Το 1969, για να φρεσκάρει την εικόνα της, η βασίλισσα Ελισάβετ επέτρεψε τη δημοσίευση ενός ντοκιμαντέρ που έδειχνε πώς ζούσε πραγματικά η βασιλική οικογένεια. 50 χρόνια αργότερα, το ντοκιμαντέρ απαγορεύτηκε.
Το βράδυ της 21ης Ιουνίου 1969 οι Βρετανοί έτρεξαν στα σπίτια τους για να παρακολουθήσουν στην τηλεόραση το ντοκιμαντέρ Royal Family, το οποίο για πρώτη φορά θα αποκάλυπτε άγνωστες πτυχές της ζωής της βασιλικής οικογένειας. Ηταν η πρώτη φορά που άφωνοι οι βρετανοί παρακολουθούσαν την βασίλισσά τους να κάνει αστειάκια, να διοργανώνει ένα μπάρμπεκιου και να παίζει με τα παιδιά της…
Ο συντηρητής της Εθνικής Πινακοθήκης της Βετανίας Paul Moorhouse, ο οποίος ήταν τότε 12 ετών θυμάται ότι αυτό το ντοκιμαντέρ σήμανε την αλλαγή μιας ολόκληρης εποχής: «Είναι μια στροφή, η στιγμή που η βασίλισσα πέρασε από μια εντελώς τυπική εικόνα σε ένα ανθρώπινο ον».
Ο Henri Pierre, ο ανταποκριτής της εφημερίδας Monde εκείνη την εποχή, κάνει λόγο για μια «ιστορική μέρα».
Ωστόσο αυτό το ντοκιμαντέρ σήμερα είναι άφαντο. Το παλάτι το απαγόρευσε, κατέχει τα αποκλειστικά δικαιώματα και δεν προτίθεται να το επαναδημοσιεύσει. Μένουν μόνο δύο αποσπάσματα στο youtube, τα πιο ανώδυνα. Το BBC που έχει τα δικαιώματα για λογαριασμό του Μπάκινγχαμ απαγορεύει ακόμη και στους δημοσιογράφους του να το δουν!
Η βασίλισσα Ελισάβετ έγινε σήμερα η μακροβιότερη βασίλισσα όλων των εποχών, αυτή που ξεπέρασε ακόμη και τη μητέρα της Βικτόρια. Η ιστορία του ντοκιμαντέρ μας υπενθυμίζει το σιδερένιο χέρι με το οποίο η Ελισάβετ χειρίστηκε την δημόσια εικόνα της όλα αυτά τα χρόνια. Ολα όσα επικοινωνούνται ελέγχονται απόλυτα, ως την παραμικρή λεπτομέρεια και τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη.
Τότε γιατί έγινε αυτό το ντοκιμαντέρ;
Το 1969 η μοναρχία περνούσε κρίση. Τα ήθη άλλαζαν, οι νέοι εξεγείρονταν, η εικόνα της βασίλισσας έδειχνε γκρίζα -πολύ κρύα, ξεκομμένη από την πραγματικότητα. Η Ελισάβετ καθυστέρησε να αντιδράσει όταν τον Οκτώβριο του 1969 116 παιδιά και 28 ενήλικες είχαν σκοτωθεί σε ένα ορυχείο άνθρακα στο χωριό Aberfan. Η εικόνα της είχε πληγεί θανάσιμα, η ίδια είχε σοκάρει.
Παρά την αντίθεση της μητέρας της, η Ελισάβετ επιτρέπει, λοιπόν, στις τηλεοπτικές κάμερες να την ακολουθήσουν. Επί ένα χρόνο, μια ομάδα εννέα ατόμων του σκηνοθέτη Richard Cawston καταγράφει 43 ώρες σε τεχνικολόρ μια ταινία που στοίχισε τότε 3 εκατομμύρια ευρώ σημερινά. Το Παλάτι έχει το δικαίωμα να ελέγξει όλα τα επεισόδια και τις σκηνές και η ταινία ολοκληρώνεται.
Το ντοκιμαντέρ ειναι συμπαραγωγή του BBC και της Independent Television (ITV) και μπαίνει σε όλα τα σπίτια των Βρετανών. Παίζεται τέσσερις φορές σε έξι μήνες, ακόμη και την ημέρα των Χριστουγέννων, αντί για τις παραδοσιακές ευχές της βασίλισσας. Συνολικά, το 70% του πληθυσμού το παρακολουθεί στην τηλεόραση.
Η ταινία ωστόσο δεν δείχνει τίποτα το απολύτως προσωπικό, πρόκειται απλά για εικόνες από την φυσιολογική ζωή της βασίλισσας. Στον πύργο της στην Σκωτία, η Ελισάβετ εμφανίζεται να ετοιμάζει μια σαλάτα. Ικανοποιημένη όταν τελειώνει, το λέει στον σύζυγό της, ο οποίος ψήνει μπριζόλες στο μπάρμπεκιου και της απαντά με έναν τόνο ψηλομύτικο: «Μπράβο, αλλά όπως μπορείτε να δείτε, τα δικά μου δεν είναι έτοιμα»
Οι Βρετανοί ανακαλύπτουν, επίσης, ότι η βασίλισσα μπορεί να κάνει και χιούμορ. Γύρω από το τραπέζι, δίπλα στον νεότατο Κάρολο, ο οποίος εμφανίζεται με άψογη φράντζα στο μαλλί, η Ελισάβετ διηγείται μια ιστορία με έναν πολύ κοντό άνθρωπο που είχε πολύ μακριά χέρια. «Εμοιαζε με γορίλα!».
Βλέπουμε επίσης τη βασίλισσα και τον σύζυγό της να υποδέχονται τον αμερικανό πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον, ο οποίος εμφανώς νοιώθει άσχημα και λέει κοινοτοπίες.
«Το πιο επαναστατικό εκείνη την εποχή ότι οι Βρετανοί άκουγαν την βασίλισσα να μιλάει» διηγείται ένας ιδιώτης συλλέκτης. «Συνήθως στις ταινίες εκείνης της εποχής δεν υπήρχε ποτέ ήχος».
Μερικά χρόνια αργότερα, η Ελισάβετ άλλαξε γνώμη. Με το να δείχνει πολύ ανθρώπινη, έβλεπε τον μύθο της να καταρρέει. Το ντοκιμαντέρ μπήκε στα κουτιά και εξαφανίστηκε ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1977 οι Sex Pistols τραγούδησαν:
God save the queen, she ain't no human being (« ο Θεός να σώσει τη βασίλισσα, δεν είναι ανθρώπινο ον»). Το Royal Family απαγορεύτηκε, κανείς δεν μπορεί πλέον να δει τη βασίλισσα να ετοιμάζει σαλάτα.
Δείτε δύο αποσπάσματα: