Η Ευρώπη κάνει στροφή στο προσφυγικό και μαθαίνει από την ανικανότητά της, χωρίς να είναι υποκριτική, εκτιμά η Le Monde, αναφερόμενη στη χθεσινή Σύνοδο Κορυφής για το προσφυγικό. Δε θα μπορούσαν να λείψουν και οι αναφορές στην Άγκυρα για την οποία σημειώνει πως γίνεται πάλι Υψηλή Πύλη.
Με ρεαλισμό-ορισμένοι μιλούν για κυνισμό-η Ευρώπη αντλεί τα διδάγματα των αδυναμιών της. Εκτός κι αν είναι απλώς υποκριτική! Στην υπόθεση του προσφυγικού, αλλάζει ρότα και δηλώνει ανοικτά ποιά είναι η νέα πολιτική της: να κλείσουμε την πόρτα και να δώσουμε ένα ζευγάρι κλειδιά στην Τουρκία, που ξαναγίνεται, κατά κάποιο τρόπο, η Υψηλή Πύλη!
Αυτή είναι η φιλοσοφία της Συνόδου κορυφής που έγινε στις 7 και 8 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, ανάμεσα στους «28» και την Τουρκία. Αρκετές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί, ορισμένες διαφωνίες παραμένουν σε αρκετά σημεία, οπότε θα ξαναβρεθούμε στις 17 και 18 Μαρτίου για να οριστικοποιήσουμε την υπόθεση. Ωστόσο η κατευθυντήρια γραμμή είναι ξεκάθαρη: να αντιληφθούμε τις προκλήσεις πριν κρίνουμε στο όνομα των αρχών ή της ηθικής, σε μια υπόθεση που είναι πολύ πιο εύκολο να την παρατηρούμε και να την αξιολογούμε μέσα σε κλειστά δωμάτια απ ότι εκεί που συμβαίνει!
Απέναντι στην έκρηξη των μεταναστευτικών ροών από τη Μέση Ανατολή, η ΕΕ θέλησε στην αρχή να παραστήσει ότι διατηρεί μια φιλοδοξία συλλογική: να κατανείμει τους πρόσφυγες που έφταναν στην Ελλάδα και στην Ιταλία σύμφωνα με ποσοστώσεις που αντικατοπτρίζουν τις δυνατότητες του κάθε κράτους-μέλους της. Η Ευρώπη έπρεπε να απαντήσει συλλογικά στη μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία βρέθηκε ποτέ αντιμέτωπη. Πρόκληση τεράστια: να παραμείνει πιστή στις ανθρωπιστικές, πολιτικές και νομικές δεσμεύσεις της. Κι αυτό, υπό την έμπνευση της Άνγκελα Μέρκελ.
Αλλά απέναντι στην κατηγορηματική άρνηση ορισμένων κρατών-μελών της, κυρίως –αλλά όχι μόνο-του πρώην ανατολικού μπλοκ, απέναντι σε δυσκολίες πρακτικές, υλικοτεχνικές αλλά και πολιτικές, απέναντι στην ισχύ των κυκλωμάτων των διακινητών, η ΕΕ δεν ήξερε, δεν μπόρεσε, τελικά δεν θέλησε να προχωρήσει. Διαλύθηκε. Ανίκανη να θέσει σε εφαρμογή μια κοινή πολιτική για την υποδοχή των προσφύγων, παραιτείται από την πρωταρχική της φιλοδοξία.
Και υιοθετεί μια δεύτερη: να σταματήσει ή έστω να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές. Και πάλι κατόπιν έμπνευσης της γερμανίδας καγκελαρίου, η ΕΕ θέλει τώρα να οδηγήσει πίσω στην Τουρκία όλους τους μετανάστες που φτάνουν παράνομα στα ελληνικά νησιά. Η Ένωση θα αναλάβει όλα τα έξοδα «επαναπατρισμού» δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Η Άγκυρα δεσμεύεται να τους πάρει πίσω, να τους μεταφέρει στα κέντρα φιλοξενίας του ΟΗΕ, απ όπου θα μπορούν να κάνουν αίτηση για χορήγηση πολιτικού ασύλου.
Στόχος είναι να χτυπηθούν τα κυκλώματα των διακινητών, να περιοριστεί ο κίνδυνος πνιγμών, να ανακουφιστεί κάπως η Ελλάδα που αντιμετωπίζει τεράστιες οικονομικές δυσκολίες. Η Ευρώπη πρέπει άλλωστε να συνυπολογίσει τα τετελεσμένα: ο Βαλκανικός Διάδρομος είναι κλειστός, σε συνέχεια μονομερών αποφάσεων ορισμένων κρατών-μελών.
Πλήθος ερωτημάτων παραμένουν ανοικτά-νομιμότητα και δυνατότητα υλοποίησης των αποφάσεων μεταξύ άλλων. Αλλά κανένας στις Βρυξέλλες δεν έθεσε σε αμφισβήτηση την όλη «μηχανική» του σχεδίου. Η οποία εξαρτάται πλήρως από μια χώρα, την Τουρκία, η οποία φιλοξενεί ήδη κοντά τρία εκατομμύρια πρόσφυγες-γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα της Ένωσης να της παραδίδει «μαθήματα ηθικής» που κανονικά νομιμοποιείται να θέσει απέναντι σε ένα καθεστώς ολοένα και πιο αυταρχικό που καταπατά ανοικτά την ελευθερία του Τύπου.
Η Τουρκία θέλει φυσικά ανταλλάγματα: διπλασιασμό της οικονομικής βοήθειας, χαλάρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Ιστορικό παράδοξο: απ αυτή την Τουρκία, την οποία η κυρία Μέρκελ δεν θέλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξαρτάται ολοένα και περισσότερο η επιβίωση της Ευρώπης.
Η απάντηση στην προσφυγική κρίση δεν είναι μια απάντηση που θα δοθεί στο επίπεδο των «28», αλλά των 28+1. Με άλλα λόγια, των «29»..