Μία αποκαλυπτική συνέντευξη παραχώρησε ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, στην εφημερίδα «Βραδυνή της Κυριακής» και στον δημοσιογράφο Κώστα Μελισσόπουλο.
Η συζήτηση κάλυψε όλο το φάσμα της τρέχουσας επικαιρότητας που άπταται των αρμοδιοτήτων του υπουργείου, με μεγάλες αναφορές στα Ελληνοτουρκικά, καθώς και στις διμερείς αμυντικές συμφωνίες που έχουν υπογραφεί από τη χώρα μας με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.
Επιπροσθέτως, γίνεται αναφορά για την προοπτική ένταξης των Βαλκανικών χωρών στην Ε.Ε, με τον κ. Δένδια να δηλώνει υποστηρικτής του όλου εγχειρήματος.
Διαβάστε την πλήρη συνέντευξη:
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε υπουργέ, η παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ προκαλεί κλυδωνισμούς στη Βόρεια Μακεδονία. Με δεδομένη την ισχυροποίηση του VMRO και την αποδυνάμωση όσων στη γειτονική χώρα εργάστηκαν για τη Συμφωνία των Πρεσπών, τι μπορεί να σημαίνει για την Ελλάδα και τη συνέχεια της Συμφωνίας αυτή η εξέλιξη;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Μελισσόπουλε, θα μου επιτρέψετε μία γενική παρατήρηση. Στις δημοκρατικές κοινωνίες οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν, τα κράτη και οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν, όμως, μένουν. Η Νέα Δημοκρατία δεν υπερψήφισε τη Συμφωνία των Πρεσπών και είχε έντονες αντιρρήσεις για συγκεκριμένα σημεία της, για τα οποία προειδοποίησε για τις συνέπειες με τον πλέον θεσμικό τρόπο, στη Βουλή των Ελλήνων. Αλλά δεν απέκρυψε μετά την ψήφισή της, όπως και από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, ότι θα την εφαρμόσει.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος. Στις επαφές που έχω με αξιωματούχους της χώρας αυτής, και είχα πολλές τους τελευταίους μήνες, τα δύο βασικά ζητήματα που μου έθεσαν οι συνομιλητές μου είναι η ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής μας χώρας και πώς η Ελλάδα μπορεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση αυτή, καθώς και η ενίσχυση των διμερών δεσμών σε όλους τους τομείς, όπως Οικονομία, Επενδύσεις, Ενέργεια, Μεταφορές και Άμυνα. Η επιτήρηση του εναέριου χώρου της γειτονικής μας χώρας από την Πολεμική μας Αεροπορία είναι ήδη μία απτή απόδειξη για το αμοιβαίο όφελος που μπορεί να υπάρξει.
Από πλευράς μου επανέλαβα την ανάγκη για την πλήρη, συνεπή και καλή τη πίστει εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αλλά επεσήμανα και κάτι ακόμα. Η χώρα μας μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να γίνει στο μέλλον ο καλύτερος φίλος της Βόρειας Μακεδονίας. Η σταθερότητα και η ευημερία της χώρας αυτής είναι και προς το συμφέρον μας. Άλλωστε, η Ελλάδα δεν τρέφει καμία διεκδίκηση από τη βόρεια γείτονά της. Βεβαίως, δεν έχουμε κανένα λόγο να μιλούμε για τα εσωτερικά ζητήματα της Βόρειας Μακεδονίας. Προσβλέπουμε στη συνέχιση της συνεργασίας σε όλους τους τομείς με όποια κυβέρνηση προκύψει από τις εσωτερικές διεργασίες.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που εκτιμούν ότι τώρα, με την αποδυνάμωση των πρωτεργατών της Συμφωνίας των Πρεσπών στη Βόρεια Μακεδονία, υπάρχει μία εξαιρετική ευκαιρία για την Άγκυρα να κερδίσει ζωτικό χώρο στη γειτονιά μας. Θα θέλατε να στείλετε κάποιο μήνυμα στους ηγέτες της Βόρειας Μακεδονίας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι το ίδιο μήνυμα που στέλνουμε διαρκώς στη Βόρεια Μακεδονία, στις άλλες χώρες της περιοχής, αλλά και σε όλους τους διεθνείς συνομιλητές μας, κυρίως τους εταίρους μας στην Ε.Ε.: Το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην Ε.Ε.
