Ποια είναι η φύση της πραγματικότητας; Αυτό είναι ένα ερώτημα που βασανίζει τους ανθρώπους για αιώνες.
Τουλάχιστον 25 αιώνες, από την στιγμή που ο φιλόσοφος Πλάτωνας έγραψε το πιο γνωστό του έργο, «Η Δημοκρατία», που περιέχει τη περίφημη αλληγορία του σπηλαίου.
Ο Πλάτων γράφει την αλληγορία ως συνομιλία μεταξύ του μέντορά του, του Σωκράτη, και ενός από τους σπουδαστές του Σωκράτη, τον Γλαύκο.
Σε αυτό, ο Σωκράτης περιγράφει μια ομάδα φυλακισμένων που ζούσαν αλυσοδεμένοι στο τείχος μιας σπηλιάς για όλη τους τη ζωή, χωρίς να μπορούν να μετακινήσουν ούτε τα κεφάλια τους. Μέρα με τη μέρα, βλέπουν τις σκιές που προβάλλονται σε έναν κενό τοίχο από πράγματα που περνούν μπροστά από μια φωτιά πίσω τους. Αυτή είναι η όλη τους πραγματικότητα. Δίνουν ονόματα στις σκιές και υποθέτουν ότι είναι πραγματικές, χωρίς να αμφισβητούν ότι μπορεί να προέρχονται από άλλη πηγή.
Φανταστείτε όμως, λέει ο Σωκράτης, ότι ένας κρατούμενος ξαφνικά ελευθερώνεται και επιτρέπεται να γυρίσει το κεφάλι του. Μόλις κοιτάξει τη φωτιά, το φως μπορεί να βλάψει τα μάτια του και θα είναι αποπροσανατολισμένος από το γεγονός ότι οι σκιές που πίστευε ότι ήταν πραγματικές ήταν ακριβώς ψευδαισθήσεις που προκλήθηκαν από τη φωτιά. Αν φύγει από τη σπηλιά και βγει στον ήλιο, τα πράγματα θα γινόταν ακόμη πιο συγκεχυμένα. Ο ήλιος θα ήταν ακόμη πιο φωτεινός από τη φωτιά και θα μπορούσε να δει ακόμη και τις αντανακλάσεις του στο νερό.
Τι θα σκεφτεί για τους συντρόφους του πίσω στο σπήλαιο, ρωτάει ο Σωκράτης; Μάλλον θα τους λυπόταν που ζούσαν σε μια τόσο μικροσκοπική πραγματικότητα. Εάν επέστρεφε στο σπήλαιο και τους μιλούσε γι ‘αυτό, θα πίστευαν πιθανώς ότι ήταν τρελός!
Στην αλληγορία, ο φυλακισμένος που εγκαταλείπει τη σπηλιά είναι ο φιλόσοφος, αφού εκείνοι είναι που μπορούν να αντιληφθούν την πραγματικότητα με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τον καθημερινό. Με άλλο τρόπο, περιγράφει επίσης τους περιορισμούς μας ως ανθρώπινα όντα. Είμαστε οι φυλακισμένοι και η σπηλιά είναι η ανθρώπινη κατάσταση. Είμαστε αιχμάλωτοι σε αυτό που μπορούν να αντιληφθούν οι αισθήσεις μας και δεν μπορούμε ποτέ να το ξεπεράσουμε.
Η ιστορία του Πλάτωνα μπορεί να γράφτηκε πριν από αιώνες, αλλά είναι τόσο έντονη και σήμερα. Από τον ανθρώπινο εγκέφαλο μέχρι τη σκοτεινή ύλη, υπάρχουν περιοχές της ύπαρξής μας που δεν μπορούμε ποτέ να κατανοήσουμε πλήρως.
Είμαστε απλώς άνθρωποι, τελικά.