Γράφει ο Μάνος Δημονίτσας
Tον 4ο αιώνα ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης δήλωσε ρητά «Το κάλλος παντός επιστολίου συστατικώτερον» δηλαδή ότι «η ομορφιά είναι η καλύτερη συστατική επιστολή» δημιούργησε το έδαφος για νέες προοπτικές για φιλοσοφικές συζητήσεις και αναζητήσεις, επιστημονικές εξερευνήσεις και τεχνολογικές ανακαλύψεις γύρω από το κομμάτι της ομορφιάς με ολόκληρα συγγραφικά έργα αφιερωμένα στο βωμό της, κλάδους της Ιατρικής και της Αισθητικής πιστά αφοσιωμένους σε αυτήν, εταιρείες φαρμακευτικές και καλλυντικές προσανατολισμένες προς αυτήν αλλά κυρίως ιστορίες, πορείες και εμπειρίες ατόμων άμεσα προκαθορισμένες και αλληλένδετες μαζί της.
Είναι τελικά η ομορφιά ένα θέμα προσωπικού γούστου ή κουλτούρας ή μάλλον η ευαισθησία προς την ομορφιά είναι ένα εγγενές ένστικτο διαμορφωμένο από την φυσική επιλογή;
Τα όμορφα θηλυκά χαρακτηριστικά αποτελούν ισχυρή συνιστώσα ενός όμορφου γυναικείου προσώπου και αντανακλούν την καλή γονιμότητα (αυξημένα οιστρογόνα) . Έτσι μια όμορφη σύντροφος υποδηλώνει υποσυνείδητα στο αντίθετο φύλο την καλή ποιότητα της ως προς την αναπαραγωγή και αυξάνει τις αναπαραγωγικές επιτυχίες. Κατά την ωορρηκτική φάση λόγω των αυξημένων οιστρογόνων ομορφαίνουν περισσότερο οι γυναίκες (π.χ. προκαλείται ένα ελαφρύ οίδημα στο πρόσωπο αλλάζοντας τη συμμετρία των μαλακών ιστών , αλλαγή της οσμής αλλά και της συμπεριφοράς), κάτι που περνάει υποσυνείδητα στον εγκέφαλο του άντρα και τον διεγείρει ερωτικά ώστε να έρθουν σε συνεύρεση και να αυξάνεται έτσι η πιθανότητα της σύλληψης. Αλλά και ο γυναικείος εγκέφαλος δείχνει να έχει περισσότερο προτίμηση για αρρενωπά χαρακτηριστικά των ανδρικών προσώπων που αντανακλούν αυξημένη τεστοστερόνη και καλή γονιμότητα. Πέρα από αυτό η τεστοστερόνη έχει ανοσοκατασταλτική δραστηριότητα με αποτέλεσμα αρσενικά άτομα με έντονα αρρενωπά χαρακτηριστικά να επιβίωσαν λόγω της παρουσίας γονιδιακών ετεροζυγιών και να παρουσίασαν αυξημένη ανθεκτικότητα σε νόσους και μεγαλύτερη αντίσταση σε στρεσσογόνους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Παρόλο αυτά μερικές γυναίκες προτιμούν την θηλυκότητα στους άνδρες. Σε ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν για χάρη μελετών σε γυναίκες φάνηκε ότι ενώ οι γυναίκες προτιμούν κάποια θηλυκά γνωρίσματα σε ανδρικά πρόσωπα λόγω ότι εκπέμπουν τρυφερότητα, ζεστασιά και εντιμότητα, τελικά τα ανδρικά πρόσωπα με καθαρά αρρενωπά χαρακτηριστικά είναι αυτά που επιλέγουν να παντρευτούν και να έχουν ως συντρόφους τους. Έτσι ενώ όλες λάτρευαν τον ηθοποιό Λεονάρντο Ντι Κάπριο, θα παντρεύονταν τον ποδοσφαιριστή Ντειβιντ Μπέκαμ. Τα αρρενωπά χαρακτηριστικά που φαίνεται να ξετρελένουν μια γυναίκα είναι τα παχιά φρύδια, τα τονισμένα υπερόφρυα τόξα, τα λεπτά χείλη, το τετράγωνο πηγούνι, η φαρδιά κάτω γνάθος και τα μικρά μάτια. Ενώ τα αντίστοιχα γυναικεία είναι τα υψηλά και προξέχοντα ζυγωματικά τόξα, η μικρή μύτη, τα υψηλά φρύδια, η λεπτή σιαγώνα, το μεγάλο στόμα με τα μεγάλα χείλη και τα μεγάλα μάτια.
Ξαναγυρνώντας στο πλαίσιο αν τελικά η ομορφιά είναι θέμα φυσικής «σεξουαλικής» επιλογής και αν τελικά «ευνόησε» στην αναπαραγωγή , παρουσιάζουμε μια μελέτη του 2004 όπου σε γυναίκες μετρήθηκε η αναλογία μεγέθους και της μέσης προς τους γοφούς και συγκρίθηκαν με τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης τους. Έτσι αποδείχθηκε ότι γυναίκες με μεγάλο στήθος και λεπτή μέση , που είναι κυρίως αυτές που προτιμούν οι άνδρες , έχουν κατά μέσο όρο γενικά 26% αυξημένα οιστρογόνα και μάλιστα 37% περισσότερα οιστρογόνα στον μέσο του εμμηνορυσιακού τους κύκλου. Έτσι , το μεγάλο στήθος αντανακλά στο αντίθετο φύλο ότι η γυναίκα έχει μεγαλύτερη αναπαραγωγική ικανότητα και για αυτό οι άνδρες προτιμούν γυναίκες με μεγάλο στήθος. Ωστόσο ο λιπώδης ιστός που εξελίχθηκε στο στήθος της γυναίκας ήταν καθαρά για λόγους έλξης. Συγκεκριμένα , όταν οι άνθρωποι περπατούσαν στα τέσσερα, τα αρσενικά έβλεπαν τους σαρκώδεις γλουτούς των θηλυκών , διεγείρονταν τα κουβαλούσαν. Μόλις οι άνθρωποι σηκώθηκαν στα δύο πόδια, το στήθος άρχισε να γίνεται μεγαλύτερο και ο λιπώδης ιστός στο στήθος άρχισε να αναπτύσσεται για να μιμείται τα οπίσθια και να ανάβει του άνδρες που έρχονταν πια από μπροστά. Θηλάζει η γυναίκα μόνο με την θηλή, όπως οι πίθηκοι. Ωστόσο , το 2018 η αυξητική στήθους παραμένει νούμερο 1 στις προτιμήσεις των γυναικών ηλικίας 18-45 που θέλουν να υποβληθούν σε επέμβαση πλαστικής χειρουργικής ενώ οι τεχνικές συνεχίζονται να εξελίσσονται προσφέροντας θεαματικά αποτελέσματα με στρογγυλά ή ανατομικά (σαν δάκρυ) ενθέματα σιλικόνης συνδυάζοντας τα πολλές φορές με αυτόλογο λίπος από το σώμα της γυναίκας για να δώσει ακόμα περισσότερο φυσικό αποτέλεσμα.
Η ομορφιά όμως το 2018 αποκτά στις χειρουργικές αίθουσες άλλη τροπή και πέρα από το πρόσωπο πια που κυρίως την αντανακλά – τώρα πια επιζητάται να αντικατοπτρίζεται και στο σώμα , ιδιαίτερα στους προδωμένους της γυμναστικής ή τους ανυπόμονους νάρκισσους. Η ρινοπλαστική , η ωτοπλαστική και το facelift έρχονται να περιοριστούν από την αυξητική γλουτών, την αυξητική πέους στους άνδρες, την αιδοιοπλαστική και την κοιλιοπλαστική. Θέμα φυσικής επιλογής μάλλον τα τρία πρώτα (ή μόδας;) καθώς μεγάλο και καλοσχηματισμένο μόριο αντανακλά μεγάλη ερωτική δύναμη ενώ τα στρογγυλά οπίσθια σε σχήμα ροδάκινου αντανακλούν στον ανδρικό εγκέφαλο ότι « αυτή η γυναίκα θα θρέψει σωστά το παιδί μου» καθώς στα οπίσθια οι γυναίκες αποθηκεύουν ποσότητες λίπους που θα χρησιμοποιήσουν κατά το θηλασμό. Όσο για το six pack, οι έρευνες δεν έχουν αποδείξει αν όντως διεγείρει το αντίθετο φύλο και μάλλον ήρθε ως trend στα πλαίσια της εμφάνισης του fitness και του wellness.
