Τη διαπίστωση πως ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός είναι πιο περιοριστικός από μια φιλόδοξη Ευρώπη κάνουν κυβερνητικές πηγές όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις που είναι σε εξέλιξη στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ για το νέο πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Επικαλούμενες τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη κατά την άφιξή του στη σύνοδο, ανέφεραν πως προσπαθούμε να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα και πως για να υλοποιηθούν οι φιλόδοξοι στόχοι της ΕΕ πρέπει να υπάρχουν και οι αντίστοιχοι πόροι.
Απόψε οι διαπραγματεύσεις για το νέο προϋπολογισμό της περιόδου 2021-2027 αναμένεται να είναι μαραθώνιες, τόσο στη σύνοδο κορυφής όσο και στις διμερείς που θα έχει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με ηγέτες κρατών-μελών. Στόχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι να καταλήξουν, οι ηγέτες σε συμβιβαστική πρόταση, η οποία να παρουσιαστεί το πρωί της Παρασκευής. Ωστόσο, μέχρι αυτή την ώρα δεν έχει διαφανεί από τις δηλώσεις αξιωματούχων των Βρυξελλών και ηγετών ότι υπάρχει η διάθεση της μεγάλης υποχώρησης ορισμένων χωρών προς την επίτευξη της συμφωνίας.
Στη σύνοδο κορυφής που καθυστέρησε να ξεκινήσει λόγω των διμερών επαφών του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θέτει το διεκδικητικό πλαίσιο της Ελλάδας, που παρουσίασε στη δήλωσή του κατά την άφιξή του. Ειδικότερα, περισσότερους πόρους για το ταμείο συνοχής, διατήρηση του ύψους των ενισχύσεων για τους Ελληνες αγρότες και την ένταξη πολιτικών στον νέο προϋπολογισμό από τις οποίες η χώρα προσδοκά οφέλη, όπως για τη μετανάστευση, την κλιματική αλλαγή.
Σημειώνεται πως πρόκειται για μια δύσκολη διαπραγμάτευση που πραγματοποιείται σε ένα περιβάλλον με μικρότερο προϋπολογισμό, μετά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας. Ενδεικτικό του βαθμού δυσκολίας για την επίτευξη συμφωνίας, είναι πως η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, διαπιστώνει πως υπάρχει ακόμα ο διαχωρισμός ανάμεσα στους καθαρούς συνεισφορές- που διεκδικούν 1% ως βάση για την εισφορά στον προϋπολογισμό και ενεργά τα rebate, τις επιστροφές που λαμβάνουν- και στις χώρες που είναι αποδέκτες από διάφορες πολιτικές. Σε αυτό το πλαίσιο, επισήμαναν πως ο στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να φέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και να επιδείξει και την ευελιξία που χρειάζεται για να κλείσει ένα τόσο πολυμέτωπο και πολυδαίδαλο σχήμα όπως το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Στην κατεύθυνση αυτή, όπως εξήγησαν, η Ελλάδα έχει αναπτύξει πολυεπίπεδες συμμαχίες, όπως με τις χώρες που ανήκουν στους Φίλους της Συνοχής, με τις χώρες των συνόρων σε ό,τι αφορά την αύξηση του προϋπολογισμού για το μετανστευτικό, με τις χώρες της ΚΑΠ, με τις χώρες των νέων ιδίων πόρων σε ό,τι αφορά στα πλαστικά, με τις χώρες που θα ήθελαν καλύτερη μεθοδολογία για τους ρύπους. Ακόμα η χώρα μας, όπως προσέθεσαν, αναδεικνύει στη διαπραγμάτευση το γεγονός ότι το ΑΕΠ της μειώθηκε κατά 25% και όλες τις θυσίες που έκανε ο ελληνικός λαός να μείνει στην ΕΕ.
