«Θα περιμένουμε να καθαρογραφεί και να δημοσιευτεί η απόφαση του ΣτΕ και θα αποφασίσουμε στην πορεία». Αυτή την απάντηση δίνουν από το υπουργείο Οικονομικών, μετά το «χαστούκι» από το ΣτΕ για τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων.
Παρά το γεγονός ότι δεν είναι το ανώτατο δικαστήριο που… κυβερνά εντούτοις η εντολή για αλλαγή των αντικειμενικών αξιών εντός 6 μηνών, αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για το οικονομικό επιτελείο. Υπενθυμίζεται ότι στην απόφαση αναφέρεται το εξής: Με την απόφαση της ολομέλειας του Συμβούλιου της Επικρατείας Νο 1055/2014 το ΣτΕ:
«Διαπιστώνει ότι η Διοίκηση έχει παραλείψει παρανόμως να προβεί στην επιβαλλομένη από το άρθρο 41.1 του Νόμου 1249 του 1982 έκδοση αποφάσεως αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών της χώρας.
Αναβάλλει την έκδοση οριστικής αποφάσεως και τάσσει στη Διοίκηση εξάμηνη προθεσμία από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης προκειμένου να προβεί στην άνω οφειλόμενη ενέργεια».
Το οικονομικό επιτελείο έχει μπροστά του έξι μήνες προκειμένου να προχωρήσει σε αλλαγές οι οποίες θα πρέπει να έχουν γενικό χαρακτήρα, να αφορούν δηλαδή το σύνολο της χώρας αφού το πρόβλημα με την «ψαλίδα» αντικειμενικών και εμπορικών τιμών είναι καθολικό. Μείωση των αντικειμενικών αξιών σημαίνει ότι θα υπάρξει μείωση όλων των φόρων που συνδέονται με το σύστημα αυτό, με πρώτο τον ΕΝΦΙΑ αλλά και φόρους μεταβίβασης, τέλη, αμοιβές δικηγόρων, συμβολαιογράφων κ.λπ.
Αυτό σημαίνει βεβαίως και πολύ λιγότερα έσοδα για το ελληνικό δημόσιο, επομένως και νέα δημοσιονομική τρύπα τα επόμενα χρόνια σε περίπτωση που αλλάξουν άμεσα οι αντικειμενικές αξίες.
Ωστόσο, η αρμόδια επιτροπή που έχει συσταθεί στο υπουργείο προκειμένου να εξετάσει το νέο σύστημα, δεν μπορεί να είναι έτοιμη μέσα στα χρονικά περιθώρια που έχουν τεθεί. Παρά το γεγονός ότι είχαν ενταθεί οι φήμες ότι η αναπροσαρμογή θα γινόταν νωρίτερα απ’ ότι προέβλεπε η συμφωνία με την τρόικα, πηγές του υπουργείου Οικονομικών τόνιζαν πρόσφατα ότι δεν μπορεί να υπάρξουν αλλαγές πριν τα μέσα του 2016, επομένως, να ξεκινήσει το νέο σύστημα από το 2017. Σύμφωνα με πληροφορίες το νέο αυτόματο σύστημα αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών υπολογίζεται ότι θα είναι έτοιμο στα τέλη Ιανουαρίου 2016. Με βάση το σύστημα αυτό, η αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων θα γίνεται αυτόματα χωρίς να απαιτείται η συνδρομή επιτροπών, προκειμένου να αποφανθούν για τις νέες τιμές σε κάθε ζώνη.
