Του Θάνου Τζήμερου
Η περίπτωση του κυλικείου στον Πύργο του ΟΤΕ στη ΔΕΘ που πουλούσε τον καφέ 8,50 ευρώ και το πρόστιμο που έριξε ο Γιακουμάτος, δείχνουν πόσο άσχετοι είναι αυτοί οι άνθρωποι με το πώς λειτουργεί η πραγματική οικονομία. Νομίζουν ότι οι τιμές αυξάνονται λόγω αισχροκέρδειας και μειώνονται λόγω ανθρωπιάς ή/και προστίμων.
Λυπάμαι που θα σας το χαλάσω, αλλά οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Μόνο. Από τίποτε άλλο. Αν ήθελε ο ΟΤΕ να πίνουν οι επισκέπτες φτηνό καφέ θα μπορούσε να κάνει δύο πράγματα. Ή να βάλει στους όρους του διαγωνισμού ενοικίασης του κυλικείου ανώτατες τιμές των προσφερόμενων ειδών ή να “σπάσει” τον χώρο σε δύο ή τρία μέρη και να τον νοικιάσει σε περισσότερους του ενός για να δουλέψει ο ανταγωνισμός. Το έκανε; Όχι! Γιατί; Διότι αυτό θα έριχνε την τιμή του ενοικίου. Προτίμησε την ανώτατη τιμή που θα μπορούσε να πάρει. Ο πρώτος λοιπόν “αισχροκερδής” σύμφωνα με τη λογική Γιακουμάτου ήταν ο ΟΤΕ. Γιατί δεν του ρίχνει πρόστιμο;
Πάμε στη συνέχεια: ο επιχειρηματίας που πήρε το κυλικείο έκανε τους υπολογισμούς του και αποφάσισε ότι με την ρέουσα πελατεία μπορεί να έχει κέρδος πουλώντας τον καφέ 8,50 ευρώ. Θα μπορούσε να τον πουλάει και 1000 ευρώ. Αν βρίσκει θαμώνες που πληρώνουν αυτά τα λεφτά, πού είναι το πρόβλημα; Ναι, θα μου πεις, αλλά έτσι εμποδίζονται οι επισκέπτες από το να θαυμάσουν τη θέα της Θεσσαλονίκης. Σωστά. Όμως αυτή δεν είναι δουλειά του καφετζή. Αν το Δημόσιο το οποίο κατασκεύασε τον Πύργο το 1970 και τον παραχώρησε στον ΟΤΕ ήθελε να αξιοποιήσει το τουριστικό αξιοθέατο θα έβαζε ένα μικρό εισιτήριο ανόδου για να απολαύσεις τη θέα χωρίς να είσαι υποχρεωμένος να πιεις και καφέ. Όμως το συγκεκριμένο σημείο έχει περιορισμένη χωρητικότητα. Αν δημιουργούνταν κοσμοσυρροή, κανένας δεν θα έβλεπε τίποτε και όλοι, παρά το μικρό εισιτήριο, θα ήταν δυσαρεστημένοι. Δεν ξέρω αν θα υπήρχε και στατικό πρόβλημα με το υπερβολικό βάρος. Αν ο κυβέρνηση αυτό ήθελε ας το έκανε μέσω του ΟΤΕ αφού συμμετέχει στη διοίκησή του. Δεν το έκανε. Άρα, γιατί διαμαρτύρεται ο Γιακουμάτος;
Αν ρωτήσεις τον καφετζή θα σου πει ότι πλήρωσε ένα μεγάλο ποσό για ενοικίαση του χώρου και δεν βγαίνει πουλώντας τον καφέ λιγότερο. Ή μπορεί να σου πει ότι μια χαρά βγαίνει αλλά κάθε μέρα το καφενείο και με αυτές τις τιμές είναι γεμάτο, οπότε γιατί να τις μειώσει; Αν ρωτήσεις τον ΟΤΕ θα σου πει ότι ένα περιστρεφόμενο εστιατόριο έχει υψηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης, και με μικρότερο μίσθωμα δεν βγαίνει. Ή θα σου πει ότι και με μικρότερο μίσθωμα βγαίνει, αλλά αφού στη δημοπρασία ο πλειοδότης χτύπησε μεγαλύτερο, γιατί να μην το πάρει; Το περίεργο είναι ότι κανένας δεν ρωτάει τον θαμώνα: γιατί δέχεστε να πληρώνετε τόσο ακριβό καφέ; Είμαι σίγουρος ότι η απάντηση θα είναι στερεότυπη. “Διότι η θέα αξίζει τα λεφτά – δεν πίνω άλλωστε κάθε μέρα καφέ στον Πύργο.” Θα κατηγορούσα τον καφετζή αν δεν είχε τιμοκαταλόγους στο μαγαζί του. Αλλά είχε. Δεν είχε, λέει το Υπουργείο, φύλλο παραπόνων. Εντάξει, είναι παράβαση, αλλά δεν είναι η ουσία.
