Σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από την πόλη Νις της Σερβίας, βρίσκεται ένα από τα πιο περίεργα αξιοθέατα του κόσμου, που κάνει το βλέμμα του κάθε επισκέπτη να παγώνει αντικρίζοντας τον τοίχο με τα κρανία των Σέρβων επαναστατών.
«Ο Πύργος των κρανίων» όπως ονομάζεται, αποτελεί πλέον ένα ιστορικό μνημείο, το οποίο χτίστηκε με τα κρανία εκατοντάδων ανθρώπων, που αποφάσισαν να πολεμήσουν για την πατρίδα τους και στη συνέχεια ανατινάχθηκαν, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Χρειάσθηκε απλά μια εντολή για να γδαρθούν 952 κρανία και να τοποθετηθούν σε τοίχο για παραδειγματισμό και εκφοβισμό όσων σκεφτόταν να επαναστατήσουν.
Όλα ξεκίνησαν στις 31 Μάϊου του 1809, στον λόφο Cegar, όταν Σέρβοι επαναστάτες υπέστησαν μια από τις μεγαλύτερες ήττες τους από τους Οθωμανούς. Την εποχή εκείνη η πόλη Νις ήταν οθωμανικό οχυρό. Οι Σέρβοι αγωνιστές αποφάσισαν στο γενικότερο πλαίσιο της σερβικής εξέγερσης να προχωρήσουν τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις και σε αυτό το μέρος. Στο άκουσμα της τουρκικής δύναμης που ερχόταν να ενισχύσει την περιοχή, έσκαψαν μέσα στους λόφους βορειοανατολικά της πόλης προκειμένου να οχυρωθούν.
Οι Τούρκοι αποφασισμένοι να αποτελειώσουν τους Σέρβους ξεκινούν την επίθεση στον λόφο Cegar. Οι Σέρβοι από την πλευρά τους, αν και γνώριζαν την αδυναμία τους να κερδίσουν την συγκεκριμένη μάχη αποφασίζουν να αντισταθούν.
Βλέποντας πια πως πολεμούν σε μια άνιση μάχη, ο ο Σερβοβόσνιος διοικητής τους Stevan Sindelic, άρχισε να πυροβολεί τα βαρέλια με την πυρίτιδα που βρισκόταν στο οχυρό. Με τον τρόπο αυτό ανατίναξε την περιοχή και μαζί με αυτήν, τον εαυτό του, την οπισθοφυλακή καθώς και τους Τούρκους που επιχειρούσαν στην περιοχή. Οι Σέρβοι που κατάφεραν να σωθούν και να αποσυρθούν από το σημείο ήταν ελάχιστοι.
Οι Σέρβοι επαναστάτες υπέστησαν την μεγαλύτερη ήττα της ζωής τους από τους Οθωμανούς. Ο αριθμός όμως εκείνον που έχασαν την ζωή τους άγγιξε τα 6.000 άτομα. Ο Οθωμανός διοικητής της Νις, Χουρσίτ Μεχμέτ Πασά, μετά το τέλος της μάχης έδωσε εντολή να αποκεφαλιστούν οι νεκροί επαναστάτες. Στη συνέχεια τα κρανία γδάρθηκαν και αφού τα γέμισαν με βαμβάκι τα έστειλαν στον σουλτάνο. Εκείνα που απέμειναν τα έχτισαν, κατασκευάζοντας έναν τοίχο από κρανία, τον οποίο και χρησιμοποίησαν για παραδειγματισμό.
Στον τοίχο τοποθετήθηκαν τα γδαρμένα κρανία σε παράθυρα που κατασκευάστηκαν για τον σκοπό αυτό. «Ο Πύργος των Κρανίων» είχε σαν σκοπό να σπείρει τον φόβο σε οποιονδήποτε σκεφτόταν να επαναστατήσει ενάντια στο Οθωμανικό καθεστώς.
Ο τοίχος στον οποίο τοποθετήθηκαν τα κρανία ξεπερνά τα τρία μέτρα και έχει μήκος 13 μέτρα. Ο πύργος ουσιαστικά που έχει κατασκευαστεί έχει 56 σειρές κρανίων και στις τέσσερις πλευρές του, με 17 κρανία να αντιστοιχούν σε κάθε σειρά και 952 να απαριθμούνται στο σύνολο τους.
Ο πύργος αρχικώς φυλάσσονταν από τους Τούρκους, προκειμένου να εμποδίσουν τους συγγενείς να πάρουν τα κρανία και να τα θάψουν χριστιανικά. Αυτό όμως κράτησε για λίγο καθώς στη συνέχεια τον εγκατέλειψαν.
Αργότερα, το 1878 όταν η πόλη Νις έγινε μέρος της Σερβίας, αποφασίσθηκε η κατασκευή ενός παρεκκλησίου για να αποτραπεί η διάβρωση του πύργου. Σήμερα από τα κρανία που χτίστηκαν παραμένουν μόνο τα 58, ενώ λέγεται ότι ένα από αυτά που ανήκει στον Σερβοβόσνιο διοικητή που ανατίναξε την περιοχή, φυλάσσεται χωριστά σε ένα γυάλινο κουτί.
ι Σέρβοι επαναστάτες βρήκαν μακάριο θάνατο στην προσπάθεια τους να υπερασπιστούν τα πάτρια εδάφη τους. Ποιος ήταν όμως ο άνθρωπος που έδωσε εντολή να αποτελέσουν στη συνέχεια τα κρανία τους παράδειγμα προς αποφυγήν για άλλους επαναστάτες;
Ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς ήταν καυκάσιος γενίτσαρος που γεννήθηκε στην σημερινή Γεωργία. Υπήρξε ένας από τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους στο Οθωμανικό κράτος, στρατηγός και Μέγας Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αφού είχε την εύνοια του σουλτάνου Μαχμούτ Β”.
Γιος ορθόδοξου ιερέα που είχε εξισλαμιστεί, στην ελληνική ιστορία έγινε γνωστός από την ανάμιξή του στα πρώτα στάδια της Ελληνικής επανάστασης.
Ο Πύργος των Κρανίων, που σήμερα αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο που ανεγέρθηκε από τα κρανία των νεκρών ανταρτών στη μάχη του Cegar αποτελεί δημιούργημα του.
Ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1822. Σήμερα χιλιάδες είναι οι εκείνοι που επισκέπτονται την περιοχή για να δουν από κοντά το ιδιαίτερο μνημείο.