Του Δημήτρη Γιαγτζόγλου
«Από τας αναριθμήτους, φίλε μου, δυστυχίας, όσας προξενεί η βαρβάρωσις εις τα έθνη, μία είναι και το να λησμονώσιν έως και αυτήν την αρχήν και τόνομα της γενιάς των».
Αδαμάντιος Κοραής (Διάλογος δύο Γραικών 1805)
Μόλις έπεσε στα χέρια μου αυτό το βιβλίο το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν «μωρέ μπράβο στον συγγραφέα που είχε τα κότσια να ανοίξει τώρα μια τέτοια κουβέντα». Συγγραφέας ο Γιάννης Γιαννόπουλος, ένας φωτισμένος άνθρωπος. Μόνο από τον τίτλο μπορεί να καταλάβει κάποιος το γιατί «ΕΛΛΗΝΕΣ το χαμένο όνομα 337μΧ – 1821» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ταξιδευτής). Κυκλοφορεί σε μια περίοδο που ακόμη δεν έχει κάτσει σκόνη από την κουβέντα για την Μακεδονία.
Το ταξίδι στη ιστορία στις σελίδες του γίνεται με έναν ιδιαιτέρως συναρπαστικό τρόπο. Ως τις αρχές του 4ου αιώνα μΧ στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία οι χριστιανοί διώκονται. Έκτοτε οι διωκόμενοι γίνονται διώκτες. Αυτοκράτορες και χριστιανική εκκλησία επιβάλλουν τον χριστιανισμό ως την μόνη θρησκεία του κράτους. Πολεμούν τους ετερόθρησκους αλλά και τους ετερόδοξους, όσους διαφωνούν με την μία δογματική αλήθεια, την ορθοδοξία, που καθιερώνουν οι οικουμενικές σύνοδοι.
Αποδέχονται ως χρήσιμη την ελληνική γραμματεία για την καλλιέργεια του λόγου, στο βαθμό που δεν υιοθετούνται ιδέες οι οποίες αντιβαίνουν στην ορθοδοξία και στο πολίτευμα. Αν και η ελληνική γλώσσα αναγορεύεται επίσημη γλώσσα του κράτους, το όνομα Έλληνες ταυτίζεται με του ειδωλολάτρη και ως εθνώνυμο χάνεται. Οι ελληνόφωνοι πλέον πιστεύουν ότι είναι Ρωμαίοι.
Μόλις τον 13ο αιώνα αρχίζει ένας μικρός αριθμός μορφωμένων, στην κορυφή και τις παρυφές της πολιτικής τάξης, να αναγνωρίζει την δυναμική του ονόματος Έλληνες, τα κατορθώματα και τα επιτεύγματά τους. Οι προβληματισμοί τους δεν θα φτάνουν πέρα από τον κύκλος τους.
Τους επόμενους τρεις αιώνες, πριν και μετά την Άλωση, λόγιοι της Ανατολής ενισχύουν το κίνημα του ουμανισμού στην Δύση, την στροφή στους αρχαίους.
Συνέχεια αποτελούν στην Ευρώπη, όχι κι εκεί χωρίς εμπόδια, η επιστημονική επανάσταση (από τον 16οαιώνα), ο Διαφωτισμός (18ος αιώνας), η Γαλλική Επανάσταση, ο εθνικισμός και άλλα κινήματα. Από όσους αφήνουν το Οθωμανικό κράτος κι έρχονται στην Ευρώπη προέρχεται η πρωτοπορία που προετοιμάζει τον αγώνα της απελευθέρωσης.
Το 1821 αρχίζει με την επίκληση του ονόματος Έλληνες και της ιστορίας τους. Είναι και αυτή μια μεγάλη ρήξη με το παρελθόν, μια επανάσταση. Το εθνώνυμο Έλληνες, το χαμένο όνομα, γίνεται σημείο αναφοράς. Μετά 1.500 χρόνια.
Ο Γιάννης Γιαννόπουλος είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε φιλοξενούμενος ερευνητής στο Ελληνικό Ισντιτούτο της Βενετίας. Δίδαξε στην Ιωνίδειο Πρότυπη Σχολή Πειραιά, στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επί πολλά χρόνια υπήρξε συνεργάτης στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Βουλής των Ελλήνων.
Από τα πιο ενδιαφέροντα ιστορικά βιβλία που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια.
«ΕΛΛΗΝΕΣ το χαμένο όνομα 337μΧ-1821» Γιάννης Γιαννόπουλος
Εκδόσεις Ταξιδευτής