Επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερα από 1.300 σημεία σε όλο τον κόσμο για να εντοπίσουν την πηγή της διαρροής ραδιενέργειας, η οποία το 2017 απελευθέρωσε 100 φορές περισσότερη ακτινοβολία στην Ευρώπη από την καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011.
Η πηγή εντοπίστηκε στις εγκαταστάσεις της ρωσικής μονάδας Mayak και δεν προήλθε από ατύχημα σε κάποιον αντιδραστήρα, αλλά από ένα συμβάν στο πυρηνικό εργοστάσιο επανεπεξεργασίας ραδιενεργών υλικών.
Το συναγερμό σήμαναν τον Οκτώβριο του 2017 Ιταλοί επιστήμονες που παρατήρησαν μια αύξηση των επιπέδων του ραδιενεργού ισότοπου ρουθηνίου -106 (Ru-106), που χρησιμοποιείται στις αντικαρκινικές θεραπείες ακτινοβολίας για όγκους στα μάτια και ενίοτε σε θερμοηλεκτρικές γεννήτριες (RTG) που παρέχουν ενέργεια σε δορυφόρους.
Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, Γάλλοι επιστήμονες είχαν εντοπίσει σε εισαγόμενα από τη Ρωσία μανιτάρια, ραδιενεργά στοιχεία, χωρίς όμως να μπορεί να γίνει κάποια σύνδεση με το ρουθήνιο που είχε εντοπιστεί στην ατμόσφαιρα.
Παρόμοια ευρήματα αναφέρθηκαν και στη χώρα μας από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), αλλά και στην Γερμανία, την Ελβετία, τη Φινλανδία, την Αυστρία και τη Σλοβενία καθώς και στην Αραβική χερσόνησο, ακόμη και στην Καραϊβική.
Το γεγονός ότι το ρουθήνιο ήταν το μόνο ραδιενεργό ισότοπο που ανιχνεύθηκε ώθησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι η πηγή του ήταν ένα εργοστάσιο επανεπεξεργασίας ραδιενεργών υλικών.
Κατάφεραν μάλιστα να εντοπίσουν την ώρα που συνέβη η διαρροή, από τις 6 το απόγευμα της 25ης Σεπτεμβρίου του 2017 μέχρι το μεσημέρι της επόμενης ημέρας και βάσει των στοιχείων που συνέλεξαν από 176 σταθμούς μέτρησης σε 29 χώρες εντόπισαν την πηγή στη ρωσική μονάδα Mayak.
Ωστόσο, όπως επεσήμαναν στην έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PNAS παρά την υψηλή συγκέντρωση ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα, δεν ήταν επιβλαβές για την ανθρώπινη υγεία στην Ευρώπη.