Η Τουρκία ανακοίνωσε τον πρώτο θάνατο από κορωνοϊό στις 17 Μαρτίου. Ηταν όμως έτσι;
Για εβδομάδες, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρουσίαζε την απόδοση της Τουρκίας στον
χειρισμό της έξαρσης του κορωνοϊού ως μία από τις πιο επιτυχημένες στον κόσμο, διατηρώντας ο ίδιος αυστηρό έλεγχο στις πληροφορίες σχετικά με το ξέσπασμα.
Υπό τις οδηγίες του «σουλτάνου», ξεκίνησε μια προσεκτικά ενορχηστρωμένη εκστρατεία προπαγάνδας, διασφαλίζοντας πως οι αναφορές από τα νοσοκομεία, τα νεκροταφεία και τους συγγενείς που θρηνούσαν παρέμεναν ουσιαστικά απούσες. Οι γιατροί που μίλησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δέχθηκαν «παρατηρήσεις» και 410 άτομα συνελήφθησαν τον Μάρτιο για «προκλητικές και καταχρηστικές» αναρτήσεις.
Ωστόσο, τα δεδομένα που συγκέντρωσαν οι New York Times από αρχεία θανάτων στην Κωνσταντινούπολη δείχνουν πως η Τουρκία αντιμετωπίζει μια πολύ μεγαλύτερη καταστροφή από τον κορωνοϊό, από αυτήν που δείχνουν τα επίσημα στοιχεία. Η πόλη κατέγραψε περίπου 2.100 περισσότερους θανάτους απ’ ό,τι αναμενόταν από τις 9 Μαρτίου έως τις 12 Απριλίου, με βάση τους εβδομαδιαίους μέσους όρους των δύο τελευταίων ετών, πολύ περισσότερους δηλαδή, από αυτούς που ανέφεραν αξιωματούχοι για ολόκληρη την Τουρκία κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου.
Αν και όλοι αυτοί οι θάνατοι δεν μπορεί να σχετίζονται άμεσα με τον κορωνοϊό, οι αριθμοί δείχνουν ένα εντυπωσιακό άλμα στους θανάτους, που συνέπεσε με την έναρξη της πανδημίας, έναν προκαταρκτικό δείκτη που χρησιμοποιείται από τους ερευνητές για την ανίχνευση της εξάπλωσης του ιού και την αξιολόγησή του σε πραγματικό χρόνο.
Ακόμα και από την επίσημη καταμέτρηση, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Τουρκία αυξήθηκαν σε περισσότερα από 90.000 μέχρι την Δευτέρα, ανεβάζοντας την Τουρκία πάνω από την Κίνα, με αποτέλεσμα να γίνει η 7η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο στον κόσμο. Οι θάνατοι, την ίδια στιγμή, έφτασαν τους 2.140. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ενήργησε γρήγορα, διακόπτοντας τις πτήσεις και κλείνοντας τα σύνορα με πέντε από τις πληγείσες περιοχές τον Φεβρουάριο, κλείνοντας σχολεία, εστιατόρια και μπαρ στα μέσα Μαρτίου, όταν επιβεβαιώθηκε το πρώτο κρούσμα. Αλλά μέχρι τότε, τα στατιστικά στοιχεία που συνέλεξαν οι New York Times δείχνουν πως η ζημιά είχε ήδη γίνει.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον πρώτο θάνατο της χώρας από τον κορωνοϊό στις 17 Μαρτίου. Ωστόσο, τα στατιστικά που συνέταξαν οι New York Times δείχνουν ότι ακόμη και εκέινη την χρονική στιγμή, ο αριθμός των θανάτων συνολικά στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ήδη πολύ υψηλότερος, από τους ιστορικούς μέσους όρους, ένδειξη πως ο ιός είχε φτάσει αρκετές εβδομάδες νωρίτερα.
Ωστόσο, ο Ερντογάν διαβεβαίωσε το έθνος στις 18 Μαρτίου, μετά την ανακοίνωση του δεύτερου θανάτου, πως η Τουρκία «είχε λάβει γρήγορα όλες τις προφυλάξεις». «Εμείς, μαζί με τους ανθρώπους μας, ανταποκριθήκαμε σε αυτή την πρόκληση με αποφασιστικότητα, όπως κάνουμε πάντα μπροστά στις επιθέσεις εναντίον της χώρας μας» είχε δηλώσει.