Μητσοτάκης πριν τη Σύνοδο Κορυφής: Περισσότερα κονδύλια για να προστατεύσουμε τα σύνορα της Ευρώπης
«Η σημερινή διαπραγμάτευση είναι κρίσιμη για το μέλλον της Ευρώπης. Καλούμαστε να συζητήσουμε το ύψος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για τα επόμενα έξι χρόνια. Ένα είναι βέβαιο, δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα. Γι αυτό κι αν έχουμε θέσει και όντως έχουμε θέσει φιλόδοξους στόχους, πρέπει να έχουμε και τους αντίστοιχους πόρους για να μπορούμε να τους υλοποιήσουμε» δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προσερχόμενος στην έκτακτη σύνοδο κορυφής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε πως προσέρχεται σε αυτή τη διαπραγμάτευση με μια ξεκάθαρη εθνική γραμμή: «θέλουμε να διαφυλάξουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τα εισοδήματα των αγροτών μας, αλλά και να τους βοηθήσουν να κάνουν τη μετάβαση σε έναν τρόπο παραγωγής ο οποίος να είναι πιο φιλικός προς το περιβάλλον».
Περαιτέρω τόνισε πως η Ελλάδα διεκδικεί περισσότερους αναπτυξιακούς πόρους, δηλαδή ένα «μεγαλύτερο ΕΣΠΑ, για να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε ακόμα περισσότερο την ισχυρή ανάπτυξη που ήδη διαπιστώνουμε στην ελληνική οικονομία, να δημιουργήσουμε περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας, και κυρίως στην περιφέρεια».
«Διεκδικούμε πόρους για να μπορέσουμε να κάνουμε πράξη τη δίκαιη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών (ρύπων). Επίσης, διεκδικούμε και έμπρακτη αλληλεγγύη, όχι απλά στα λόγια, στην αντιμετώπιση του προσφυγικού/μεταναστευτικού προβλήματος και στη φύλαξη των συνόρων, καθώς τα ελληνικά σύνορα είναι και ευρωπαϊκά» σημείωσε επίσης.
«Θα είναι μια περίπλοκη συζήτηση» είπε ακόμη ο πρωθυπουργός. «Η θέση μου είναι καθαρή από την αρχή. Δεν μπορεί να υπάρχει η προσδοκία ότι θα κάνουμε περισσότερα με λιγότερα. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερο φάκελο αν θέλουμε να υποστηρίξουμε την ίδια στιγμή παραδοσιακές πολιτικές, όπως η Συνοχή και η Κοινή Αγροτική Πολιτική, αλλά και να είμαστε περισσότερο φιλόδοξοι όσον αφορά πολιτικές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τη διαχείριση των συνόρων.
Οπότε περιμένω μια περίπλοκη και δύσκολη συζήτηση άλλα σε κάποιο σημείο χρειάζεται να συμφωνήσουμε όλοι στο επίπεδο της φιλοδοξίας. Αν θέλουμε να είμαστε πολύ φιλόδοξοι χρειαζόμαστε περισσότερους πόρους».
Ο κ. Μητσοτάκης εκτίμησε πως θα είναι μια δύσκολη και μακρά διαπραγμάτευση, αλλά δήλωσε πως είναι «συγκρατημένα αισιόδοξος ότι θα μπορούμε να βρούμε μια λύση η οποία να είναι κοινά αποδεκτή».
Σε ερώτηση αν η Ελλάδα πάρει περισσότερα χρήματα για το προσφυγικό, ο κ. Μητσοτάκης απάντησε: «Δυστυχώς, οι συνολικοί πόροι οι οποίοι είναι διαθέσιμοι για το προσφυγικό και τη φύλαξη των συνόρων σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις είναι μειωμένοι. Αυτό είναι ένα λάθος. Είναι ένα λάθος διότι δεν μπορεί ταυτόχρονα να ισχυριζόμαστε ότι έχουμε μια Ευρώπη η οποία προστατεύει τους πολίτες της και να μην διαθέτουμε τους απαραίτητους πόρους για να υποστηρίξουμε με μεγαλύτερη ακόμη οικονομική ισχύ τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, και να υποστηρίξουμε και τη Frontex, που είναι η ευρωπαϊκή δύναμη φύλαξης των συνόρων. Σε κάθε περίπτωση οι πόροι που θα πάρει η χώρα για τα ζητήματα αυτά θα είναι αυξημένοι σε σχέση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο».