Στο τι μας κάνει να είμαστε επιρρεπείς στο όμορφο και αν τα media τελικά ευθύνονται στην εμμονή μας στην εξωτερική εμφάνιση και στην ομορφιά , αναζητούσε επί πολλά χρόνια η Nancy Etcoff , Ψυχολόγος από την Μασαχουσέτη η οποία με το βιβλίο της «Survival of the Prettiest – The Scienceof Beauty» απορρίπτει κάθε ενδεχόμενο κατεύθυνσης του ανθρώπινου εγκεφάλου προς το όμορφο από trends-μόδα και media. Μάλιστα δηλώνει ότι αν ζούσαμε σε ένα κόσμο που θα είχε εξαλειφθεί κάθε είδους εικόνα νεανικού και άψογου σώματος από τα έντυπα και τα media, ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα συνέχισε να αναζητά και να δημιουργεί τις εικόνες αυτές. Μάλιστα σε μελέτη με 100 βρέφη (ηλικίας από 5 ωρών μέχρι 2 ημερών) που τοποθετήθηκαν μπροστά από δύο πρόσωπα δίπλα-δίπλα όπου το ένα ήταν πολύ ελκυστικό και το άλλο λιγότερο ελκυστικό, πέρασαν το 80% του χρόνου τους κοιτάζοντας το ελκυστικό πρόσωπο ενώ μόλις κλεφτές ματιές στο λιγότερο ελκυστικό. Μάλιστα όπως αναφέρει η μελέτη «η ελκυστικότητα δεν είναι απλά στο μάτι του θεατή , είναι στον εγκέφαλο του νεογέννητου βρέφους ήδη από τη στιγμή της γέννησής του και , ενδεχομένως, πριν από την γέννηση» ενώ μάλιστα η Nancy Etcoff δηλώνει ότι για να κατανοήσουμε τα εγγενή ένστικτα επιρρέπειας προς την ομορφιά θα πρέπει να τα αναζητήσουμε στο παρελθόν μας.
Και όσον αφορά την χώρα μας η αναζήτηση γύρω από τον κόσμο της ομορφιάς ξεκινά στην αρχαία χρόνια με την Ελένη της Τροίας όπου ο Όμηρος την χαρακτηρίζει καλλίκομον (ομορφομαλλούσα), καλλιπάρηον (ομορφοπρόσωπη), λευκώλενον (ασπροχέρα), τανύπεπλον (ομορφοντυμένη) και ήταν η αφορμή για την έναρξη των φιλοσοφικών συζητήσεων στο τι είναι τελικά αυτό που κάνει την Ελένη τόσο ελκυστική. και αιτία για την έναρξη ενός Τρωικού Πολέμου!
Αναζητώντας λοιπόν τα ιδανικά χαρακτηριστικά του προσώπου της ο Πλάτων τον 3-4ο αι. π.Χ παρατήρησε ότι το πλάτος ενός ιδανικού προσώπου είναι τα δύο τρίτα του μήκους του, ενώ μια μύτη δεν θα πρέπει να ξεπερνά την απόσταση ανάμεσα στα μάτια, κάτι που παρατήρησε και ο Ευκλείδης διαμορφώνοντας την χρυσή αναλογία. Χώρισε μια ευθεία γραμμή με ένα σημείο σε δύο τμήματα(α,β) και την καθόρισε ως ο λόγος του αθροίσματος των δύο τμημάτων(α+β) προς το μεγαλύτερο τμήμα (α) είναι ίσος με την αναλογία του μεγαλύτερου τμήματος (α) προς το μικρότερο (β). Αυτή είναι η χρυσή αναλογία ή αριθμός φ=1,618 από το αρχικό γράμμα του ονόματος του Φειδία που χρησιμοποιήσε την αναλογία αυτήν στην δημιουργία των αγαλμάτων και του Παρθενώνα και έμεινε έτσι στην ιστορία.
Η χρυσή αυτή αναλογία βρίσκει εφαρμογή τόσο στην αρχιτεκτονική (Πυραμίδες της Γκύζας, Παρθενώνας ), στα εικαστικά με την εφαρμογή της στα έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, στο σπειροειδές σχήμα το γαλαξία μας αλλά και της χλωρίδας (αριθμός των πετάλων σε ένα λουλούδι είναι ένας από του αριθμούς της λογαριθμικής σπείρας της χρυσής αναλογίας 3,5,8,13,21,34,55) αλλά και στο νευρικό σύστημα αφού η ανάπτυξη των νευρώνων γίνεται με βάση την ίδια αναλογία επηρεάζοντας άμεσα την σκέψη και την αντίληψη.
Η εφαρμογή της όμως στο τομέα της αισθητικής ιατρικής έγινε από τον Γναθοχειρουργό StephenMarquard από την California που χρησιμοποιώντας τον μαγικό αριθμό φ κατασκεύασε την χρυσή μάσκα, χρησιμοποιώντας το πεντάγωνο και το δεκάγωνο, και η οποία εφαρμόζεται στο πρόσωπο κάθε ατόμου ανεξαρτήτως φυλής ή κουλτούρας, αποκαλύπτοντας ποια από τα ιδανικά χαρακτηριστικά φέρει καθώς σε ποια άλλα έχει δυνατότητα αλλαγής ή βελτίωσης. Οι αναλογίες του μήκους της μύτης, της θέσης των ματιών και του μήκους του πηγουνιού καθώς και άλλων χαρακτηριστικών , όλα συμμορφώνονται με κάποια πτυχή της χρυσής αναλογίας. Το άτομο που φέρει τα περισσότερα χαρακτηριστικά κοντά στα αντίστοιχα της golden mask .ιδανικά έχει το τέλειο πρόσωπο , οριοθετώντας για πρώτη φορά ότι η ομορφιά είναι τελικά αντικειμενική και όχι υποκειμενική.
