Η αποψίλωση των δασών, η γεωργική επέκταση και η υπερεντατική κτηνοτροφία φέρνουν τους ανθρώπους σε στενότερη επαφή με τις νυχτερίδες (του είδους horseshoe bat), οι οποίες είναι γνωστό ότι μεταφέρουν ζωονόσους, συμπεριλαμβανομένων του κορωνοϊού.
Οι συνθήκες αυτές διευκολύνουν τη μετάδοση παθογόνων ιών από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους και ιδιαίτερα στην Κίνα, όπου η αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα κρέατος οδήγησε στην επέκταση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας μεγάλης κλίμακας.
Η βιομηχανική κτηνοτροφία συγκεντρώνει μεγάλους πληθυσμούς γενετικά παρόμοιων, συχνά ανοσοκατασταλμένων ζώων που είναι πολύ ευάλωτα σε εκδηλώσεις ασθενειών, λένε οι ερευνητές, σε νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε αυτήν την εβδομάδα από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, και στο Πανεπιστήμιο Massey της Νέας Ζηλανδίας.
Τα άλλα μεγάλα παγκόσμια «καυτά σημεία» εκτός Κίνας βρίσκονται στην Ιάβα, το Μπουτάν, το ανατολικό Νεπάλ, το βόρειο Μπαγκλαντές, την πολιτεία της Κεράλα (Ινδία) και τη βορειοανατολική Ινδία.
Ενώ υπάρχουν και χαμηλού κινδύνου σημεία στη νότια Κίνα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τμήματα της χώρας νότια της Σαγκάης, καθώς και η Ιαπωνία και οι βόρειες Φιλιππίνες, κινδυνεύουν με την περαιτέρω αποψίλωση των δασών. Εν τω μεταξύ, τμήματα της ηπειρωτικής Νοτιοανατολικής Ασίας (Ινδοκίνα) και της Ταϊλάνδης επίσης κινδυνεύουν εξαιτίας της υπερεντατικής κτηνοτροφίας.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τηλεπισκόπηση για να αναλύσουν τα πρότυπα χρήσης γης σε όλο το φάσμα που ζει το συγκεκριμένο είδος, το οποίο εκτείνεται από τη Δυτική Ευρώπη έως τη Νοτιοανατολική Ασία. Η ομάδα προσδιόρισε τις περιοχές κατακερματισμένων δασών, τους ανθρώπινους οικισμούς και τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, και τις συνέκρινε με τους γνωστούς οικοτόπους νυχτερίδων. Αυτό τους επέτρεψε να εντοπίσουν πιθανά «καυτά σημεία» όπου οι βιότοποι μπορεί είναι ευνοϊκοί για αυτά τα είδη νυχτερίδων και όπου οι ζωονοσογόνοι ιοί θα μπορούσαν να μεταπηδήσουν από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους.
«Ελπίζουμε ότι αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμα για τον εντοπισμό συγκεκριμένων περιοχών στοχοθετημένων παρεμβάσεων που απαιτούνται για την αύξηση της ανθεκτικότητας σε διαρροές κορωνοϊών» λέει η Κριστίνα Ρούλι, καθηγήτρια υδρολογίας και ασφάλειας νερού και τροφίμων στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.
Μια άλλη μελέτη των συγκεκριμένων ερευνητών το 2017, είχε συνδέσει την αποψίλωση των δασών και την καταστροφή ενδιαιτημάτων στην Αφρική, με τα κρούσματα του ιού του Έμπολα.
Η ακριβής προέλευση του SARS-CoV-2 παραμένει ασαφής και μπορεί να μην επιβεβαιωθεί ποτέ επίσημα. Η πιο δημοφιλής θεωρία είναι ότι ο ιός προέκυψε όταν μεταπήδησε από τις νυχτερίδες αυτές, στους ανθρώπους, μέσω ενός ζώου ξενιστή.
Οι νυχτερίδες horseshoe είναι γνωστό ότι φέρουν μια ποικιλία κορωνoϊών, μεταξύ των οποίων στελέχη που είναι γενετικά παρόμοια με αυτά που προκαλούν την COVID-19 και το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS). Το συγκεκριμένο είδος έχει εντοπιστεί συχνά σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από ανθρώπινη επέμβαση.
«Οι αλλαγές στη χρήση γης μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία, τόσο επειδή τροποποιούμε το περιβάλλον, αλλά και επειδή μπορούν να αυξήσουν την έκθεσή μας σε ζωονόσους», δήλωσε ο Πάολο ντ’Οντόρικο, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης, πολιτικής και διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ.
«Κάθε επίσημη αλλαγή χρήσης γης θα πρέπει να αξιολογείται όχι μόνο για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στους πόρους όπως τα αποθέματα άνθρακα, το μικροκλίμα και τη διαθεσιμότητα νερού, αλλά και για τις πιθανές αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία» τονίζει.
Η καταπάτηση των φυσικών οικοτόπων μπορεί να αυξήσει έμμεσα την έκθεση σε ασθένειες καθώς μειώνει τη βιοποικιλότητα. Όταν τα δασικά εδάφη κατακερματιστούν και καταστραφούν οι φυσικοί βιότοποι, τα είδη που μπορούν να επιβιώσουν σε πολύ συγκεκριμένους οικοτόπους, μπορεί ακόμη και να εξαφανιστούν.
«Η ανθρώπινη υγεία είναι συνυφασμένη με την υγεία του περιβάλλοντος και των ζώων», εξηγεί ο επιστήμονας.
«Η μελέτη μας είναι μια από τις πρώτες που αναλύουν τα γεωγραφικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση γης. Ενώ δεν μπορούμε να εντοπίσουμε άμεσα τη μετάδοση του SARS-CoV-2 από την άγρια φύση στον άνθρωπο, γνωρίζουμε ότι ο τύπος της αλλαγής της χρήσης γης από τους ανθρώπους, συνήθως σχετίζεται με την παρουσία αυτών των νυχτερίδων που είναι γνωστό ότι μεταφέρουν τον ιό», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο «Nature Food».
ΠΗΓΗ: Daily Mail, ΕΡΤ, sigmalive.com