Με ανοιχτό το φλέγον ζήτημα της ποσοτικοποίησης της μεταρρύθμισης, το ασφαλιστικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί στις 15 Ιανουαρίου 2016 στη Βουλή, ανοίγοντας τον επώδυνο κύκλο των μέτρων που πρέπει να ληφθούν στις αρχές του χρόνου. Η κυβέρνηση «δίνει» το Ασφαλιστικό για να «πάρει» την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την (κενού περιεχομένου πια) συζήτηση για την απομείωση του χρέους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, οι δανειστές απέστειλε στον Γιώργο Κατρούγκαλο email, με το οποίο ζητούν τα οριστικά ποσοστά αναπλήρωσης βάσει των οποίων θα υπολογιστούν παλιές και νέες συντάξεις και λεπτομερή ποσοτικοποίηση έως τις 5 Ιανουαρίου, τονίζοντας ότι διαφορετικά δεν μπορεί να εκτιμηθεί η απόδοση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης σε βάθος χρόνου. Παρά τη δέσμευση του πρωθυπουργού ότι η προστασία των κύριων συντάξεων αποτελεί κόκκινη γραμμή στη διαπραγμάτευση, το κουαρτέτο δεν πείθεται ότι μπορεί να αποφευχθεί το μαχαίρι στις κύριες συντάξεις κατά 6% μεσοσταθμικά. Οι δανειστές δεν κρύβουν τη δυσαρέσκειά τους μπροστά σε κάθε εναλλακτική πρόταση που τίθεται από την ελληνική πλευρά (αύξηση εισφορών, αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας) και επιμένουν η τρύπα των 665 εκατ. ευρώ στο πακέτο ύψους 1,8 δισ. ευρώ να κλείσει από το κούρεμα συντάξεων. Το υπουργείο Εργασίας ως ύστατο χαρτί για να σώσει τις καταβαλλόμενες συντάξεις θα εμφανίσει στους θεσμούς την «ακαριαία» μείωση των κύριων συντάξεων των νέων συνταξιούχων που υπέβαλαν αίτηση μετά την 1η Σεπτεμβρίου 2015.
Οι νόμοι Λοβέρδου – Κουτρουμάνη (Ν.3863 και 3865/2010) προέβλεπαν νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που θα οδηγούσε σε μειώσεις των κύριων συντάξεων σταδιακά και σε βάθος χρόνου. Προβλεπόταν επίσης ότι τα χρόνια ασφάλισης πριν από το 2011 θα υπολογίζονταν με τις παλιές διατάξεις και αντίστοιχα εκείνα μετά το 2011 με το νέο σύστημα. Εφαρμόζοντας άμεσα αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων με βάση τις εισφορές όλου του ασφαλιστικού βίου χωρίς διαχωρισμό, εκτιμάται, σύμφωνα με τους ειδικούς της ασφάλισης, ότι:
Α) Αν αναπροσαρμοστούν οι αποδοχές με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) και συνεκτιμηθούν οι ωριμάνσεις των μισθών, οι μειώσεις των συντάξεων θα κυμανθούν από 7% έως 10%.
Β) Αν γίνει αναπροσαρμογή μόνο βάσει του ΔΤΚ, οι μειώσεις θα κυμανθούν από 15% έως 30%.
Γ) Αν δεν γίνει καμία αναπροσαρμογή των παλιών αποδοχών (ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο μισθός το 1975 μπορεί να ήταν 9 ευρώ), τότε οι συντάξεις θα υποστούν δραματικές μειώσεις από 20% έως 45%.
Τα σημεία που δεν έχουν κλειδώσει και αποτελούν σημείο τριβής με τους δανειστές είναι τα εξής:
■ Το ποσοστό αναπλήρωσης επί του συντάξιμου μισθού. Τα μαθηματικά μοντέλα που έχει καταρτίσει το υπουργείο Εργασίας προβλέπουν ποσοστό αναπλήρωσης 55%-70% για τις κύριες συντάξεις, ενώ οι θεσμοί δεν δέχονται η αναπλήρωση επί του συντάξιμου μισθού να υπερβαίνει το 48%.
