωή τους. Το 2014, οι ερευνητές Adam L. Alter και Hal E. Hershfield από το New York University και το University of California, αντίστοιχα, πραγματοποίησαν έξι έρευνες προκειμένου να ερευνήσουν τις συμπεριφορές των ενηλίκων κατά τις «ηλικίες που λήγουν σε 9» (29, 39, 49 κλπ), συμπεριλαμβανομένης της τάσης τους για δημιουργία εξωσυζυγικής σχέσης. Οι ερευνητές συγκέντρωσαν στοιχεία από ένα site γνωριμιών παρόμοιο με το Illicit Encounters, όπου οι χρήστες βρίσκονται ήδη σε μια μονογαμική σχέση.
Οι Alter και Hershfield υπολόγισαν τον συνολικό αριθμό των αντρών που χρησιμοποιούσαν το site (8.077.820) και τον συνέκριναν με τον αριθμό όσων από αυτών η ηλικία τελείωνε σε 9. Ανακάλυψαν πως υπήρχαν 18% περισσότεροι άντρες με ηλικία που τελείωνε σε 9.
Επίσης, μέσα σε αυτές τις έξι μελέτες οι Alter και Hershfield ανακάλυψαν πως όσοι άντρες είχαν ηλικία που έληγε σε 9, τους απασχολούσε αρκετά το θέμα της ηλικίας και αναρωτιόνταν αν οι ζωές τους είχαν κάποιο νόημα, περισσότερο από τους υπόλοιπους.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της εμφάνισης συμπεριφοράς που «υποδεικνύει μια αναζήτηση νοήματος ή μια κρίση σχετικά με το ποιο είναι το νόημα», όπως η δημιουργία μιας παράνομης σχέσης.
Γενικά, η απιστία δεν ειναι εύκολο θέμα προς έρευνα επειδή είναι δύσκολο για τους ερευνητές να βρουν πρόθυμους συμμετέχοντες και να συγκεντρώσουν ακριβείς αναφορές ενώ και η ίδια η απιστία δεν ορίζεται με την ίδια συνέπεια σε όλες τις σχέσεις, λέει η Christin Munsch, επίκουρη καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο University of Connecticut.
Ακόμη και η έρευνα του Illicit Encounters ίσως να μην είναι τόσο αμερόληπτη: η εταιρεία χρηματοδότησε την έρευνα, οι μέθοδοι μελέτης δεν ελέγχθηκαν από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες και δεν έγινε κάποια προσεκτική ανασκόπηση.
Η Munsch είπε πως τα αποτελέσματα της έρευνας του Illicit Encounters μπορεί να υποδεικνύουν πως οι άνθρωποι που ψάχνουν για μια παράνομη σχέση ίσως να μην είναι ειλικρινείς σχετικά με την ηλικία τους.
Ωστόσο, στο πλαίσιο της έρευνάς τους οι Alter και Hershfield εξερεύνησαν το πώς οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν site γνωριμιών μπορεί να ψεύδονται για την ηλικία τους. Ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να φανταστούν πως προσπαθούσαν να ξεγελάσουν ένα μελλοντικό (παράνομο) ταίρι, κάνοντάς το να πιστέψει πως είναι όσο το δυνατόν νεότεροι γίνεται, χωρίς να υπερβάλουν ώστε να μπορούν να γίνουν πιστευτοί. Τα στοιχεία που συγκέντρωσαν υποδείκνυαν πως οι πιο συχνές απαντήσεις ήταν ηλικίες που τελείωναν σε 5.
Κι ενώ αυτά δεν είναι οριστικά συμπεράσματα, υποδεικνύουν πως ένας 30άρης που ψεύδεται, θα προτιμήσει να πει πως είναι 25 παρά 29.
Κατά τη διάρκεια της δικής της έρευνας, η Munsch έλαβε υπόψη της στοιχεία από την National Longitudinal Survey of Youth, μια ανώνυμη έρευνα που γίνεται σε εθνικό επίπεδο και αντιπροσωπεύει τα άτομα που γεννήθηκαν από το 1980 μέχρι το 1984. Συνέκρινε την οικογενειακή κατάσταση αυτών των ανθρώπων με τις απαντήσεις που έδωσαν όταν ερωτήθηκαν για το αν είχαν πολλαπλούς ερωτικούς παρτενέρ τον τελευταίο χρόνο και αν είχαν κάνει σεξ με κάποιον άγνωστο. Όποιος ήταν παντρεμένος και απάντησε «ναι» σε αυτά τα ερωτήματα, κωδικοποιήθηκε ως άπιστος.