Το ηλεκτρονικό σύστημα θα αντλεί στοιχεία από όλη την Ελλάδα, που θα προέρχονται από φορείς όπως την Τράπεζα της Ελλάδος, τις κτηματικές υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών και τα υποθηκοφυλακεία. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μία ενιαία πλατφόρμα την οποία θα χρησιμοποιούν πλέον όλοι οι φορείς του Δημοσίου (πολεοδομίες, Δήμοι, ΔΕΗ, Επιμελητήρια, Υπουργείο Οικονομικών κ.λπ.) Με βάση τις τιμές που θα υπολογίζονται αυτόματα από το ηλεκτρονικό σύστημα, θα προσδιορίζονται οι φόροι των ακινήτων, καθώς και τα τέλη που επιβάλλονται κατά περίπτωση. Θα δημιουργηθεί δηλαδή ένας μαθηματικός τύπος με βάση τον οποίο θα προκύπτουν οι τιμές ζώνης και το μόνο που θα αλλάζει είναι ο συντελεστής για τη φορολόγηση των ακινήτων, ανάλογα με τα έσοδα που θέλει να εισπράξει το Δημόσιο. Η επιτροπή που έχει συσταθεί υπό τον κ. Γούναρη αποτελεί το πρώτο βήμα για την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, καθώς το χρονοδιάγραμμα στο οποίο έχει δεσμευτεί το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ακόμη τέσσερα βήματα:
- Τον Ιανουάριο του 2015 θα συσταθεί μια άλλη ειδική μονάδα επίσης στη ΓΓΔΕ, η οποία θα προχωρήσει στη συλλογή στοιχείων από την αγορά για την προσαρμογή των τιμών ζώνης σε επίπεδα που αντανακλούν τις πραγματικές συνθήκες στην αγορά ακινήτων.
- Τον Σεπτέμβριο του 2015 η δουλειά της ειδικής μονάδας θα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Οι τιμές ζώνης θα αντανακλούν τις πραγματικές συνθήκες με βάση στοιχεία από τις αγοραπωλησίες.
- Τον Ιανουάριο του 2016 θα συσταθεί μία ακόμα επιτροπή -υπηρεσία αποτίμησης- και θα αρχίσει να καταγράφεται ένας δείκτης πραγματικών τιμών ακινήτων. Παράλληλα η Φορολογική Διοίκηση θα είναι σε θέση να διασταυρώνει πλήρως όλες τις δηλώσεις ακινήτων όλων των φορολογουμένων με την πραγματική περιουσιακή τους κατάσταση.
- Τον Ιανουάριο του 2017 ευθυγραμμίζονται οι εμπορικές και οι αντικειμενικές αξίες.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ μεσοσταθμικά οι αντικειμενικές τιμές σήμερα είναι υψηλότερες κατά 15% – 20% από τις εμπορικές τιμές σε πανελλαδικό επίπεδο. Στις ακριβές περιοχές της χώρας οι εμπορικές αξίες σήμερα είναι πολύ χαμηλές και βρίσκονται στο μισό, ή ακόμα και στο 1/4 της αντικειμενικής τιμής
Η εξέλιξη των τιμών των ακινήτων στην περίοδο 1993-2014
Οι αντικειμενικές αξίες παραμένουν σήμερα στα παράλογα ύψη του 2007, όταν η αγορά των ακινήτων γνώριζε «ημέρες δόξας». Την περίοδο 1993 – 2007 υπήρξε έντονη αύξηση των τιμών των ακινήτων. Σύμφωνα με τον δείκτη τιμών της Τράπεζας της Ελλάδας, οι τιμές των ακινήτων στην περιοχή της Αθήνας αυξήθηκαν κατά 308%, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης κατά 300% και στις άλλες αστικές περιοχές κατά 210,5%. Βασικός παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση των τιμών των ακινήτων ήταν η πτώση των επιτοκίων και της εύκολης πρόσβασης των ιδιωτών σε τραπεζικό δανεισμό.
Οι τιμές των ακινήτων κορυφώθηκαν κατά τη διάρκεια της διετίας 2007 – 2008, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται στο πρώτο εξάμηνο του 2008. Μετά ξεκίνησε η κατακόρυφη πτώση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ το 2009 οι τιμές των ακινήτων υποχώρησαν κατά 4,3%, το 2010 κατά 4,4%, το 2011 κατά 5,5%, το 2012 κατά 11,8%, το 2013 μειώθηκαν κατά 10,9%, ενώ και κατά το α’ εξάμηνο του 2014 η πτώση έφθασε στο 3,1%.