Μπορεί το μέλλον του πλανήτη μας να εξαρτάται από τα έντομα, καθώς το γεγονός ότι εκείνα οδεύουν με ταχύτατους ρυθμούς προς την εξαφάνιση, μπορεί να επιφέρει την «καταστροφική κατάρρευση των οικοσυστημάτων της φύσης», σύμφωνα με την πρώτη παγκόσμια συνδυαστική μελέτη επί του συγκεκριμένου αντικειμένου.
Πάνω από το 40% των ειδών εντόμων βρίσκονται σε ύφεση και το ένα τρίτο από αυτά απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με την ανασκόπηση. Ο ρυθμός εξαφάνισης είναι οκτώ φορές ταχύτερος από αυτόν των θηλαστικών, των πτηνών και των ερπετών. Η συνολική μάζα των εντόμων μειώνεται κατά 2,5% ετησίως, σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα. Αυτό το τρομακτικό ποσοστό σημαίνει ότι τα έντομα θα μπορούσαν να εξαφανιστούν μέσα σε έναν αιώνα.
Σύμφωνα με τον Guardian, που δημοσιεύει τα σοκαριστικά ευρήματα της ανασκόπησης, ο πλανήτης βρίσκεται στην αρχή της έκτης μαζικής εξαφάνισης ειδών στην ιστορία του. Τεράστιες απώλειες έχουν ήδη καταγραφεί σε μεγαλύτερα ζώα που είναι ευκολότερο να μελετηθούν. Ωστόσο τα έντομα είναι μακράν τα πιο ποικίλα και πολυάριθμα πλάσματα στον πλανήτη, με τη βιομάζα τους να ξεπερνά κατά 17 φορές εκείνη των ανθρώπων.
Η παρουσία τους είναι «ουσιώδης» για τη σωστή λειτουργία όλων των οικοσυστημάτων στο περιβάλλον λένε οι ερευνητές, αφού αποτελούν τροφή για άλλα πλάσματα αλλά και πολύτιμους επικονιαστές και ανακυκλωτές θρεπτικών ουσιών.
Δραματική μείωση του πληθυσμού των εντόμων καταγράφηκε πρόσφατα στη Γερμανία και στο Πουέρτο Ρίκο, ωστόσο η κρίση είναι αναμφίβολα παγκόσμια. Οι ερευνητές διατύπωσαν τα συμπεράσματά τους με ασυνήθιστα ισχυρούς όρους στην σχετική μελέτη: «Οι τάσεις [των εντόμων] επιβεβαιώνουν ότι το έκτο σημαντικό γεγονός μαζικού αφανισμού έχει βαθιές επιπτώσεις σε όλες τις μορφές ζωής στον πλανήτη μας. Αν δεν αλλάξουμε τους τρόπους παραγωγής τροφής, τα έντομα στο σύνολό τους κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέσα σε μερικές δεκαετίες», γράφουν οι επιστήμονες και συμπληρώνουν: «Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξαφάνισης για τα οικοσυστήματα του πλανήτη θα είναι τουλάχιστον καταστροφικές».
Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Biological Conservation, αναφέρει ότι η εντατική γεωργία – και πιο συγκεκριμένα η εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων – είναι η βασική αιτία πίσω από τη μείωση του πληθυσμού των εντόμων. Η αστικοποίηση και η κλιματική αλλαγή είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες.
«Εάν οι απώλειες στα διάφορα είδη εντόμων δεν περιοριστούν, αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο για τα οικοσυστήματα του πλανήτη όσο και για την επιβίωση της ανθρωπότητας», εξηγεί ο ο Francisco Sánchez-Bayo, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ της Αυστραλίας, ο οποίος εκπόνησε τη μελέτη με τον Kris Wyckhuys, της Κινεζικής Ακαδημίας Γεωργικών Επιστημών στο Πεκίνο.
Ο ρυθμός απώλειας 2,5% των τελευταίων 25-30 ετών είναι «σοκαριστικός», δήλωσε ο Sánchez-Bayo στον Guardian: «Μιλάμε για έναν ταχύτατο ρυθμό. Σε 10 χρόνια, ο πληθυσμός τους θα είναι κατά 1/4 μικρότερος, σε 50 χρόνια θα έχουν μείνει μόνο τα μισά και σε 100 χρόνια δεν θα υπάρχει κανένα».
Μία από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της απώλειας εντόμων αφορά στα πολυάριθμα πουλιά, ερπετά, αμφίβια και ψάρια που τρώνε έντομα. «Αν αυτή η πηγή τροφής εξαφανιστεί, όλα αυτά τα ζώα θα λιμοκτονήσουν» εξηγεί ο Sánchez-Bayo. Τέτοιες αλυσιδωτές επιπτώσεις έχουν ήδη καταγραφεί στο Πουέρτο Ρίκο, όπου πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε μια μείωση κατά 98% σε επίγεια έντομα μέσα σε διάστημα 35 ετών.
Η νέα ανάλυση εστίασε στις 73 καλύτερες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, ώστε να αξιολογήσει τη μείωση των εντόμων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι πεταλούδες και οι σκόροι είναι τα είδη που έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα. Για παράδειγμα, ο αριθμός των πιο κοινών ειδών πεταλούδας μειώθηκε κατά 58% στην βρετανική επαρχία από το 2000 έως το 2009.
Οι μέλισσες έχουν επίσης πληγεί σοβαρά. Στις ΗΠΑ, μόνο το ήμισυ των ειδών που βρίσκονταν στην Οκλαχόμα το 1949 υπήρχαν ακόμη το 2013. Ο αριθμός των αποικιών των μελισσών στις ΗΠΑ ήταν 6 εκατομμύρια το 1947, ενώ από τότε έχουν χαθεί 3,5 εκατομμύρια.
Ένα ακόμη είδος που έχει μειωθεί σημαντικά είναι τα σκαθάρια, ενώ τα στοιχεία είναι ελλιπή σε πολλά άλλα είδη εντόμων, όπως τα μυρμήγκια, οι μύγες και οι γρύλοι.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα συγκεκριμένα ζωύφια τα πηγαίνουν καλύτερα από τους απειλούμενους «συγγενείς» τους.