«Λευκό καπνό» τουλάχιστον σε ότι αφορά στην ημερομηνία επιστροφής των επικεφαλής του κουαρτέτου στην Αθήνα περιμένει να βγει η κυβέρνηση από τη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup.
Το θετικό σενάριο, προβλέπει επάνοδο προς το τέλος της εβδομάδας και ταχεία επανέναρξη των συζητήσεων προκειμένου να ολοκληρωθούν ακόμη και πριν από το Πάσχα των καθολικών. Για να γίνει αυτό, ελληνική κυβέρνηση και «θεσμοί» θα πρέπει να συμφωνήσουν στην απόδοση πλήθους μέτρων –καινούργιων αλλά και αυτών που έχουν ήδη περιγραφεί μέσω του προϋπολογισμού- το συνολικό ύψος των οποίων θα ξεπεράσει τα πέντε δις. ευρώ μόνο για το 2016.
Πολλά από τα μέτρα –αύξηση ασφαλιστικών εισφορών για αγρότες, αύξηση φόρου στα ενοίκια, αύξηση φόρου εισοδήματος για μισθωτούς και συνταξιούχους- θα λειτουργήσουν και αναδρομικά. Αυτό, για εκατομμύρια φορολογούμενους σημαίνει ότι όσο καθυστερεί η επίτευξη της συμφωνίας, τόσο μεγαλώνει ο «λογαριασμός» των αναδρομικών.
Ποιοι είναι αυτοί που κινδυνεύουν με αναδρομικές επιβαρύνσεις;
Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι με αποδοχές πάνω από ένα όριο (σ.σ περίπου 1700-1800 ευρώ καθαρά σε μηνιαία βάση αν η κυβέρνηση επιμείνει να φορτώσει τα πρόσθετα φορολογικά βάρη σε φορολογούμενους με ετήσιες αποδοχές άνω των 30.000 ευρώ ετησίως).
Για να αποδώσει πρόσθετα έσοδα η φορολογική κλίμακα μέσα στο 2016 –αυτό θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο καθώς ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς αφορά στο πώς θα καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό της φετινής χρονιάς- θα πρέπει να καταβληθούν πρόσθετοι φόροι μέσω της παρακράτησης που επιβάλλεται σε μισθούς και σε συντάξεις.
Η νέα φορολογική κλίμακα, θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά προκειμένου να υπολογιστεί ο φόρος των φετινών εισοδημάτων. Με βάση το μέχρι τώρα σχεδιασμό, προβλέπει ότι θα διατηρηθεί ο ίδιος συντελεστής για τα εισοδήματα έως 25.000 ευρώ (22%) αλλά από αυτό το όριο εισοδήματος και πάνω θα υπάρξουν οι ακόλουθες διαφοροποιήσεις:
1. Συντελεστής 32% για τα εισοδήματα από τις 25.000 έως τις 30.000 ευρώ
2. Συντελεστής 42% από τις 30.000 έως τις 60.000 ευρώ και
3. Συντελεστής 50% από τις 60.000 ευρώ και πάνω.
Αυτό το σενάριο δεν είναι το τελικό καθώς οι δανειστές έχουν εκφράσει αντιρρήσεις ζητώντας μάλιστα, αντί να φορολογηθούν οι έχοντες τα υψηλότερα εισοδήματα, να μειωθεί το αφορολόγητο (σ.σ η έκπτωση των 2100 ευρώ) για να μοιραστεί το πρόσθετο φορολογικό βάρος σε περισσότερους.
Όποια όμως και αν είναι η τελική κλίμακα, η «λογική» θα είναι η ίδια. Μέχρι τώρα, η παρακράτηση φόρου υπολογίζεται με την περυσινή κλίμακα. Έτσι, για όσους δηλώνουν υψηλές αποδοχές από μισθούς ή από συντάξεις, έχει ήδη αρχίσει να συσσωρεύεται ένα «χρέος». Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο παράδειγμα (για τους υπολογισμούς χρησιμοποιήθηκε το σενάριο της κλίμακας που προαναφέρθηκε): Μισθωτός δηλώνει ετήσιες αποδοχές 40.000 ευρώ. Με την υφιστάμενη φορολογική κλίμακα, πληρώνει 10.300 ευρώ φόρο ενώ του αφαιρούνται 200 ευρώ ως έκπτωση (σ.σ η έκπτωση αφορά σε όλους τους μισθωτούς και συνταξιούχους με ετήσιες αποδοχές έως 42.000 ευρώ).
Με την νέα κλίμακα, ο φόρος αυξάνεται στα 11.100 ευρώ. Επομένως, προκύπτει μια πρόσθετη επιβάρυνση της τάξεως των 81 ευρώ μηνιαίως (σ.σ σε περίπτωση που ο μισθωτός εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα κάτι που σημαίνει ότι εξακολουθεί να εισπράττει 14 μισθούς τον χρόνο). Δεδομένου ότι η νέα φορολογική κλίμακα δεν αναμένεται να ψηφιστεί νωρίτερα από τα μέσα Απριλίου, ο μισθωτός του παραδείγματος έχει ήδη συσσωρεύσει οφειλή (σ.σ μαζί με το δώρο Πάσχα που θα καταβληθεί προς το τέλος Απριλίου) της τάξεως των 366 ευρώ.