Οι ενέργειες του Ερντογάν στις αρχές Φεβρουαρίου αποκάλυψαν τις προτεραιότητές του. Έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να καθησυχάσει τον πληθυσμό, περιγράφοντας πως τρώει μια κουταλιά μελάσα από μούρα κάθε πρωί, για να ενισχύσει το αίμα του. Και σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τουλάχιστον ένα μέρος της οικονομίας της χώρας σε λειτουργία, απέφυγε να διατάξει ένα εθνικό lockdown.
Μια οικονομική κατάρρευση θα σήμαινε την καταστροφή της προεδρίας του. Η δημοτικότητά του έχει πέσει πολύ εν μέσω μιας παρακμάζουσας οικονομίας και λόγω της υψηλής ανεργίας, ακόμη και πριν από την πανδημία. Αντ’ αυτού, ο Ερντογάν εισήγαγε σταδιακά μέτρα για την ενθάρρυνση της κοινωνικής αποστασιοποίησης, τον περιορισμό των εγχώριων ταξιδιών και διέταξε την απαγόρευση κυκλοφορίας για άτομα άνω των 65 ετών και κάτω των 20.
Ωστόσο, οι λοιμώξεις έχουν εξαπλωθεί, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη και την Σμύρνη, μεγάλες πόλεις με διεθνείς επιχειρηματικές και τουριστικές συνδέσεις καθώς και σε κεντρικές πόλεις, όπου 6.000 προσκυνητές που επέστρεψαν από την Σαουδική Αραβία, δεν ακολουθούσαν τους κανόνες απομόνωσης.
Η κυβέρνηση της Τουρκίας δήλωσε ότι ο υψηλός αριθμός κρουσμάτων οφείλεται στα εκτεταμένα τεστ – πραγματοποιήθηκαν πάνω από 600.000 τεστ. Και σημείωσε επίσης, πως έχει μειώνεται το ποσοστό της μόλυνσης. Ωστόσο, οι θάνατοι στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο των 5 εβδομάδων μεταξύ 9 Μαρτίου και 12 Απριλίου ήταν περίπου 30% υψηλότεροι από τους ιστορικούς μέσους όρους, σύμφωνα με τους New York Times.
Τις δύο πρώτες εβδομάδες του Απριλίου, τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, οι θάνατοι στην Κωνσταντινούπολη ήταν περίπου 50% υψηλότεροι από τον μέσο όρο. Αυξήσεις αυτού του μεγέθους είναι ανησυχητικές και φαίνεται σαφώς να σχετίζονται με το ξέσπασμα, δήλωσε η Στεφάν Χελένινγκερ, δημογράφος στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Οποιαδήποτε στατιστικά στοιχεία θανάτων εν μέσω πανδημίας, είναι δύσκολο να εντοπιστούν και πρέπει να θεωρηθούν προκαταρκτικά. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να βελτιώσουν τις στατιστικές θανάτου τους, τις οποίες αναγνωρίζουν τώρα ότι είναι ελλιπείς.
Το σύνολο της Κωνσταντινούπολης μπορεί να περιλαμβάνει τόσο τους θανάτους που συνδέονται άμεσα με τον κορωνοϊό όσο και εκείνους από άλλες αιτίες, όπως ο καρκίνος ή οι καρδιακές παθήσεις, που μπορεί να έχουν γίνει πιο συνηθισμένοι καθώς τα νοσοκομεία φτάνουν στο peak της αντοχής τους και οι άνθρωποι αποφεύγουν να ζητήσουν ιατρική περίθαλψη.
Τα ευρήματα των New York Times υποστηρίζονται από τον Ονούρ Αλτιντάγκ, επίκουρο καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μπέντλεϊ, που δημοσίευσε δεδομένα από 10 πόλεις της Τουρκίας, συγκρίνοντάς τα με στατιστικά στοιχεία των προηγούμενων τεσσάρων ετών.
Ο καθηγητής βρήκε έναν παρόμοιο αριθμό υπερβολικών θανάτων στην Κωνσταντινούπολη από τις 11 Μαρτίου έως τις 12 Απριλίου. Ο συνολικός αριθμός επιβεβαιωμένων θανάτων κορωνοϊού σε ολόκληρη την Τουρκία στις 12 Απριλίου ήταν 1.006, λιγότεροι από τους μισούς στην Κωνσταντινούπολη, όπως είπε.
Το υπουργείο Υγείας της Τουρκίας έδωσε στην δημοσιότητα περιορισμένα μόνο δεδομένα σχετικά με την εξάπλωση του κορωνοϊού και ανακοίνωσε μόνο έναν αριθμό κρουσμάτων σε μεμονωμένες πόλεις μία, φορά, την 1η Απριλίου. Η Κωνσταντινούπολη, μια πόλη 16 εκατομμυρίων, αντιπροσώπευσε το 60% των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων κορωνοϊού εκείνη την ημέρα, δήλωσε ο Φαχρετίν Κοτζά, υπουργός Υγείας της Τουρκίας.