■ Ο επανυπολογισμός των κύριων συντάξεων. Ο επανυπολογισμός θα γίνει με βάση ενιαίους συντελεστές που θα ισχύουν τόσο για τους μελλοντικούς όσο και για τους παλιούς συνταξιούχους. Ο επανυπολογισμός σχεδιάστηκε για να λειτουργήσει ως λογιστικό τρικ προκειμένου να απορροφηθούν οι μειώσεις των συντάξεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικές από το ΣτΕ.
Σύμφωνα με κύκλους του υπουργείου Εργασίας, στόχος είναι να αποφευχθούν νέες μειώσεις στις κύριες συντάξεις (για 12η φορά, όπως επισημαίνει ο πρωθυπουργός) και οι τυχόν διαφορές που θα προκύψουν από τον επανυπολογισμό να διατηρηθούν ως προσωπική διαφορά για κάθε συνταξιούχο. Ανώτατα στελέχη του υπουργείου Εργασίας θεωρούν ότι έχει κλειδώσει η διατήρηση των κύριων συντάξεων ειδικά του ΙΚΑ – στα σημερινά επίπεδα.
■ Η θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων. Υπενθυμίζουμε ότι οι δανειστές στην τελευταία διαπραγμάτευση ζήτησαν από τον κ. Κατρούγκαλο η εθνική σύνταξη των 384 ευρώ να καταβάλλεται με τη συμπλήρωση 20 ετών απασχόλησης αντί για 15.
Στην περίπτωση που συνεχιστεί η καταβολή της με τη 15ετία, απαίτησαν να θεσπιστούν εισοδηματικά κριτήρια και η σύνταξη να αντικατασταθεί από ένα προνοιακό επίδομα προκειμένου να απεμπλακεί κάθε είδους προνοιακή παροχή από τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Τα επιδόματα πολυτέκνων και αναπήρων θα είναι ο επόμενος στόχος των δανειστών, στο πλαίσιο του εξορθολογισμού της προνοιακής πολιτικής. Η Παγκόσμια Τράπεζα, στο πλαίσιο μελέτης, κατέγραψε 300 επιδόματα, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν πολλές «επικαλύψεις», δηλαδή δίνονται επιδόματα για την ίδια αιτία (και στο ίδιο άτομο) από δύο ή και τρεις φορείς.
■ Η διακοπή της χορήγησης του ΕΚΑΣ σε 70.000 χαμηλοσυνταξιούχους (20% του συνόλου των δικαιούχων) τον Μάρτιο του 2016 μέσω της αυστηροποίησης των εισοδηματικών κριτηρίων και η σταδιακή κατάργησή του έως το 2019. Η κυβέρνηση θα επιδιώξει να κερδίσει μεγαλύτερη μεταβατική περίοδο προκειμένου να εξοικονομήσει το αναγκαίο κονδύλι για τη χορήγηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ίσως μετονομαστεί σε Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης) που θα αντικαταστήσει το ΕΚΑΣ.
■ Η περικοπή επικουρικών. Οκτώ σενάρια περικοπών έχουν ήδη καταρτιστεί με βάση τον κανόνα βιωσιμότητας του ΕΤΕΑ. Το «καλό» σενάριο προβλέπει μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 6%, με την προϋπόθεση της αξιοποίησης της περιουσίας του Ταμείου (ρευστοποίηση ομολόγων ή περιουσιακών στοιχείων εύρωστων κλάδων). Χωρίς τη ρευστοποίηση τις περιουσίας οι περικοπές των επικουρικών θα φτάσουν το 20%. Πάντως, σύμφωνα με στελέχη των Ταμείων, δεν έχει απορριφθεί η πρόταση για αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ποσοστιαία μονάδα (0,50 εργαζόμενοι – 0,50 εργοδότες).