Ο καταναλωτής έχει στα χέρια του την απόλυτη δύναμη: κρατάει τα λεφτά. Αν δεν γουστάρει, δεν αγοράζει. Όμως δεν τη χρησιμοποιεί. Θυμάμαι όταν μπήκαμε στο ευρώ και ήρθε το πρώτο κύμα ανατιμήσεων. Για κανέναν χρόνο περίπου σηκωνόμουν και έφευγα από εστιατόρια ή καταστήματα που είχαν τσιμπημένες τιμές. Προ ευρώ, ένα κύριο πιάτο σε καλό εστιατόριο δεν έκανε πάνω από 2.200 δραχμές, 6,5 ευρώ περίπου. Πήγαινα λοιπόν, καθόμουν, έπαιρνα τον κατάλογο και τους έλεγα: οι τιμές σας είναι παράλογες, γεια σας! Το ίδιο έκανα και στα ρουχάδικα. Αλλά διαπίστωσα ότι, συν τω χρόνω, ήμουν φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Όλοι πλήρωναν αδιαμαρτύρητα 5 ευρώ για πατάτες τηγανητές και 4,5 ευρώ για καφέ. Εφόσον τα δίνεις, συγγνώμη, δεν έχεις το δικαίωμα εκ των υστέρων να διαμαρτύρεσαι. Το πόσο κάνει ο καφές στον Πύργο του Άιφελ ή στο άγαλμα της Ελευθερίας δεν έχει καμιά σημασία για τη χρέωση στη ΔΕΘ. Άλλος αριθμός προσελεύσεων, άλλο κόστος, άλλο κουμάντο.
Η αντίδραση Γιακουμάτου ήταν ακόμα μια λαϊκιστική στρακαστρούκα, για να συνταχθεί με τους εξπέρ του λαϊκισμού της “δημοσιογραφίας”. Έβγαλαν ρεπορτάζ τα κανάλια για τον ακριβό καφέ; Να σπεύσουμε να τους ρίξουμε πρόστιμο να ευχαριστηθεί το πόπολο. Πάλι καλά που δεν το έθεσαν υπόψη του Συμβουλίου της Επικρατείας, να μας δώσει η κυρία Καραμανώφ αναλυτικό κοστολόγιο για εσπρέσο και καπουτσίνο.
Δεν γίνεται έτσι, παλληκάρια. Αντί να “πίπτει ράβδος”, κατά τη γιακουμάτεια ρήση, θα ήταν καλύτερα να ανεβεί η κατανόηση των βασικών κανόνων λειτουργίας της οικονομίας, από τους κυβερνητικούς. Κι έτσι ίσως ανεβούν και περισσότεροι επισκέπτες στον Πύργο του ΟΤΕ. Όσο πίπτει ράβδος θα πίπτουν και τα ποσοστά σας.
Y.Γ. Σε κάποιες περιπτώσεις όπως στις καντίνες των πλοίων ή στα περίπτερα των τουριστικών χώρων, είναι σωστό να μπαίνει πλαφόν τιμής, για να αντιμετωπιστούν περιπτώσεις αισχροκέρδειας, όταν ο καταναλωτής δεν έχει άλλες επιλογές. Μόνιμα όμως: το νερό θα το πουλάς 0,50 ευρώ. Αν σε συμφέρει, το εμπορεύεσαι.
Με εκτίμηση,
Θάνος Τζήμερος