Αρκετές άλλες πόλεις, όπως η Άγκυρα και η Σμύρνη, έχουν χαρακτηριστεί επίσης hot spots. Στις 10 Απριλίου, η Τουρκία άρχισε να επιβάλει lockdown τα σαββατοκύριακα σε 31 μητροπολιτικές περιοχές. Ο Αλτιντάγκ, βρήκε επίσης, πρώιμα σημάδια υπερβολικών θανάτων στην πόλη Σακάρια.
Οι αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Υγείας, τόνισαν πως το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Τουρκίας επεκτάθηκε κατά πολύ τις δύο τελευταίες δεκαετίες υπό την προεδρία του Ερντογάν, και πως οι ασθενείς αναρρώνουν από τον κορωνοϊό και πως η Τουρκία θα φτάσει στο αποκορύφωμα της έξαρσης σε περίπου μία εβδομάδα. Όμως, οι επαγγελματίες του κλάδου υγείας προειδοποιούν πως η Τουρκία μπορεί να μην έχει πιάσει την εξάπλωση του ιού. «Τον Φεβρουάριο δεν έκαναν τίποτα, αν και ήταν γνωστό πως η ασθένεια ήταν εκεί» δήλωσε ο Δρ. Σινάν Αντιγιαμάν, επικεφαλής του τουρκικού ιατρικού σωματείου, σε τηλεφωνική συνέντευξη με τους New York Times. Ο εξοπλισμός προσωπικής προστασίας λείπει σε ορισμένα νοσοκομεία, και τα τεστ αυξήθηκαν σε επαρκές επίπεδο τον Απρίλιο, πρόσθεσε.
Και η Τουρκία μετρά μόνο τα κρούσματα κορωνοϊού που έχουν επιβεβαιωθεί με θετικό αποτέλεσμα. Δεν περιλαμβάνει συνολικά τα κρούσματα που έχουν διαγνωστεί κλινικά ως κορωνοϊός, αλλά δεν έχουν βρεθεί με τεστ ότι είναι θετικά, δήλωσε ο Αντιγιαμάν. «Τα δεδομένα που έχουμε δεν αρκούν για να πούμε εάν ελέγχουν την πανδημία» τόνισε.
Το τουρκικό σωματείο γιατρών, μια ανεξάρτητη επαγγελματική ένωση με περίπου 120.000 μέλη, ζήτησε περισσότερη διαφάνεια, η οποία θα βοηθούσε τους γιατρούς να κατανοήσουν καλύτερα την ασθένεια. Η ένωση υπέβαλλε 22 ερωτήσεις στον υπουργό Υγείας την περασμένη εβδομάδα, ζητώντας στοιχεία σχετικά με τα κρούσματα, τα δημογραφικά στοιχεία των μολυσμένων και λεπτομέρειες σχετικά με τον αριθμό των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που έχουν αρρωστήσει. Δεν έχουν λάβει ακόμη απαντήσεις.
Ο Δρ. Αντιγιαμάν είπε ότι το επιστημονικό συμβούλιο, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων που συγκροτήθηκε από την κυβέρνηση για να συμβουλεύει την διαχείριση της πανδημίας, δεν δημοσιοποιεί τις αποφάσεις του, και η κυβέρνηση δεν κοινοποιεί δεδομένα. Ο υπουργός Υγείας ανακοίνωσε ότι 601 άτομα του προσωπικού υγείας είχαν μολυνθεί από κορωνοϊό μέχρι την 1η Απριλίου. Ωστόσο, ο Δρ. Αντιγιαμάν είπε ότι σχεδόν 1.500 έχουν μολυνθεί, συμπεριλαμβανομένων 1.000 στην Κωνσταντινούπολη. Δεκαεπτά έχουν πεθάνει από τον ιό στην Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με αναφορές που δημοσιεύτηκαν από πολλά συνδικάτα.
Και παρόλο που η κυβέρνηση έδειξε να λαμβάνει έγκριση σε ποσοστό 63% σε πρόσφατη δημοσκόπηση για την απόδοσή της στην αντιμετώπιση της πανδημίας κορωνοϊού, ο πανικός που προκλήθηκε σε όλη την χώρα όταν ανακοινώθηκε εκτάκτως η απαγόρευση κυκλοφορίας σε πολλές μεγάλες πόλεις στις 10 Απριλίου, έδωσε μια ματιά στο άγχος των κατοίκων της Τουρκίας στην αντιμετώπιση της κρίσης.