Ελαφρές ασυμμετρίες στο πρόσωπο είναι συμβατές με την ομορφιά, μάλιστα μια διαφορά της τάξης 30% μεταξύ δεξιάς και αριστερής πλευράς είναι το όριο. Η ασυμμετρία μεταξύ του δεξιού και αριστερού ημιμορίου του προσώπου είναι τελικά αυτή που καθορίζει τελικά και την ιδιαίτερη ομορφιά του. Μεγαλύτερη μάλιστα σημασία έχει η κάθετη και οριζόντια συμμετρία της περιοχής των ματιών και η κάθετη συμμετρία των ορίων του προσώπου. Έτσι σε περίπτωση, που πάρουμε το μισό ημιμόριο του προσώπου και το διπλασιάσουμε το τελικό αποτέλεσμα θα είναι απογοητευτικό. Η μόνη εξαίρεση στον κανόνα είναι η Halle Berry με τελείως συμμετρικά χαρακτηριστικά στο πρόσωπό της.
Έτσι λόγω αδυναμίας επίτευξης όλων των ιδανικών αναλογιών σε κάθε πρόσωπο, συνήθως αν εστιάσουμε θα βρούμε κάποιες από αυτές σε γνωστά πρόσωπα. Για παράδειγμα ιδανικά ζυγωματικά έντονα έχει η Angelina Jolie και η Sharon Stone, ενώ μήκος και ύψος φρυδιών η CarlaBruni ενώ η πριγκίπισσα Kate Middlenton ξεχωρίζει για το μήκος και σχήμα της μύτης της. Τα χείλη ιδανικά θα πρέπει να είναι με αναλογία σε όγκο 40% το άνω και 60% το κάτω, κάτι που έχουν επιτύχει με φυσικό ή τεχνητό τρόπο η Miranda Kerr, η Megan Fox , η Angelina Jolie και η Μonica Belluci ανατρέποντας τα δεδομένα της μόδας των pornstars με το έντονα οιδηματώδες άνω χείλος.
Φθάνοντας στο τέλος γίνεται αντιληπτό ότι η ομορφιά τελικά έχει ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια , διαμορφωμένα σίγουρα από την φυσική επιλογή τόσο και όχι τόσο από τις τάσεις της μόδας και τα media. Ιδανικές αναλογίες να επιτευχθούν ταυτόχρονα σε ένα πρόσωπο φθάνοντας την γνωστή golden mask φαντάζουν αδύνατον όμως αυτό που τελικά αναζητούν και προσπαθούν να επιτύχουν αισθητικοί , κομμωτές, make up artists, δερματολόγοι και πλαστικοί χειρουργοί είναι να διαμορφώσουν τις αναπόφευκτες αλλαγές του προσώπου κατά την διάρκεια της διαδικασίας της γήρανσης σε όσο το δυνατόν ευνοϊκότερες αναλογίες για το πρόσωπο. Αυτές οι αλλαγές είναι: η υποχώρηση του λίπους της περιοχής των ματιών, οι ρυτίδες και οι μαύροι κύκλοι των ματιών, ο μειωμένος όγκος ζυγωματικών, η αυλάκωση ρινοπαρειακών και η ρυτίδωση του μετώπου . Με σημαντικότερη την αναστροφή του ανάποδη τριγώνου του νεανικού προσώπου με αποτέλεσμα στο γερασμένο πρόσωπο να σχηματίζεται το τετράγωνο σαγόνι. Αυτός είναι και ο στόχος άλλωστε όλων των νεότερων αναίμακτων ελάχιστα ή μη επεμβατικών ιατρικών μεθόδων προκειμένου το πρόσωπο να μην χάσει το περίγραμμα του διατηρώντας για όσο μεγαλύτερο διάστημα τις νεανικές – ιδανικές του αναλογίες.
*
Ο Μάνος Δημονίτσας είναι απόφοιτητος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, υποψήφιος διδάκτωρ του ΕΚΠΑ επάνω στον καρκίνο του δέρματος και αρθρογραφεί σε θέματα αισθητικής ιατρικής.
Contact info: Instagram : mandiamond1
Facebook: Manos Dimonitsas
Email: [email protected]