Όταν ακούμε τις λέξεις «ερημοποίηση» και «ξηρασία» το μυαλό μας πάει αυτόματα σε εικόνες καταστροφής.
- Γράφει ο Δημήτρης Τσεσμελής, Γεωπόνος PhD, Διευθυντής Τεχνολογίας Προϊόντων & Υπηρεσιών στη NEUROPUBLIC
Ωστόσο, πριν προχωρήσουμε σε συμπεράσματα, αξίζει να γνωρίζουμε ότι η ξηρασία είναι ένα φυσικό φαινόμενο που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει, ενώ η ερημοποίηση είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο φαινόμενο που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η έγκαιρη δράση για την αποφυγή καταστροφικών συνεπειών για την ανθρωπότητα και τα οικοσυστήματα, είναι επιτακτική.
Φαινόμενα με πολλές προεκτάσεις
Πολλοί συγχέουν την ξηρασία με τη λειψυδρία και την πίεση που δέχονται οι υδατικοί πόροι μιας περιοχής από την υπερεκμετάλλευσή τους. Η ξηρασία αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία του κλίματος μιας περιοχής, ένα προσωρινό φαινόμενο που αφορά στη διαθεσιμότητα του νερού και είναι αποτέλεσμα της συνεχούς χαμηλής μέσης βροχόπτωσης. Η κατάσταση αυτή μπορεί να διαρκέσει μήνες ή ακόμη και χρόνια, με αποτέλεσμα η φύση να μην προλαβαίνει να ανανεώσει τα υδατικά αποθέματα ώστε να ανταποκριθεί επαρκώς στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και των ανθρώπων σε νερό.
Στον αντίποδα, η ερημοποίηση είναι μια διαδικασία υποβάθμισης του εδάφους και της βλάστησης λόγω των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Η ερημοποίηση χαρακτηρίζεται και ως «σιωπηλή» καταστροφή, αφού η διάγνωσή της είναι πολύ δύσκολη, ειδικά στα αρχικά στάδια, ενώ πολλές φορές γίνεται αντιληπτή μόνο όταν η αλλοίωση προχωρήσει σε βάθος και οι επιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες. Έτσι, τα μέτρα για την αντιμετώπισή της πρέπει να ληφθούν εγκαίρως πριν το κόστος αποκατάστασης βγει εκτός ελέγχου ή πριν η ευκαιρία μας να δράσουμε χαθεί για πάντα.
Η αγροτική παραγωγή σε πρώτο πλάνο
Όπως και σε οτιδήποτε άλλο έχει να κάνει με το περιβάλλον, ο αγρότης βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Οι λάθος πρακτικές άρδευσης, η υπερ-εκμετάλλευση των εδαφικών πόρων και η υπερβόσκηση αποτελούν παράγοντες που μπορούν να επιβαρύνουν τα οικοσυστήματα και να οδηγήσουν, σε βάθος χρόνου, σε ερημοποίηση,υπονομεύοντας την παραγωγικότητα του πρωτογενή τομέα.
Την ίδια στιγμή, είναι γεγονός ότι οι κλιματικές μεταβολές, η υποβάθμιση των υδατικών και εδαφικών πόρων, αλλά και η επισιτιστική ασφάλεια απασχολούν σοβαρά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό το πλαίσιο, προτίθεται να αντιμετωπίσει τις παραπάνω προκλήσεις μέσα από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal), αλλά και –συγκεκριμένα για τους αγρότες– με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), διαθέτει περιβαλλοντικό πρόσημο και έχει στόχο τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα παραγωγής τροφίμων με πολλαπλά οφέλη.
Πολιτικές και τεχνολογία
Συγκεκριμένα, στον τομέα της γεωργίας, η ΕΕ προτείνει μέτρα που προσβλέπουν στην αποκατάσταση και την πρόληψη των υποβαθμισμένων εδαφών, και στην αναστροφή της εξάντλησης των διαθέσιμων υδατικών πόρων. Με δεδομένο ότι ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού στην Ελλάδα είναι η γεωργία, είναι αναγκαίο, πέρα από την αυστηρή τήρηση του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής και όλων των υποχρεώσεων των παραγωγών σε σχέση με την προστασία των φυσικών πόρων στο πλαίσιο της υφιστάμενης ΚΑΠ, να αξιοποιηθούν στο μέγιστο οι ενισχυμένες δυνατότητες στήριξης που παρέχει η μελλοντική ΚΑΠ. Κομβικής, επίσης, σημασίας για τη νέα ΚΑΠ είναι και η ενθάρρυνση των παραγωγών προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της υπαίθρου, την εφαρμογή, δηλαδή, των νέων τεχνολογιών και, πιο συγκεκριμένα, της ευφυούς γεωργίας, η οποία μπορεί να βοηθήσει στη σημαντική εξοικονόμηση εισροών. Μάλιστα, οι πρακτικές της συντελούν στη μείωση της χρήσης χημικών ουσιών που είναι επιβλαβείς για το νερό και το περιβάλλον, στη μετρίαση της υποβάθμισης του εδάφους μέσω της διάβρωσης στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και γύρω από αυτές, στον έλεγχο της υπεράρδευσης, καθώς και στη διατήρηση και την προστασία των φυσικών πόρων.