Σκληρό μπρα ντε φερ
Οι ευρωπαίοι ηγέτες συνέρχονται σήμερα στις Βρυξέλλες για να προσπαθήσουν να βρουν κοινό τόπο για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επόμενα επτά χρόνια, σε μία σύνοδο κορυφής που αναμένεται να είναι μακρά και δύσκολη, δεδομένων των σημαντικών διαφωνιών μεταξύ των χωρών μελών.
Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ο πρώτος αυτός γύρος συνομιλιών δεν θα φθάσει μέχρι την συμφωνία. Πριν από επτά χρόνια, χρειάσθηκαν δύο σύνοδοι κορυφής για την επίτευξη συμφωνίας επί του επταετή προϋπολογισμού.
Και αυτήν την φορά, το Brexit περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Εξαιτίας του διαζυγίου, ο προϋπολογισμός 2021-2027 δεν θα περιλαμβάνει την συμβολή του Λονδίνου (60-75 δισεκατομμύρια ευρώ σε 7 χρόνια) που ήταν ο δεύτερος μετά την Γερμανία χρηματοδότης.
Η καγκελάριος Μέρκελ, η χώρα της οποίας θα κληθεί να συνεισφέρει το μεγαλύτερο μέρος για να κλείσει η τρύπα του Brexit, έχει προϊδεάσει για «πολύ σκληρές και πολύπλοκες διαπραγματεύσεις».
Σφιχτοχέρηδες κατά φίλων της σύγκλισης
Οι 27 θα χρειαστεί να συμφωνήσουν επί του ύψους του προϋπολογισμού, της τάξεως των 1000 δισεκατομμυρίων ευρώ, και την κατανομή των πόρων (γεωργία, βοήθεια προς τις μειονεκτούσες περιφέρειες, αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ψηφιακή οικονομία…)
Οι επιστροφές, μία πρακτική από την οποία σήμερα επωφελούνται πέντε χώρες (Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Αυστρία και Σουηδία) θα βαρύνουν επίσης στην εξέλιξη της διαπραγμάτευσης. Οι υπόλοιποι, με επικεφαλής την Γαλλία, θα ήθελαν την κατάργησή τους με την ευκαιρία της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου που τις επέβαλε το 1984, μετά το διάσημο «Θέλω τα λεφτά μου πίσω» της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία στοίχειωνε τις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής εκείνης της περιόδου.
Στο πρώτο μέτωπο βρίσκεται η ομάδα των «σφιχτοχέρηδων» (Δανία, Ολλανδία, Αυστρία και Σουηδία) που δεν θέλει το σύνολο ύψος του προϋπολογισμού να ξεπεράσει το 1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Εισοδήματος της ΕΕ. Ορισμένοι εντάσσουν στην ομάδα αυτή και την Γερμανία, η θέση της οποίας δεν είναι τόσο σκληρή.
Σήμερα το πρωί, ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς επέδειξε κάποιου είδους ευελιξία: «η συμβολή μας δεν μπορεί να αυξηθεί υπερβολικά», δήλωσε στο ραδιοφωνικό δίκτυο ORF.
Η Κομισιόν, μεταξύ των προτεραιοτήτων της οποίας είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η ψηφιακή οικονομία, θα ήθελε το ύψος του προϋπολογισμού να φθάσει το 1,114% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος. Πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Γερμανία, θέλουν κατανομή των πόρων ευνοϊκή προς τις νέες προτεραιότητες (έρευνα, άμυνα, μετανάστευση…) εις βάρος των παραδοσιακών πολιτικών, όπως η αγροτική πολιτική και η πολιτική σύγκλισης.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος ξεκίνησε το μεσημέρι σειρά διμερών συνομιλιών, έχει βάλει στο τραπέζι πρόταση για 1,074%. Η μάχη των ποσοστών είναι σημαντική, αφού το 0,01% αντιπροσωπεύει περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ευρώ.
Έλλειμμα φιλοδοξίας
Το δεύτερο μέτωπο είναι η ομάδα της κατανομής, με το δεδομένο ότι το 60% του προϋπολογισμού είναι αφιερωμένο στην γεωργία και την πολιτική σύγκλισης.
