Με τη βοήθεια της αξονικής τομογραφίας, επιστήμονες κατάφεραν πρόσφατα να «ξετυλίξουν» ψηφιακά τη μούμια ενός έφηβου αγοριού που πέθανε πριν από περίπου 2.300 χρόνια και άνηκε σε ανώτερη κοινωνική τάξη.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η ομάδα των ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Καΐρου, το «χρυσό αγόρι» (όπως είναι το παρατσούκλι που αποδίδεται στη μούμια) θάφτηκε με 49 φυλαχτά 21 διαφορετικών τύπων, τοποθετημένα πάνω ή μέσα στο σώμα του.
Πολλά από αυτά τα φυλαχτά ήταν φτιαγμένα από χρυσό, συμπεριλαμβανομένου ενός χρυσού «σκαραβαίου της καρδιάς» που είχε τοποθετηθεί μέσα στην θωρακική κοιλότητα, και μιας «χρυσής γλώσσας» μέσα στο στόμα του αγοριού. Δίπλα στο απερίτμητο πέος του έφηβου βρέθηκε ένα «φυλαχτό δύο δαχτύλων», ενώ πολλά άλλα στοιχεία που αποκάλυψε ο αξονικός τομογράφος αποτυπώνουν τις συνήθειες και τις δοξασίες των Αιγυπτίων τη πτολεμαϊκής περιόδου σχετικά με τον θάνατο και όσα ακολουθούν.
Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι, όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος, το πνευματικό του σώμα αναζητά μια μεταθανάτια ζωή, παρόμοια με αυτόν τον κόσμο. Ωστόσο η μετάβαση σε αυτή τη ζωή δεν ήταν εγγυημένη, αφού έπρεπε πρώτα να προηγηθεί ένα επικίνδυνο ταξίδι στον κάτω κόσμο και μια διαδικασία κρίσης για τον νεκρό. Για αυτόν τον λόγο, οι συγγενείς και ταριχευτές στην Αρχαία Αίγυπτο έκαναν ό,τι μπορούσαν για να διασφαλίσουν ότι τα αγαπημένα πρόσωπα που έφευγαν από τη ζωή θα κατάφερναν να φτάσουν επιτυχώς στον προορισμό τους.
Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, ο μεγάλος αριθμός των φυλαχτών που αποκάλυψε η υπολογιστική τομογραφία στη μούμια δείχνει πόσο σημαντικά ήταν αυτού του είδους τα ταφικά τεχνουργήματα κατά την πτολεμαϊκή περίοδο. «Εδώ δείχνουμε τον εκτεταμένο στολισμό αυτής της μούμιας που αποτελείται από 49 φυλαχτά, όμορφα τοποθετημένα σε μια μοναδική διαρρύθμιση από τρεις στήλες, είτε ανάμεσα στις πτυχές του υφάσματος είτε μέσα στις κοιλότητες του σώματος. Αυτά περιλαμβάνουν το Μάτι του Ώρου, τον σκαραβαίο, το φυλαχτό Ακέτ του ορίζοντα, τον Κόμπο της Ίσιδας κ.λπ. Πολλά είναι φτιαγμένα από χρυσό, και άλλα από ημιπολύτιμους λίθους, πηλό ή φαγεντιανή. Ο σκοπός τους ήταν να προστατεύουν το σώμα στη μετά θάνατον ζωή, προσφέροντάς του ζωτικότητα» εξηγεί ο Δρ. Σαχάρ Σαλίμ, συγγραφές της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Medicine και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Καΐρου.
Η μούμια του «Χρυσού Αγοριού» βρέθηκε το 1916 σε ένα νεκροταφείο που χρησιμοποιούνταν την περίοδο μεταξύ 332-30 π.Χ. στο Ναγκ ελ-Χασάι της νότιας Αιγύπτου. Προτού γίνει αντικείμενο της παρούσας μελέτης και αποκαλυφθούν τα «μυστικά» της η μούμια παρέμενε αποθηκευμένη στο υπόγειο του Μουσείο Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων Καΐρου.
Το «Χρυσό Αγόρι» ανακαλύφθηκε να κείτεται μέσα σε δύο φέρετρα, ένα εξωτερικό με μια ελληνική επιγραφή και μια εσωτερική ξύλινη σαρκοφάγο. Μια επιχρυσωμένη μάσκα στο πρόσωπο, ένα θωρακικό κάλυμμα από πάπυρο και γύψο και ένα ζευγάρι σανδάλια ήταν η «ενδυμασία» που επιλέχθηκε για τον νεαρό. Εκτός από την καρδιά, από το σώμα του νεκρού είχαν αφαιρεθεί τα σπλάχνα μέσω μιας τομής, ενώ ο εγκέφαλος είχε εξαχθεί από τη μύτη και αντικατασταθεί με ρητίνη.
«Πιθανόν φόρεσαν σανδάλια στο αγόρι για να το βοηθήσουν να περπατήσει έξω από το φέρετρο. Σύμφωνα με την Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών, ο νεκρός έπρεπε να φοράει λευκά σανδάλια για να είναι εξαγνισμένος πριν την απαγγελία των στίχων του τελετουργικού», επισημαίνει ο Σαλίμ.
Η αξονική τομογραφία έδειξε ότι το αγόρι είχε ύψος 1.28 μ., δεν είχε υποβληθεί σε περιτομή και φαίνεται να απεβίωσε από φυσικά αίτια. Από την πυκνότητα των οστών και την εξέταση των δοντιών (που ήταν σε πολύ καλή κατάσταση), οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν μεταξύ 14 και 15 ετών όταν έφυγε από τη ζωή.
Στεφάνια από φτέρη είχαν τοποθετηθεί στην εξωτερική επιφάνεια της μούμιας. «Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι έβρισκαν συναρπαστικά τα φυτά και πίστευαν ότι διέθεταν μυστικιστικές δυνάμεις. Κατά την ταφή έβαζαν δίπλα στον νεκρό μπουκέτα με φυτά και λουλούδια… επίσης προσέφεραν φυτά στον νεκρό όταν επισκέπτονταν τον τάφο στις γιορτές» σημειώνει μεταξύ άλλων ο καθηγητής.
Ειδική αναφορά γίνεται για τον χρυσό σκαραβαίο που βρέθηκε στη θωρακική κοιλότητα. «Ο χρυσός σκαραβαίος αναφέρεται στο κεφάλαιο 30 της Βίβλου των Νεκρών: ήταν πολύ σημαντικός κατά τη διαδικασία της κρίσης του νεκρού και του ζυγίσματος της καρδιάς έναντι του φτερού της θεάς Μάατ. Το φυλαχτό του «σκαραβαίου της καρδιάς» έκανε την καρδιά να σιωπά την Ημέρα της Κρίσης, ώστε η μαρτυρία της να μη μετρήσει εις βάρος του νεκρού. Τοποθετούνταν στη θέση της καρδιάς κατά τη διαδικασία μουμιοποίησης», εξηγεί ο καθηγητής.