Πλήθος μοναστηριών αλλά και Ιερών Ναών είναι αφιερωμένα στην Παναγία σε όλη την Κρήτη.
Ιερά Μονή Αγκαράθου Κρήτης
Η Μονή Αγκαράθου βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της επαρχίας Πεδιάδος (23 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο) και είναι χτισμένη πάνω σε ύψωμα μιας μεγάλης λοφοσειράς, η μεγαλύτερη κορυφή της οποίας ονομάζεται «Σωρός Παντελή». Το ανδρικό αυτό μοναστήρι, αφιερωμένο στην Ανάληψη της Θεοτόκου, είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Κρήτης.
Ιερά Μονή Παλιανής Κρήτης
Η Μονή Παλιανής βρίσκεται στον ομώνυμο δήμο (20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου) και είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια της Κρήτης και η ιστορία της αντανακλά την ίδια την εκκλησιαστική ιστορία του νησιού, με τις διακυμάνσεις και τους κατακτητές που προσπαθούσαν να επιβάλουν τη δική τους θρησκεία στους κατοίκους.
Ιερός Ναός της Παναγίας στο Χάρακα
Ο Ιερός Ναός της Παναγίας στο Χάρακα βρίσκεται στο μετόχι της Μονής Αττάλης στο Μπαλί, κοντά στο ομώνυμο όρμο και σημερινό παραθαλάσσιο παραθεριστικό οικισμό.
Ιερά Μονή Γδερνέττου
Το Μοναστήρι της «Κυρίας των Αγγέλων Γουβερνέτου (Γδερνέτου)», που χτίστηκε στα μέσα του 16ου αι., βρίσκεται στο Ακρωτήρι του νομού Χανίων.
Ιερά Μονή Θεοτόκου στην Περβολίτσα
Η Ιερά Μονή Θεοτόκου στην Περβολίτσα βρίσκεται σε μία μαγευτική περιοχή κοντά στο σημερινό αεροδρόμιο των Χανίων, με θέα προς τον κόλπο της Σούδας και το Κρητικό Πέλαγος. Η ονομασία Περβολίτσα οφείλεται στη μοναδική πηγή του Ακρωτηρίου που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι και σε κάποια περιβόλιο, ίσως ιδιοκτησίας της μονής, που φαίνεται να καλλιεργούνταν εκεί.
Ιερά Μονή Χρυσοπηγής
Η Ιερά Μονή Χρυσοπηγής βρίσκεται πολύ κοντά στα Χανιά, στο 3ο χιλιόμετρο τους δρόμου προς τη Σούδα. Πρόκειται για μία πολύ παλιά μονή η οποία ιδρύθηκε κατά τα τέλη του 16ου αιώνα από τον ευγενή ιατρό Ιωάννη Χαρτοφύλακα.
Η Ιερά Μονή Φανερωμένης
Η Ιερά Μονή της Κυρίας Φανερωμένης Γουρνιών στην Ιεράπετρα είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Ανατολικής Κρήτης. Ο ακριβής χρόνος της ίδρυσής της δεν είναι γνωστές. Σύμφωνα με μαρτυρίες λειτούργησε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Ιερά Μονή Θυμιανής
Το πιο γνωστό μοναστήρι της επαρχίας των Σφακίων αλλά και χώρος ιερός από τον οποία ξεκίνησε ουσιαστικά ο μεγάλος αγώνα του 1821 είναι η Ιερά Μονή Θυμιανής. Υπήρξε ιερός χώρος των Σφακιανών, αφού εκεί συγκεντρώνονταν οι πρόκριτοι απ’ όλα τα χωριά όταν έπρεπε να πάρουν κάποια απόφαση.
Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής (Τοπλού).
Το μεγάλο φρουριακό μοναστήρι της Ανατολικής Κρήτης, Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής (Τοπλού) αποτελεί ζωντανή μαρτυρία για την μοναστική παρουσία στην περιοχή της Σητείας. Η Μονή Ακρωτηριανής φαίνεται να κυριάρχησε από πολύ νωρίς, από την εποχή που οι Ενετοί, διαβλέποντας τον τουρκικό κίνδυνο, άφησαν ελεύθερους τους κρητικούς να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Ιερά Μονή Γωνιάς
Η Ιερά Μονή Γωνιάς βρίσκεται κοντά στο νεώτερο οικισμό Κολυμπαρίου Κισάμου και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα φρουριακά μοναστήρια της Κρήτης. Χτίστηκε κατά τον 17ο αιώνα, την εποχή δηλαδή εκείνη κατά την οποία ο μοναχισμός γνώρισε πρωτοφανή άνθιση στην Κρήτη.
