Η τοποθέτηση των ΗΠΑ πως η Τουρκία πρέπει να σταματήσει τις έρευνες της και να μην προκαλεί ένταση με την NAVTEX που εξέδωσε σε αμφισβητούμενα ύδατα (disputed waters) προκάλεσε αίσθηση.
- Γράφει ο Κώστας Αττίας
Γιατί όμως οι ΗΠΑ τοποθετήθηκαν με αυτόν τον τρόπο;
Την απάντηση δίνει η επίσημη θέση της χώρας μας για τις διαφορές μας με την Τουρκία σε ότι αφορά την υφαλοκρηπίδα.
Μία διαφορά την οποία έχτισε η Τουρκία δημιουργώντας μια αμφισβητούμενη περιοχή, μία γκρίζα ζώνη και αξιοποιούν οι μεγάλες δυνάμεις κατά καιρούς παίζοντας τον ρόλο του διαμεσολαβητή για τα δικά τους συμφέροντα .
Όλα άρχισαν τον Νοέμβριο του 1973, τότε με όχημα την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων η Άγκυρα χορήγησε άδειες για διεξαγωγή ερευνών επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δυτικά των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Ήταν η πρώτη κρίση που γνώρισε νέα επεισόδια τα έτη 1974, 1976 και 1987.
Η Ελλάδα πήγε το θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας το 1976 και προσέφυγε μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η Τουρκία δεν πήγε γιατί δεν αναγνωρίζει το δικαστήριο και το δικαστήριο δεν υπεισήλθε στην ουσία του ζητήματος για τυπικούς λόγους, λόγω έλλειψης αρμοδιότητας.
Ελλάδα και Τουρκία άρχισαν διαπραγματεύσεις τον Νοέμβριο του 1976, συνυπογράφοντας το Πρακτικό της Βέρνης.
Οι συζητήσεις οδηγήθηκαν σε ναυάγιο το 1981 και μέχρι τον Μάρτιο του 2002 υπήρξε μία χρονική «μαύρη τρύπα». T0 2002 στο πλαίσιο της διαδικασίας της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε μια διαδικασία εμπιστευτικών Διερευνητικών Επαφών.
Πάγια θέση της Ελλάδας, είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης
Η χώρα μας υποστηρίζει πως η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει κυριαρχικά δικαιώματα του παρακτίου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας, το εύρος της οποίας είναι τουλάχιστον 200 ν.μ., εφόσον το επιτρέπει η απόσταση μεταξύ των αντικειμένων ακτών. Τα δικαιώματα αυτά του παρακτίου κράτους υφίστανται ipso facto και ab initio. Η Ελλάδα κύρωσε την ως άνω Σύμβαση με τον Ν. 2321/1995, που βάσει του Συντάγματος υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αλλά και ως νεώτερος νόμος κατισχύει παντός παλαιότερου.
Ακόμα σύμφωνα με το άρθρο 121 (2) της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας, όλα τα νησιά δικαιούνται αιγιαλίτιδας ζώνης, συνορεύουσας ζώνης, αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας. Οι ζώνες αυτές καθορίζονται σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της Σύμβασης, όπως αυτές εφαρμόζονται στις ηπειρωτικές περιοχές. Ο γενικός αυτός κανόνας αποτελεί και εθιμικό δίκαιο, δεσμεύει, δηλαδή, και τα κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα στη Σύμβαση. Κατ’ εφαρμογή του κανόνα αυτού, όλα τα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, έχουν υφαλοκρηπίδα.
Ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας τίθεται μόνον μεταξύ των αντικείμενων ακτών των ελληνικών νησιών που βρίσκονται απέναντι από την Τουρκία και των τουρκικών ακτών.
Ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης, πάγια θέση της χώρας μας αποτελεί ότι η οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών, συμπεριλαμβανομένης της υφαλοκρηπίδας, θα πρέπει να γίνει με βάση την αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής.
Τέλος σύμφωνα με το άρθρο 156 του Ν 4001/2011 (ΦΕΚ Α΄ 179 – «για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις»), ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας είναι η μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών ακτών και των ακτών που είναι παρακείμενες ή αντικείμενες σε αυτές.