Η ευφυής γεωργία μπαίνει στην υπηρεσία του αγρότη, χάρη στο gaiasense της NEUROPUBLIC, ένα ολοκληρωμένο σύστημα που καταγράφει και αναλύει συνεχώς δεδομένα, παρατηρήσεις και μετρήσεις από το χωράφι, τους δορυφόρους, τον επιστήμονα αλλά και τον ίδιο τον παραγωγό, με στόχο να τον βοηθήσει να μειώσει τα κόστη αυξάνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος του, να εξοικονομήσει πόρους ελαττώνοντας το αποτύπωμα άνθρακα, και να βελτιώσει την ποιότητα της παραγωγής. Με δυο λόγια, η καινοτομία και η χρήση των νέων τεχνολογιών, προσφέρουν λύσεις στην αγροτική παραγωγή, από τις οποίες βγαίνουν όλοι κερδισμένοι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι τα οφέλη για το περιβάλλον συνδυάζονται με την αύξηση της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητας.
Γιατί αξίζει να έχει ένας παραγωγός το gaiasenseapp στο κινητό του;
Όσοι ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με τις καλλιέργειες, μπορούν να έχουν εύκολα στο χέρι τους τις δυνατότητες του συστήματος gaiasense! Με την εφαρμογή gaiasenseappτης πρώτης ελληνικής εφαρμογής ευφυούς γεωργίας για κινητά τηλέφωνα έχουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για το χωράφι και την καλλιέργειά τους.Συγκεκριμένα με το πακέτο gaiasense1 του gaiasenseapp, έχουν τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να:
- Κρατούν ψηφιακό ημερολόγιο, σε πραγματικό χρόνο, για όλες τις εργασίες στο χωράφι: άρδευση, φυτοπροστασία, λίπανση, συγκομιδή, καλλιεργητικές φροντίδες και διαχείριση εδάφους
- Ενημερώνονται λεπτομερώς και έγκαιρα για τον καιρό αλλά και για πιθανά ακραία καιρικά φαινόμενα, ώστε να τα αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο τρόπο
- Παρακολουθούν τον δείκτη βλάστησης NDVI και να εντοπίσουν πιθανά προβλήματα στην ανάπτυξη των φυτών χωρίς να χρειάζεται να πάνε στο χωράφι.
- Λαμβάνουν εξειδικευμένη πληροφόρηση και προειδοποιήσεις για κάθε αγροτεμάχιο ώστε να ψεκάζουν έγκαιρα και πιο σωστά, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν
- Συγκρίνουν τις πληροφορίες από τους υδατικούς δείκτες για κάθε αγροτεμάχιο, εξοικονομώντας νερό
Σύνθετες λύσεις με τα πακέτα agro1 και agro2
Εκτός από τις παραπάνω βασικές υπηρεσίες που παρέχει το πακέτο gaiasense1, τα δύο πιο εξειδικευμένα πακέτα agro1 και agro2 παρέχουν στον παραγωγό πολύτιμα ιστορικά δεδομένα, τα οποία προέρχονται από αγρομετεωρολογικό σταθμό gaiasense. Χάρη στην πρόσβαση στην πλατφόρμα πρόγνωσης καιρού Smart Weather by gaiasense, ο χρήστης της εφαρμογής έχει στη διάθεσή του ιστορικά κλιματολογικά δεδομένα από τους χιλιάδες αισθητήρες του δικτύου gaiasense– το πιο εκτεταμένο στην Ελλάδα –, ανά περιοχή και ανά καλλιέργεια. Έτσι, οργανώνει καλύτερα το χωράφι του γνωρίζοντας τα δεδομένα που επικρατούν στην περιοχή αναφορετικά με τη θερμοκρασία, υγρασία, βροχόπτωση, ηλιακή ακτινοβολία, εξατμισοδιαπνοή κ.α.
Το πακέτο agro2 δε, εξασφαλίζει στον αγρότη και αποτελέσματα μελέτης εδαφικής ομαδοποίησης για τη θρέψη της καλλιέργειας, στην περίπτωση ενός συνεταιρισμού πχ ή μίας επιχείρησης αγροδιατροφής, όπου ο ίδιος καλείται να διαχειριστεί πολλαπλές εκμεταλλεύσεις και διαφορετικούς παραγωγούς. Ακόμα, το συγκεκριμένο πακέτο περιλαμβάνει και εξατομικευμένες συμβουλές άρδευσης και συστάσεις φυτοπροστασίας, από εξειδικευμένο γεωπόνο υποστήριξης, ο οποίος ψηφιοποιεί το αγρονομικό προφίλ του κάθε χωραφιού, αλλά και τις καλλιεργητικές εργασίες που γίνονται σε αυτό, βοηθώντας στην οργάνωση του χρόνου και την καλύτερη απόδοση της παραγωγής.
Η επόμενη ημέρα
Η υποβάθμιση της γης, η ερημοποίηση και η παρατεταμένες ξηρές περιόδους αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς επηρεάζουν την υγεία και την παραγωγικότητα όχι μόνο των αγροτών αλλά και δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Όπως πάντα, το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων είναι ο προληπτικός σχεδιασμός. Η ενημέρωση, η εκπαίδευση αλλά και η σωστή χρήση της τεχνολογίας, ιδιαίτερα από τον αγροτικό κόσμο, μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα μια πιο «πράσινη» παραγωγή με σημαντικά κέρδη για το περιβάλλον και ένα πιο δίκαιο, επωφελές και ασφαλές μέλλον για όλους.