Η Munsch ανακάλυψε πως τόσο οι άντρες όσο και οι γυναικες που είναι οικονομικά εξαρτώμενοι από τους συντρόφους τους (βγάζοντας λιγότερα χρήματα από αυτούς), συσχετίζονται με αυξημένα ποσοστά απιστίας.
«Όσο λιγότερα χρήματα βγάζεις σε σχέση με τον/την σύζυγό σου, τόσο πιο πιθανό είναι απιστήσεις. Συγκρίνουμε τους εαυτούς μας: δεν θες να δεις τον εαυτό σου να βρίσκεται στη γωνία του χαμένου», είπε η Munsch στο Live Science.
Το 2012, η Munsch έκανε μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που ασχολείται με τις τάσεις γύρω από την απιστία. Με κριτήριο την ηλικία, ανακάλυψε πως όσο οι άνθρωποι μεγαλώνουν, τόσο πιο πιθανό είναι το να απιστήσουν. Και αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή όσο μεγαλώνεις, μεγαλώνουν και οι ευκαιρίες για να γίνεις άπιστος.
Η Munsch είπε πως όσον αφορά στους άντρες, το να εξαρτώνται οικονομικά από μια γυναίκα είναι χειρότερο στην περίπτωσή τους επειδή η κοινωνία περιμένει από αυτούς να φέρνουν το ψωμί στο τραπέζι (sic). Έτσι η απιστία μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ενισχύσουν τον ανδρισμό τους ενώ ταυτόχρονα παίρνουν εκδίκηση από τις γυναίκες τους που έχουν αναλάβει τον ρόλο που έπρεπε να είχαν αυτοί στην οικογένεια.
Σύμφωνα με την Munsch, η συνταγή για να αποφύγεις την απιστία είναι αρκετά απλή.
«Από κοινωνιολογικής σκοπιάς, ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες πρόβλεψης της απιστίας είναι η ευκαιρία. Αν προσπαθώ να χάσω κιλά, δεν κρατάω μπισκότα στο σπίτι μου. Η ίδια αρχή ισχύει και εδώ. Αν ψάχνεις για το “μαγικό ραβδάκι” που θα σε σώσει, απλά μην μπλέξεις σε μια κατάσταση όπου μπορεί να προκύψει απιστία».
Και παρότι μπορεί να είναι δελεαστικό το να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τα δεδομένα για να προβλέψουμε ποιος θα μας απατήσει, είναι σημαντικό να θέτουμε τα αποτελέσματα υπό προοπτική, λέει η Munsch. Για παράδειγμα, η έρευνά της έδειξε πως η πιθανότητα απιστίας, πηγαίνει από το 5% σε άντρες που οι γυναίκες τους κάνουν ίσες οικονομικές συνεισφορές στο σπίτι, στο 15% σε άντρες που εξαρτώνται οικονομικά από τις συζύγους τους.
«Μιλάμε για τις τριπλάσιες πιθανότητες. Αλλά το 85% των αντρών (που εξαρτώνται από τις γυναίκες τους, δεν απιστούν», λέει.
Σε τελική ανάλυση, ο παράγοντας απιστία εξαρτάται από πολλές μεταβλητές. Η Munsch είπε πως υπάρχουν ορισμένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που συσχετίζονται με την απιστία, όπως η ακραία ριψοκίνδυνη συμπεριφορά ή η χαμηλή ηθική, καθώς και πως το περιβάλλον των ανθρώπων παίζει επίσης ένα σημαντικό ρόλο. Αν ένα άτομο με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά βρεθεί σε μια κατάσταση με υψηλές ευκαιρίες απιστίας, αυτή είναι μια καλή ένδειξη πως θα προχωρήσει στην απιστία.
Αλλά για τον ίδιο λόγο, ένα άτομο με όλες τις απαραίτητες προδιαθέσεις μπορεί να βρεθεί στην ιδανική περίσταση για να απατήσει και, τελικά, να μην το κάνει.
Η Munsch είπε πως η θεωρία για αυτούς που βρίσκονται σε ηλικία που τελειώνει σε 9 είναι «σίγουρα εύλογη», αλλά το να προβλέψεις κάθε σύμθετη ανθρώπινη συμπεριφορά παραμένει μια ανακριβής επιστήμη.