Ιερά Μονή Γρα Κερά Κισάμου
Η Γρα Κερά Κισάμου είναι ένα μικρό μοναστήρι από εκείνα που άκμασαν ως ανεξάρτητες μονές κατά την όψιμη Ενετοκρατία στην Κρήτη. Έχει την τυπική μορφή του μοναστηριακού συγκροτήματος, αν και οι νεώτερες επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει την όψη του. Όπως φαίνεται από επιγραφή στο υπέρθυρο, ο ναός της Θεοτόκου ανακαινίστηκε το 1953 από τον Δημ. Αγοραστάκη.
Ιερά Μονή Χρυσοπηγής Πύργου
Η Ιερά Μονή Χρυσοπηγής βρίσκεται ανατολικά του χωριού Πύργου της Επαρχίας Μαλεβιζίου. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες ήταν εξάρτημα της Μονής Γοργολαΐνι. Πριν από το 1821 όμως, φαίνεται να ήταν ανεξάρτητο το μοναστήρι. Η παράδοση θέλει το μοναστήρι κοινόβιο και ανεξάρτητο με πολλά ακίνητα και πολλά εργαστήρια επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων.
Παναγιά Γκουβερνιώτισσα
Στις Ποταμιές της επαρχίας Πεδιάδας είναι η Παναγία η Γκουβερνιώτισσα, μία παλαιότατη μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός, χτισμένος σε σχήμα σταυρού απεικονίζει στο μέσο το Χριστό τον Παντοκράτορα, στους μεσαίους τοίχους είναι προφήτες, η Σταύρωση και άλλες εικόνες. Αντίγραφα αυτών βρίσκονται στην αίθουσα της βασιλικής του Αγίου Μάρκου. Σήμερα η μονή είναι εγκαταλελειμμένη. Το υψηλό επίπεδο της ζωγραφικής κατατάσσει το ναό της Γκουβερνιώτισσας ανάμεσα στα σημαντικότερα μνημεία της παλαιολόγειας περιόδου στην Κρήτη.
Κερά Λιμανιώτισσα – Ψαρή Φοράδα
Για τους περισσότερους το εκκλησάκι της Κερά Λιμανιώτισσας, είναι άγνωστο. Όμως η εξαιρετική του ομορφιά, κάνει όσους το επισκέπτονται να το γνωρίσουν καλά και η εικόνα του να χαραχτεί στη μνήμη τους για πάντα. Λίγο πριν την παραλία της Ψαρής Φοράδας, ένα μικρό παραλιακό χωριό του δήμου Βιάννου είναι «κρυμμένη» σε μια ρεματιά η Ιερά Μονή της Κερά Λιμανιώτισσας. Ο εφημέριος πατήρ Εμμανουήλ αναφέρει στην «Τ», «το εκκλησάκι χτίστηκε τον 12ο αιώνα και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο μύθος μαρτυρά και την προέλευση της ονομασίας της. Λένε ότι κουρσάροι επιχείρησαν να κλέψουν εικόνα από το ναό και στην προσπάθειά τους να διαφύγουν μέσω θαλάσσης, απέτυχαν καθώς φυσούσαν δυνατοί άνεμοι στην περιοχή, που συνήθως επικρατεί άπνοια. Απογοητευμένοι, γύρισαν πίσω την εικόνα και αμέσως σταμάτησαν οι δυνατοί άνεμοι γεγονός που επέτρεψε στους κουρσάρους να φύγουν. Για να ευχαριστήσουν την Παναγία, οι ληστές έφεραν στο εκκλησάκι ένα χρυσό πηδάλιο με την επιγραφή, «αφιερωμένο στην Κερά Λιμανιώτισσα». Πλήθος κόσμου συρρέει, αυτές τις μέρες εδώ στην περιοχή για να προσκυνήσουν τη χάρη της και να συμμετέχουν στα ιερά μυστήρια.
Πηγή: cretapost.gr