Το πανέμορφο ψηφιδωτό της Αμφίπολης έχει προκαλέσει παγκόσμιο θαυμασμό και έχει εξιτάρει την φαντασία τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και της κοινής γνώμης που προσπαθεί να ερμηνεύει κάθε λεπτομέρεια που αντικρίζει στον πολύχρωμο και εκπληκτικής τεχνικής καμβά.
Τα σενάρια πλέον φουντώνουν για την ταυτότητα του ενοίκου του τάφου στο λόφο Καστά με πολλούς να έχουν επικεντρώσει τις θεωρίες και τις ικασίες τους στα μάτια ενός εκ των δυο αλόγων του άρματος που κοσμεί το ψηφιδωτό.
Το «γαλάζιο» μάτι του αλόγου στο άρμα του Πλούτωνα αν μη τι άλλο δεν ήταν μια τυχαία επιλογή και κρύβει τον δικό του συμβολισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί έχουν σπεύσει να δουν μια «ιδιαιτερότητα», συνδέοντας με κάποιες αναφορές περί γαλάζιων ματιών του Μεγάλου Αλέξανδρου ή περί διχρωμίας των ματιών του αλόγου του, του Βουκεφάλα.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε μάτια με διαφορετικό χρώμα, ένα μαύρο και ένα γαλάζιο. Κάτι ανάλογο ισχύει και στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης στο ένα άλογο που εικάζεται ότι είναι ο Βουκεφάλας.
Η ομότιμη καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ – Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών σημειώνει ότι στα πρόσωπα των τριών μορφών (Ερμής, Πλούτωνας, Περσεφόνη) αποδίδονται, με αξιοθαύμαστο τρόπο τόσο η ένταση όσο και η δραματικότητα της στιγμής. «Εξάλλου, με τη στροφή του κεφαλιού της Περσεφόνης και την κίνηση του χεριού της, αυτήν ακριβώς την καίρια δραματική στιγμή επιδιώκει να αποτυπώσει ο ψηφοθέτης – την απελπισία της, σαν να ζητεί βοήθεια από τον κόσμο των ζωντανών στην πορεία της προς τη Δύση, προς τον Κάτω Κόσμο».
Τα βοτσαλωτά ψηφιδωτά του ελλαδικού χώρου (που προέρχονται από την Ολυνθο, τη Σικυώνα, την Κόρινθο, την Ερέτρια κ.α.) διακρίνονται ήδη από τον όψιμο 5ο αι. π.Χ. και το πρώτο μισό του 4ου από τεχνική και συνθετική πληρότητα. Ομως, όπως τονίζει η κυρία Ατζακά-Ασημακοπούλου, τα ψηφιδωτά των πλούσιων οικιών της Πέλλας είναι που σηματοδοτούν μια νέα φάση εξέλιξης του διακοσμητικού αυτού είδους: οι μορφές αποδίδονται με μεγαλύτερη πλαστικότητα, τα χρώματα είναι περισσότερα και φωτεινότερα, επιχειρούνται φωτοσκιάσεις και προοπτικές αποδόσεις, και γενικά επιδιώκεται ζωγραφικό αποτέλεσμα (αφού όλα αυτά τα στοιχεία είναι κατ’ εξοχήν στοιχεία της ζωγραφικής).
«Στο ίδιο καλλιτεχνικό κλίμα δημιουργεί το έργο του και ο ψηφοθέτης της Αμφίπολης. Το καταλαβαίνει κανείς καλύτερα αν το συγκρίνει π.χ. με την παράσταση της Αρπαγής της Ελένης από τον Θησέα στη λεγόμενη «οικία της Αρπαγής της Ελένης» στην Πέλλα, ένα συγγενικό δηλαδή εικονογραφικό θέμα (αρπαγή). Παρά το γεγονός ότι εκεί υπάρχει διαφορετικό εικονογραφικό πρότυπο, η αντιπαραβολή των δύο έργων εντοπίζει τα ίδια τεχνοτροπικά στοιχεία: την ένταση στην κίνηση και την απόδοση της δραματικότητας της στιγμής· την προσοχή στο χρώμα· την αίσθηση του βάθους και τις φωτοσκιάσεις» επισημαίνει.