Η ευρωπαϊκή προοπτική και η ίδια η ενταξιακή διαδικασία είναι αυτή που θα εξασφαλίσει στις χώρες και στους λαούς της περιοχής την σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη, την ευημερία, τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος για να προχωρήσει μπροστά η περιοχή. Ασφαλώς, γνωρίζουμε ότι την ίδια στιγμή, δραστηριοποιούνται στην περιοχή και άλλες δυνάμεις, πέραν των ευρωπαϊκών, οι οποίες έχουν ως στόχο να απομακρύνουν τα Δυτικά Βαλκάνια από την Ευρώπη, προσφέροντας δήθεν αναπτυξιακή βοήθεια, στρατιωτική συνεργασία, ακόμα και συνεργασία στον τομέα της Εκπαίδευσης, και μάλιστα μέσω φορέων που έχουν περισσότερη σχέση με την Μουσουλμανική Αδελφότητα και ελάχιστη, έως καθόλου, σχέση με ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό πλαίσιο Εκπαίδευσης. Δυνάμεις οι οποίες επικαλούνται κάποιες δήθεν κοινές ιστορικές, πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις με τις χώρες και τους λαούς της περιοχής, αλλά στην ουσία προωθούν ακραίες ιδεολογίες και αποσταθεροποιητική ατζέντα. Καλούμε, λοιπόν, όχι μόνο τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και το σύνολο των Δυτικών Βαλκανίων να παραμείνουν προσηλωμένα στην ευρωπαϊκή τους πορεία και να γυρίσουν την πλάτη στις δυνάμεις της απομόνωσης και της αποσταθεροποίησης.
Και καλούμε, επίσης, την Ε.Ε. να διατηρήσει τη δυναμική της διαδικασίας διεύρυνσης, ώστε να μην επιτρέψει στις χώρες της περιοχής να επιστρέψουν στο «βαλκανικό παρελθόν» τους.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Δένδια, συναντήσατε τις προηγούμενες ημέρες τους ομολόγους σας της Σερβίας και της Σλοβενίας, ενώ είχατε επαφές με Αφρικανούς αξιωματούχους στο ταξίδι σας στη Ρουάντα. Τι αποκομίσατε από όλες αυτές τις επαφές; Είστε περισσότερο αισιόδοξος απ’ ό,τι πριν, για τη θέση της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ως υπουργός Εξωτερικών έχω συχνές συναντήσεις με παραδοσιακούς φίλους και εταίρους της χώρας, όπως οι δύο συναντήσεις που αναφέρατε με τους ομολόγους μου από τη Σερβία και τη Σλοβενία, που ασκεί για το τρέχον εξάμηνο την προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε.
Μέσα από τέτοιες συναντήσεις δίδεται η δυνατότητα να συζητήσουμε αφενός τις διμερείς μας σχέσεις, και αφετέρου θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Εν προκειμένω, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συζήτηση για τα Δυτικά Βαλκάνια και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην ευρωπαϊκή τους προοπτική.
Παράλληλα, και θα ήθελα να το υπογραμμίσω, η Ελλάδα τα δύο τελευταία χρόνια υλοποιεί μία στρατηγική ενίσχυσης των σχέσεών της με μία σειρά χώρες, με πολλές από τις οποίες όπως χώρες της αφρικανικής ηπείρου οι σχέσεις δεν ήταν τόσο έντονες.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επίσκεψή μου στη Ρουάντα, όπου είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον ομόλογο μου, αλλά και με σειρά άλλων αξιωματούχων, για τη διεύρυνση των σχέσεών μας με τη χώρα αυτή, όπως επίσης τις δυνατότητες συνεργασίας και επενδυτικών πρωτοβουλιών.
Ευελπιστώ δε, ότι θα ακολουθήσουν σύντομα και άλλες τέτοιες επισκέψεις σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, στο βαθμό που θα το επιτρέψει η πανδημία. Και στόχος, επίσης, σε όλες αυτές τις επισκέψεις και συναντήσεις είναι να ανοίξουμε διαύλους επικοινωνίας, τόσο για την οικοδόμηση στέρεων σχέσεων σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο όσο και για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, όπως η πανδημία, η Κλιματική Αλλαγή ή το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό.