Σε αυτούς τους δύο φακέλους αντιστοιχεί συνολική μείωση πόρων κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με τον προηγούμενο επταετή προϋπολογισμό.
Η Γαλλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, υποστηριζόμενη από την Ισπανία, που πιέζεται από αγροτικές κινητοποιήσεις.
Όσο για τις δεκαπέντε χώρες της νότιας και της ανατολικής Ευρώπης, ανάμεσά τους η Ισπανία, η Πολωνία και η Ελλάδα, συγκροτούν την ομάδα των «φίλων της σύγκλισης» και θέλουν όσα κατευθύνονται προς αυτήν την ευρωπαϊκή πολιτική να διατηρηθούν στο ίδιο επίπεδο.
«Μετά το Brexit, έχουμε αποφασίσει την ανάταξη του κοινού (ευρωπαϊκού) μας προγράμματος. Και στην πρώτη ευκαιρία συγκεκριμενοποίησής του, έχουμε οικονομικά μέσα σε έκπτωση. Βρισκόμαστε μπροστά σε μία συλλογική ανεπάρκεια φιλοδοξίας», σχολιάζει ευρωπαίος διπλωμάτης.
Εν μέσω των επικρίσεων, το σχέδιο προϋπολογισμού των Σαρλ Μισέλ περιλαμβάνει δύο καινοτομίες. Για πρώτη φορά, θεσπίζεται σχέση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς πόρους και τον σεβασμό του κράτους δικαίου, το οποίο κατηγορούνται ότι παραβιάζουν η Πολωνία και η Ουγγαρία.
Επίσης, πέραν των συνεισφορών των κρατών μελών, το σχέδιο ενισχύει τους ίδιους πόρους της Ένωσης με την επιβολή φόρου επί των μη ανακυκλωμένων πλαστικών και επί των εισοδημάτων που προέρχονται από την αγορά του άνθρακα.
Οι δηλώσεις πριν τη Σύνοδο
Καγκελάριος Αυστρίας: «Είναι γραμμένο στα άστρα εάν θα έχουμε συμφωνία. (…) Θα έχουμε μια συντονισμένη προσέγγιση με τη Δανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία. Μόλις συναντηθήκαμε και θα συναντήσουμε από κοινού τον Σαρλ Μισέλ».
Πρόεδρος Κομισιόν: «…για μας είναι σημαντικό τουλάχιστον το 25% των πόρων να δαπανηθούν για προγράμματα όπως η Πράσινη Συμφωνία» ή η προετοιμασία της Ευρώπης για την ψηφιακή εποχή. Για μένα είναι σημαντικό να υπερασπισθούμε έναν σύγχρονο προϋπολογισμό με νέες προτεραιότητες. Η πρόταση που έχουμε είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης».
Καγκελάριος Γερμανίας: «Η Γερμανία προσέρχεται με μεγάλη αποφασιστικότητα να βρεθεί μια λύση. Δεν μπορώ να πω τώρα εάν θα επιτύχουμε, αλλά ελπίζω ότι θα καταγράψουμε σημαντική πρόοδο…Είναι μια περίπλοκο έργο και σίγουρα πρέπει να ξεπεραστούν μεγάλες διαφορές. Η Γερμανία δεν είναι ικανοποιημένη με τη σημερινή κατάσταση στις διαπραγματεύσεις».
Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: «Υπάρχουν πολλά συμφέροντα, υπάρχουν πολλές ανησυχίες. Είναι όλες εύλογες, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι είναι δυνατόν να καταγράψουμε πρόοδο τις επόμενες ώρες και τις επόμενες ημέρες. Τα πάντα είναι στο τραπέζι για να μπορέσουμε να αποφασίσουμε».
Πρωθυπουργός Πολωνίας: «Οι συνομιλίες είναι επίσης δύσκολες διότι κάποιες χώρες πιέζουν για νέους στόχους για τις δαπάνες, θέλουν ο προϋπολογισμός να έχει διαφορετική δομή και παράλληλα θέλουν να μειώσουν τις δαπάνες για την πολιτική συνοχής και τη γεωργία».