Για την καταβολή αυτής της οφειλής, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να λάβει μια από τις δύο αποφάσεις:
1. Να ζητήσει αυτό το ποσό να επιμεριστεί μέσω της παρακράτησης στους υπόλοιπους μισθούς που θα καταβληθούν μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό σημαίνει ότι ο μισθωτός θα δει τις καθαρές του αποδοχές να μειώνονται πάνω από 120 ευρώ (σ.σ τα 81 ευρώ που θα είναι η μείωση λόγω της κλίμακας και τουλάχιστον 40 ευρώ λόγω των αναδρομικών). Το πλεονέκτημα του σεναρίου, είναι ότι συγκεντρωθούν περισσότερα έσοδα για το υπουργείο Οικονομικών καθώς θα εξαντληθεί η απόδοση από την επιβολή των αυξημένων φορολογικών συντελεστών μέσα στο έτος. Το μειονέκτημα έχει να κάνει με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος
2. Να μεταθέσει το βάρος για το 2017. Αυτό σημαίνει ότι θα γίνει η εκκαθάριση του χρόνου και το πρόσθετο ποσό θα καταβληθεί με το εκκαθαριστικό της επόμενης χρονιάς. Το μειονέκτημα αυτής της πρότασης, είναι ότι φορολογικά έσοδα ενδεχομένως και άνω των 100 εκατ. ευρώ θα εισπραχθούν του χρόνου αφήνοντας «κενό» στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού.
Ενοίκια
Οι ιδιοκτήτες ακινήτων με εισοδήματα από ενοίκια, περίπου 1,7 εκατομμύρια άτομα, είναι εξαιρετικά πιθανό να φορολογηθούν αναδρομικά. Δεδομένου ότι στον προϋπολογισμό έχουν εγγραφεί πρόσθετα έσοδα 140 εκατ. ευρώ για το 2016, τα εισοδήματα που θα πρέπει να φορολογηθούν με τους αυξημένους συντελεστές είναι αυτά του 2015. Έτσι, οι διαφορές φόρου από την εφαρμογή των νέων συντελεστών, θα φανούν στα εκκαθαριστικά του 2016. Οι νέοι συντελεστές θα είναι 15% (από 11%) για τα ενοίκια έως 12.000 ευρώ, 35% (από 33%) για τα ενοίκια έως 40.000 ευρώ και 45% από τις 40.000 ευρώ και πάνω. Ειδικά αν επιβληθεί και ο ανώτατος συντελεστής του 45%, τα πρόσθετα φορολογικά έσοδα θα ξεπεράσουν τα 140 εκατ. ευρώ που έχουν εγγραφεί στο προϋπολογισμό, φτάνοντας ακόμη και στα 200 εκατ. ευρώ.
Συντάξεις
Στην τελική φάση της διαπραγμάτευσης θα προκύψει αν τελικώς θα μπει μαχαίρι και στις υφιστάμενες συντάξεις, κύριες και επικουρικές όπως επίσης και το ποιοι θα είναι τελικώς αυτοί που θα πληρώσουν τον λογαριασμό. Προς το παρόν, τα βλέμματα έχουν στραφεί στις μεγαλύτερες συντάξεις, αυτές που ξεπερνούν τα 1200-1300 ευρώ καθώς και σε αυτές που κινούνται στα όρια του σημερινού πλαφόν (σ.σ 3000 ευρώ). Και η περικοπή των συντάξεων, αναμένεται να ισχύσει αναδρομικά από τις αρχές του έτους προκειμένου να βγει ο «λογαριασμός» (σ.σ μη αναδρομική εφαρμογή σημαίνει και μικρότερη απόδοση του μέτρου μέσα στο 2016).
Τι σημαίνει αναδρομική εφαρμογή για τους συνταξιούχους; Ήδη έχουν πληρωθεί τρεις συντάξεις ενώ μέχρι να κλείσει η συμφωνία, και να ψηφιστεί ο νέος νόμος θα έχουν καταβληθεί τουλάχιστον πέντε. Το υπουργείο Εργασίας θα αντιμετωπίσει το ίδιο δίλημμα που αντιμετώπισαν και προηγούμενες κυβερνήσεις σε ανάλογες περιπτώσεις. Το πιθανότερο είναι ότι το ποσοστό των περικοπών θα «μοιραστεί» στις συντάξεις που θα καταβληθούν μετά την ψήφιση του νέου νόμου. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο παράδειγμα: Συνταξιούχος εισπράττει σήμερα 1500 ευρώ. Έστω ότι αποφασίζεται «κούρεμα» 10% αναδρομικά από την 1/1/2016. Ο συνταξιούχος ήδη οφείλει 450 ευρώ ενώ μέχρι τέλος Απριλίου (οπότε και έχει καταβληθεί και η σύνταξη του Μαίου) θα χρωστάει 750 ευρώ. Για κάθε σύνταξη που θα εισπράττει από το τέλος Μαίου και μετά θα εισπράττει 257 ευρώ λιγότερα.
Αγρότες
Για τους αγρότες εκκρεμούν οι τελικές αποφάσεις όσον αφορά στον υπολογισμό των ασφαλιστικών τους εισφορών. Το προσχέδιο Κατρούγκαλου, προέβλεπε αναδρομική αύξηση από τα μέσα του 2015 προκειμένου μέσα στο 2016 να εισπραχθούν επιπλέον πάνω από 100 εκατ. ευρώ. Μένει να φανεί αν οι ασφαλιστικές εισφορές (σ.σ για το 2016 έχει προϋπολογιστεί να υπολογιστούν με συντελεστή 10% αντί για 7% που είναι σήμερα) θα αυξηθούν αναδρομικά και από πότε. Μη αναδρομική αύξηση, συνεπάγεται δημοσιονομική τρύπα η οποία θα πρέπει να καλυφθεί με άλλα μέτρα.