ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου: Οι ιστορικές στιγμές του στην Ελλάδα

Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου και το ραδιόφωνο έχει την τιμητική του. Η σημερινή ημέρα στο καλεντάρι έχει καθιερωθεί από την UNESCO ως Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου και έχει σκοπό τον εορτασμό του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, τη βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών καθώς και την ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων.

Το 1895, ο πατέρας του ραδιοφώνου Guglielmo Marconi κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων, θέτοντας σε εφαρμογή τις θεωρητικές δυνατότητες της ραδιοφωνικής μετάδοσης.

Η πρώτη μετάδοση μουσικής και λόγου πραγματοποιήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906 από τον πρωτοπόρο της αμερικανικής ραδιοφωνίας, τον Reginald Aubrey Fessenden, ένα Αμερικάνο φυσικό και ηλεκτρολόγο μηχανικό που είχε γεννηθεί στον Καναδά.

Στις 13 Φεβρουαρίου του 1946 ιδρύθηκε το Ραδιόφωνο των Ηνωμένων Εθνών από τον ΟΗΕ.

Το Ραδιόφωνο στην Ελλάδα

Στη διεθνή ‘ραδιοφωνική γεωγραφία’ ενεργή θέση διεκδικεί ιστορικά και η Ελλάδα.  Ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε τελικά στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από τον ηλεκτρολόγο μηχανικό Χρίστο Τσιγγιρίδη (1877–1947) το 1926.  Ο πρώτος εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα, ο οποίος στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας του σταθμού.

Την ημέρα της προέλασης των ναζιστικών στρατευμάτων, στις 27 Απριλίου 1941, σε μία Αθήνα όπου οι σειρήνες είχαν σιγήσει, οι δρόμοι ήταν άδειοι και οι κάτοικοι είχαν κλειστεί στα σπίτια τους με σφαλισμένα τα παραθυρόφυλλα, σε μία εκδήλωση βουβής διαμαρτυρίας, ο εκφωνητής του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος μετέδιδε με τη χαρακτηριστική φωνή του την έκτακτη είδηση, το τελευταίο ελεύθερο μήνυμα: «Εδώ Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών. Έλληνες, οι Γερμανοί εισβολείς ευρίσκονται εις τα πρόθυρα των Αθηνών. Έλληνες, κρατείστε ψηλά την σημαία του Μετώπου. Σε λίγο ο σταθμός αυτός δεν θα είναι ελληνικός. Θα μεταδίδει ανακοινωθέντα του εχθρού. Ο βασιλεύς και η κυβέρνησις ευρίσκονται εις την Κρήτην όπου συνεχίζουν τον αγώνα! Ζήτω το Έθνος!» και στη συνέχεια ακούστηκε ο εθνικός ύμνος, προτού καταλάβουν το σταθμό οι εισβολείς.

Η Ελληνική Υπηρεσία του BBC έχει αφήσει επίσης το στίγμα της στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας και της Κύπρου.  Το 1939, από τη ραδιοσυχνότητα των βραχέων βγήκε στον αέρα για πρώτη φορά η ελληνική εκπομπή του BBC. «Εδώ Λονδίνο!» έλεγε η φωνή του εκφωνητή.  Μέσα στον πόλεμο αντίστασης κατά των εισβολέων και στη διάρκεια της Κατοχής, η Ελληνική Υπηρεσία του BBC αναδείχθηκε σε ένα ελεύθερο βήμα έγκυρης ενημέρωσης και πολιτισμού για τον ελληνικό λαό.

Στο στούντιο φιλοξενήθηκαν μεγάλες μορφές που προσπαθούσαν να εμψυχώσουν τον υπόδουλο Ελληνισμό.  Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του κύπριου λογοτέχνη Κώστα Μόντη (1914-2004), ο οποίος  εξέπεμπε με το λόγο του, μέσα από τα ραδιοκύματα του BBC, μηνύματα για θάρρος και αντοχή, και παράλληλα βοηθούσε έμπρακτα στην οργάνωση περίθαλψης για όσους εγκατέλειπαν την κατεχόμενη Ελλάδα και μέσω Τουρκίας κατέφευγαν στην Κύπρο.