■ Η ενοποίηση Ταμείων. Περίοδο χάριτος θα ζητήσει η κυβέρνηση και για την ενοποίηση των Ταμείων κύριας ασφάλισης, καθώς είναι αδύνατον να προλάβει να αλλάξει το πολυδαίδαλο σύστημα με τους 500 διαφορετικούς τρόπους συνταξιοδότησης έως το τέλος του 2016.
Έως 20% περικοπές στις επικουρικές σχεδιάζει η κυβέρνηση
Με στόχο να μην «πειραχθούν» οι επικουρικές συντάξεις κάτω των 170 ευρώ πηγαίνει ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος στο κρίσιμο ραντεβού με το κουαρτέτο των δανειστών για το Ασφαλιστικό, στις 8 Ιανουαρίου. Αν και η κυβέρνηση δεν έχει καμία ένδειξη για τις προθέσεις των εταίρων, ελπίζει η μείωση κατά 20% περίπου που προτείνει για τις «υψηλές» επικουρικές, άνω των 400 ευρώ, να είναι αρκετή.
Στόχος είναι να αποφευχθεί μια οριζόντια περικοπή και για το λόγο αυτό το κυβερνητικό επιτελείο επεξεργάζεται πιο περίπλοκα μοντέλα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Έθνους». Το σενάριο που προκρίνεται λέει ότι θα μείνουν ανέπαφες οι επικουρικές κάτω των 170 ευρώ, ενώ για τους υπόλοιπους περίπου 711.000 δικαιούχους θα εφαρμοστούν περικοπές που θα υπολογίζονται κατά περίπτωση, βάσει του ποσοστού της μείωσης και των εισφορών που έχουν καταβληθεί. Στην ομάδα «υψηλού κινδύνου» παραμένουν οι περίπου 82.000 δικαιούχοι, που παίρνουν επικουρικές άνω των 400 ευρώ και αυτοί απειλούνται με μείωση έως και 20%.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της κυβέρνησης, μεσοσταθμικά οι περικοπές θα είναι της τάξης του 10%, καθώς κάποιοι συνταξιούχοι δεν θα επηρεαστούν καθόλου, ενώ κάποιοι θα υποστούν μεγαλύτερες περικοπές. Τα στοιχεία δείχνουν πως το «κενό» είναι περί τα 700 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 300 εκατ. υπολογίζεται να καλυφθούν από την αύξηση των εισφορών και άλλα 200 εκατ. από την αξιοποίηση της περιουσίας. Οι κλιμακωτές παρεμβάσεις σχεδιάζεται να καλύψουν τα εναπομείναντα 200 εκατ. ευρώ, σύμφωνα πάντα με το σχέδιο της κυβέρνησης.
Το υπουργείο άλλωστε προτείνει αύξηση των εισφορών κατά 1% στις κύριες και κατά ακόμα 1% (0,5% από τους ασφαλισμένους και 0,5% από τους εργοδότες) στις επικουρικές.
Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε ο υπουργός Επικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης, σε τηλεοπτική του συνέντευξη την Κυριακή παραδέχθηκε τη μείωση τάξης 20% στις επικουρικές και επανέλαβε ότι η κυβέρνηση αποκλείει οποιαδήποτε μείωση στις κύριες συντάξεις. Τόνισε μάλιστα ότι «όταν βγει το σχέδιο νόμου θα φανεί ότι δεν ισχύει η προπαγάνδα για μείωση 30-40% των συντάξεων. Θα κατοχυρώνεται η κύρια σύνταξη, γίνεται προσπάθεια για τις επικουρικές, οι οποίες θα υποστούν μείωση το πολύ 15-20%».
Το προσχέδιο της πρότασης της κυβέρνησης θα αποσταλεί στους δανειστές στις 31 Δεκεμβρίου, ενώ σε κάθε περίπτωση το νομοσχέδιο θα πρέπει να έχει ψηφιστεί έως τα μέσα του Γενάρη.