Επιτρέψτε μου εδώ να σημειώσω τη συμβολή της χώρας στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας, με τη δωρεά εμβολίων σε διάφορες χώρες της Αφρικής, όπως, μεταξύ άλλων, στη Λιβύη, την Τυνησία, και την Αίγυπτο. Με αυτόν τον τρόπο, κατοχυρώνουμε στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, την Ελλάδα ως μία γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής και ως έναν αξιόπιστο εταίρο στην προσπάθεια διασφάλισης της ειρήνης, σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε υπουργέ, η χώρα μας δια μέσω υμών, υπέγραψε δύο σημαντικές συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία. Αυτές οι Συμφωνίες άλλαξαν τις αμερικανικές και γαλλικές θέσεις για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο;
Αλλά και τη Δευτέρα, εξ όσων γνωρίζω, θα μεταβείτε στην Ιταλία για να ολοκληρώσετε τη Συμφωνία μεταξύ Αθηνών και Ρώμης για την ΑΟΖ. Τι σημαίνει, πρακτικά, αυτό για τη χώρα μας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα συμμετέχει στις ανακατατάξεις. Η χώρα μας κατά την τελευταία διετία, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, έχει λόγο στις περιφερειακές εξελίξεις όπως αποδεικνύει και η πρόσκλησή της στη Διάσκεψη για τη Λιβύη που συγκαλεί ο πρόεδρος Μακρόν. Ήδη από το 2019 η Ελλάδα προέβη σε μία συστηματική προσπάθεια εξισορρόπησης και ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας, κάνοντας σωστές κινήσεις στην περιοχή της και ερχόμενη κοντά με κράτη που είναι σημαντικά για την προώθηση των ελληνικών συμφερόντων. Οι αμυντικές συμφωνίες με Γαλλία και ΗΠΑ αποτελούν πολλαπλασιαστές της αμυντικής και πολιτικής ισχύος της χώρας στο διεθνές περιβάλλον, και θα αξιοποιηθούν. Οι χώρες με τις οποίες υπογράψαμε τις συμφωνίες στηρίζουν ένθερμα την Ελλάδα και έχουν συμφέρον αυτή να είναι ισχυρή και σταθερή. Και βεβαίως, θα πρέπει να μην αγνοείτε την αμυντική συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τούτο, μαζί με την ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί την καλύτερη εγγύηση.
Επιπλέον, οι Συμφωνίες αποτελούν την αναγνώριση του στρατηγικού και σταθεροποιητικού ρόλου που διαδραματίζει η Ελλάδα από την περιοχή των Βαλκανίων μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο.
Είναι στο χέρι της χώρας μας να αξιοποιήσουμε τις Συμφωνίες αυτές, που θα την καταστήσουν ισχυρή απέναντι σε αναθεωρητικές δυνάμεις, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψιν ότι το γεωπολιτικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ρευστό και ότι οι ισορροπίες μεταξύ των «παικτών» είναι διαρκώς μεταβαλλόμενες. Αυτό, όμως, που παραμένει σταθερό για εμάς και βάσει αυτού κινούμαστε πάντα, είναι ότι όσον αφορά την εθνική μας κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, δεν επιτρέπεται κανενός είδους συμβιβασμός και υποχώρηση. Θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντά μας έχοντας ως πυξίδα τον πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, και ιδιαίτερα στο Δίκαιο της Θάλασσας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι σχέσεις μας με την Τουρκία βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια στην κόψη του ξυραφιού. Πρόσφατα, εσείς στο Λονδίνο, χαρακτηρίσατε σε ομιλία σας την Τουρκία «περιφερειακό ταραξία που προσπαθεί να αναβιώσει το νέο-οθωμανικό φάντασμα». Όποιος γνωρίζει στοιχειωδώς Ιστορία, αντιλαμβάνεται τη βαρύτητα των όσων είπατε. Κάτω από αυτό το πρίσμα, υπάρχουν προοπτικές εξομάλυνσης ή η μόνη προϋπόθεση που απαιτείται είναι η συναίνεση της Ελλάδας στα αιτήματα της Τουρκίας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όπως έχουμε επανειλημμένως τονίσει στους διεθνείς εταίρους μας, και αυτό γίνεται, πλέον, άμεσα αντιληπτό από το σύνολο της Διεθνούς Κοινότητας, δυστυχώς η πολιτική της σημερινής Τουρκίας δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική της προσέγγισης με την Ευρώπη. Με τη νέο-οθωμανική επεκτατική πολιτική της έχει καταφέρει να έχει προβλήματα με το σύνολο, σχεδόν, των κρατών της άμεσης γειτονίας της. Οι τουρκικές ενέργειες είναι εντελώς απαράδεκτες, καταπατούν κάθε έννοια του Διεθνούς Δικαίου και της κοινής λογικής. Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταξύ πολλών ήταν η παρενόχληση, τον περασμένο Σεπτέμβριο, από την Τουρκία του ερευνητικού σκάφους «Nautical Geo», το οποίο βρισκόταν εντός οριοθετημένης ελληνικής αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, 10 ναυτικά μίλια ανατολικά της Κρήτης, με τον ισχυρισμό ότι το εν λόγω σημείο αποτελεί τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Οι προοπτικές εξομάλυνσης των σχέσεών μας με την Τουρκία θα υπήρχαν υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο, θα σταματήσει να απειλεί τη χώρα μας με πόλεμο, εάν αυτή ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της, και να παραβιάζει βασικές διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Παρά το κλίμα έντασης που συνεχίζει να καλλιεργεί η Τουρκία τόσο στο πεδίο όσο και σε επίπεδο ρητορικής, θεωρούμε σκόπιμη τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας με τη γείτονα. Πρεσβεύουμε, όμως, μία υπό όρους Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου της Θάλασσας συνεννόηση με την Τουρκία, στο πλαίσιο πάντοτε της πλήρους περιφρούρησης της κυριαρχίας μας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Αξίζει, επίσης, να τονισθεί, για μία ακόμη φορά, ότι η Ελλάδα δεν επιθυμεί να αποκλείσει την Τουρκία από τα περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, βεβαίως εφόσον η Τουρκία εκπληρώσει τους όρους και τις προϋποθέσεις συμμετοχής στα σχήματα αυτά. Γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι ένα σημαντικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας εξακολουθεί να προσβλέπει στην ευρωπαϊκή της προοπτική. Όμως, «συναίνεση» της Ελλάδας σε παράλογα νέο-οθωμανικά αιτήματα είναι αδιανόητο να υπάρξει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μετά τα όσα έχουν λάβει χώρα μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, είστε αισιόδοξος ότι μπορεί να υπάρξουν περαιτέρω διερευνητικές συνομιλίες με Τουρκία, στην ίδια βάση που διεξήχθησαν τα προηγούμενα χρόνια, με την προοπτική μίας προσφυγής στη Χάγη;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η ελληνική κυβέρνησή επιδίωξε την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, που είναι άτυπες συνομιλίες, δεν είναι διαπραγματεύσεις, θέτοντας όμως ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για να μπορέσουν αυτές να επανεκκινήσουν.
Το πλαίσιο ήταν πάρα πολύ σαφές: Να μην υπάρχει ερευνητική δραστηριότητα εντός ελληνικής ΑΟΖ και σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις που έχει δώσει το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, να συνεχίσουμε ουσιαστικά εκεί που σταματήσαμε τον Μάρτιο του 2016, να κάνουμε δηλαδή πρόοδο στο ζήτημα του καθορισμού της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και σε Ανατολική Μεσόγειο. Έχουμε πάντα μία ειλικρινή, εποικοδομητική διάθεση για τις διερευνητικές επαφές.
Ελπίζουμε ότι η Τουρκία θέλει αυτή την ομαλοποίηση όχι μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με την Ευρώπη. Βεβαίως, πρέπει και η Άγκυρα να αποδείξει έμπρακτα ότι επιθυμεί έναν ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο.
Αυτή την στιγμή, δυστυχώς, με υπαιτιότητά της, έχουμε διάλογο «κωφών». Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η ελληνική πάγια θέση είναι ότι μπορούμε να συζητήσουμε για την Υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Δεν συζητάμε οτιδήποτε άλλο. Αν και εφόσον υπάρξουν συγκλίσεις, τότε θα υπάρξει σε μεταγενέστερο στάδιο είτε διαπραγμάτευση είτε συμφωνία για συνυποσχετικό για παραπομπή στη Χάγη. Αυτό ήταν και αυτό παραμένει πάντα το πλαίσιο. Είναι σαφές, είναι οριοθετημένο.